Календарь событий

24 июня 2024

И лIыхъужьым иукIыжат

 Абы и цIэр СССР-м пIалъэ кIыхькIэ щыжаIэну хуитакъым. Хэбгъэзыхьмэ, «троцкист» зыфIащар мыбы щаукIырт е Ищхъэрэ Гъунэм яхурти, щагъалIэрт. Апхуэдэ дамыгъэ жагъуэ трагъауэрт «цIыхубэм и бийуэ» чекистхэм «сэтей» къащIа псоми. Абы щыгъуэми, ягъэтIыса куэдыр а цIыхум пэжыжьэт я IуэхущIафэхэмкIи, гупсысыкIэкIи, зыхущIэкъу мурадхэмкIи. Нэхъыжьхэм яIуэтэжу зэхэсхащ зы къуажэ гуэрым ар тIууэ зэпызыупщI псым тралъхьа лъэмыжыр щытрахауэ щытауэ. И щхьэусыгъуэри ар езыгъэщIа бригадирыр а жыхуэтIэмкIэ ягъэкъуаншэу зэрагъэтIысарт.

ЩIыхь тхылъхэр яритащ

Къэбэрдей-Балъкъэр ­Рес­публикэм и Iэтащхьэ КIуэ­кIуэ Казбек республикэм щып­сэухэу щIыналъэм и зыу­жьыныгъэм хэлъ­хьэ­ныгъэшхуэ хуэзыщIахэм щы­ты­кIэ гуапэм иту тыгъэ­хэр яри­тащ. Гулъытэ зы­хуащIахэм ящыщщ Урысей Гвар­дием и щIыналъэ управленэм и лэжьакIуэхэри. 

ГъащIэм и гъуджэ

«Адыгэ псалъэ» газетым илъэс куэдкIэ щылэжьа журналист, тхакIуэ КIэбышэ Лилэ и тхыгъэхэр (очеркхэр, рассказхэр, Iуэтэжхэр) щIэджыкIакIуэ куэдым гунэс ящыхъуу къекIуэкIащ. Сыт хуэдэ литературэ жанрым иту тхакIуэр мылажьэми, абы хузэфIэкIащ гъащIэм и лъэныкъуэ псори IупщIу, зэманым декIуу къигъэлъэгъуэн. Лилэ и IэдакъэщIэкIхэм яхэтщ лъэпкъым къыдекIуэкIа Iуэтэж жыжьэхэр зи лъабжьэ тхыгъэ гъэщIэгъуэнхэри. Нобэ фи пащхьэм идолъхьэ абыхэм ящыщ зы.
Мазэр щыхьэту

Лъэпкъхэм я зэныбжьэгъугъэр зи дамыгъэ

Зыужьыныгъэм и гъуэгур зэи щытакъым тыншу.  Сыт хуэдэ лэжьыгъэфIми текIуэныгъэ инми я щIыбагъ къыдэлъщ цIыху гъащIэхэр, щыщIэныгъэхэр, гугъуехьхэр. Зи ныбжьыр илъэси II0-м щхьэдэха   Нарткъалэ къикIуа    гъуэгуанэри  гъэнщIащ апхуэдэ IуэхухэмкIэ.  Апхуэдэуи абы хыболъагъукI   къалэм игъуэта зыузэщIыныгъэм щыхьэт техъуэ IуэхугъуэфIхэр,  ехъулIэныгъэ лъагэхэр,  псом ящхьэращи,  щапхъэу бгъэлъагъуэ хъуну цIыху гъащIэ купщIафIэхэр. 

ГъащIэм и гъуджэ

«Адыгэ псалъэ» газетым илъэс куэдкIэ щылэжьа журналист, тхакIуэ КIэбышэ Лилэ и тхыгъэхэр (очеркхэр, рассказхэр, Iуэтэжхэр) щIэджыкIакIуэ куэдым гунэс ящыхъуу къекIуэкIащ. Сыт хуэдэ литературэ жанрым иту тхакIуэр мылажьэми, абы хузэфIэкIащ гъащIэм и лъэныкъуэ псори IупщIу, зэманым декIуу къигъэлъэгъуэн. Лилэ и IэдакъэщIэкIхэм