Календарь событий

15 июня 2024

Шынагъуэщ, дызыгъэджылщ

Щыблэр – къэхъукъащIэ шынагъуэщ, дызыгъэджылщ, дызыгъэпIейтейщ, идз удыныр икъукIэ зэрыхьэлъэм къыхэкIыу. Абы и къэхъукIэ, и зэхэтыкIэр зыхуэдэр еджагъэшхуэхэм, дапхуэдизу иджырей щIэныгъэм зимыужьами, и кIэм нэс яхузэхэгъэкIыркъым.

Астрономхэр щыхьэт зэрытехъуэмкIэ, щыблэм и теплъэ зэхуэмыдэхэм, ди планетэм и мызакъуэу, Дыгъэм къедза адрей уафэщIхэми, псалъэм папщIэ, Ураным, Венерэм, Сатурным, Юпитерым, нэгъуэщIхэми уащрихьэлIэнущ.

Спорт хъыбархэр

 

                                          СамбэмкIэ нэхъ лъэщхэр

Осетие Ищхъэрэ – Аланием иджыблагъэ щызэхэтащ 2012-2013 гъэхэм къалъхуахэм я зэхьэзэхуэ. Хэгъэрейхэм ягъусэу абы щызэпеуащ Къэбэрдей-Балъкъэрым, Шэшэным, Ингушым, Осетие Ипщэм я бэнакIуэ цIыкIуу 160-рэ.

Ди республикэм и щIыхьыр ихъумэу Владикавказ къалэм щыIащ Ныр Сеф и цIэр зэрихьэу Налшык къалэм дэт спорт еджапIэм и гъэсэнхэр икIи я хьэлъагъ елъытауэ зыхэта гупхэм япэ увыпIэхэр къыщахьащ Гындыгъу Амир, Маргъущ Къантемыр, Дэрогуэ Iэмырбэч, ДыщэкI Дамир сымэ.

Мэкъуауэгъуэри къыщIигъуащ

Дунейм и щытыкIэр

Малъхъэдис борэнхэм я пIалъэр гъэкIэ накъыгъэм и кIэхэм хуэзэу иухыу щытамэ, мы гъэм абы мэкъуауэгъуэри къыпищащ, цIыху куэд игъэщхьэжагъуэу: я щхьэхэр доуз, я лъыр доуей е къоух. Ар щыщымыIэххэри цIыхум къытемыхьэлъэу щыткъым. 

Iуэхум хэзыщIыкI щIэныгъэлIхэм дызэрыщагъэгъуэзамкIэ, цIыхухэр ауэ къэгъэнауэ, къуалэбзу лъэтэжхэр я гъуэгуанэм тощхьэрыукI, малъхъэдис губгъуэм и къарур нэхъ мащIэ щыхъум и деж.

Еджэным зэран щыхуэмыхъукIэ

   Накъыгъэм и иужьрей тхьэмахуитIым Къэрал Думэм къыщыхалъхьащ нэкIур щIэзыхъумэ щыгъынхэр ямыдэну. ЖэрдэмыщIэр утыку къизыхьа вице-спикер Даванков Владислав зэрыжиIэмкIэ, муслъымэн зыхуэпэкIэр къагъэщхьэпэу, щIэпхъаджащIэхэм лей зэрахьэфынущ.

Иджыри зэ фигу къагъэкIыж

Фэтэр куэду зэхэт унэхэм щыпсэухэм иджыблагъэ къаIэрыхьащ унэхэр гъэплъыным щIат уасэр сом миным щIигъукIэ нэхъыбэу зэрыт зи чэзу тхылъымпIэхэр. Гъэ къэси хуэдэу, ар къыздикIым фыщагъэгъуазэ Урысейм и ЦIыхубэ Фронт зэгухьэныгъэм и IэщIагъэлIхэм.

Сыхьэтыжь

ГушыIэ хъыбар

 

ТIэкIуи зэхэуфауэ къыщIыхьа Лилэ и нэ щхъуантIэ дахитIыр зэуэ техуащ блыным фIэлъ сыхьэтым - мазэ зэхуаку къэс ерыщу сыхьэт ныкъуэкIэ къыкIэрыхуныр и нэрыгът абы.

- Сыхьэт къыкIэрыхум еплъу цIыхур щыщысым нэхърэ нэхъ си жагъуэ дунейм теткъым, - къызэпхижыIыкIащ Лилэ, сэ къызиIуэкIрэ и щхьэм хужиIэжрэ мыгурыIуэгъуащэу.

- Къыптемыхьэлъэмэ, кхъыIэ, кIуэи Рашид къеджэ! Абы тредгъэухуэжынщ, - зэрыс шэнтжьейр къриIуэнтIэкIри къызиIуэкIыпащ, щымыхъум. Мис иджы IупщIт псалъэхэр хэт хуэгъэзами.

Азэпщ и къуэ Гъудэберд и уэрэдымрэ и хъыбарымрэ

ЯпэщIыкIэ, зэкъуэхуауэ ямыубыдын щхьэкIэ, абрэджу Урыху и банэм хыхьэжри, абы зыкъомрэ зыщигъэпщкIуащ Азэпщ Гъудэберд.

ЦIыкIухэм фIыуэ ялъагъу

ЗэрыгурыIуэгъуэщи, гъэсакIуэ IэнатIэм упэрытын папщIэ сабийхэм я нэкIэ дунейм уеплъыфын хуейщ. АбыкIэ щапхъэщ илъэс куэд хъуауэ Щхьэлыкъуэ дэт сабий сад №2-м щылажьэ Тэтэр Жаннэ. 

Махуэшхуэм и щIыхькIэ

Щэнхабзэ зыужьыныгъэмкIэ центрым мэкъуауэгъуэм и 11-м махуэшхуэ концерт щекIуэкIащ, Урысейм и махуэм и щIыхькIэ. Ар центрым къызэригъэпэщащ КъБР-м и «Патриот» жылагъуэ зэгухьэныгъэм щIыгъуу. Концертыр езыгъэкIуэкIар КъБР-м щэнхабзэмкIэ щIыхь зиIэ и лэжьакIуэ Дым Эльдарщ.

 

Концертыр ягъэдэхащ «Эдельвейс» цIыхубэ ансамблым и артист ныбжьыщIэхэм, уэрэджыIакIуэхэу Къардэн Алим, Дзасэжь Данэ, Къэзакъ Тимур, Мэжаджэ Софие, Исаевэ Дианэ, Цебоев Магомед сымэ. Къэбэрдей-Балъкъэрым и къэралыбзэхэмкIэ ягъэзэщIащ къэралым теухуа уэрэдхэр.

НыбжьыщIэхэр – щIыуэпсым

Тхыдэм къызэрыхэщыжымкIэ, XX лIэщIыгъуэм и пэщIэдзэр кърихьэжьа Iуэхур лъэданэ изыгъанэу езымыгъэтIылъэкIыж цIыху гуащIафIэхэм я лъэхъэнэт.

Москва и Сокольники хьэблэм 1918 гъэм къыщыунэхуащ «ЩIыуэпсыр фIыуэ зылъагъу ныбжьыщIэхэм я станц» зыфIаща IуэхущIапIэщIэ. А гъэ дыдэм мэкъуауэгъуэм и 15-м абдежым щрагъэжьащ лэжьыгъэщIэм пэрыува гъэсакIуэхэм къызэрагъэпэща япэ нэгузегъэужь зекIуэр. ГъэщIэгъуэну икIи гукъинэжу ирагъэкIуэкIа а Iуэхур иужьым Натуралист ныбжьыщIэхэм я махуэу ди къэралым щагъэуващ.

Гъатхэ дахэм и нэщэнэ

         Мэжджытжыгыр (сирень) дахэу зэрыгъагъэр зымыщIэрэ абы и мэ гуакIуэм димыхьэхрэ щыIэу къыщIэкIынкъым. ЩIымахуэ нэужьым псэр зыщIэхъуэпс гъатхэ дахэм и нэщэнэ нэхъыщхьэщ а къэкIыгъэр. Апхуэдизу псоми фIыуэ тлъэгъуа мэжджытжыгым теухуауэ сыту пIэрэ тщIэр?

         А къэкIыгъэр чыцэ лIэужьыгъуэщ. Ар къагъэкIын зэрыщIадзэрэ илъэс 500-м нэблэгъащ, а лъэхъэнэм къриубыдэу абы и лъэпкъыгъуэу 2300-м щIигъу къагъэхъуащ. Ахэр псори зэщхьэщокI я теплъэкIэ, я плъыфэкIэ, я мэ гуакIуэмкIэ.

ТIитIэ Нэф игу къэкIыр ещIэ

ЦIыхубз дахагъэм и пщалъэу къалъытэр пасэрей Мысырым и пащтыхь гуащэу щыта, ди лъэхъэнэм ипэкIэ 1370-1330 гъэхэм псэуауэ зыхуагъэфащэ Нефертитищ. Гуащэм и цIэр нобэ къызэрытпсэлъыр алыджхэр абы еджэу зэрыщытам хуэдэущ, ауэ пасэрей мысырхэм яIурылъа бзэмкIэ ар ТIитIэ Нэфщ икIи лъэпкъкIэ мысырхэм ящыщтэкъым…

Нефертити и хъыбар щIэныгъэм япэу дунейм къыщитIэщIар 1912 гъэращ. Борхардт Людвиг экспедицэ щыIэу къигъуэтыжауэ щытащ гуащэм и фэеплъыр. Ар нобэр къыздэсым щIэлъщ Берлин и МузеищIэм.

Пщэдей Медицинэм и лэжьакIуэм и махуэщ

Я фIыщIэмрэ щытхъумрэ я инагъыр къыпхуэмылъытэнщ

СССР-м и Совет Нэхъыщхьэм и Президиумым 1980 гъэм жэпуэгъуэм и 1-м унафэ къищтауэ щытащ Медицинэм и лэжьакIуэм и махуэ ягъэувыну.  Абы щегъэжьауэ, илъэс 44-рэ хъуащи, мэкъуауэгъуэм и ещанэ тхьэмахуэ махуэм ягъэлъапIэ цIыхухэм я узыншагъэр, гъащIэр хъумэн IэнатIэм пэрытхэр.

НОБЭ

 

Мэкъуауэгъуэм и 15, щэбэт

         Жьыбгъэм и дунейпсо махуэщ

         Зи ныбжь хэкIуэтахэм кIэлъызэрахьэ бзаджагъэхэр хэIущIыIу щIыным и дунейпсо махуэщ

         1561 гъэм Идар Темрыкъуэ ипхъу Гуащэнэ (Марие) Москва нэсащ.

         1892 гъэм къалъхуащ Социалист Лэжьыгъэм и ЛIыхъужь Бырс Анзор.

         1929 гъэм къалъхуащ шэрджэс тхакIуэ Туаршы Аслъэн.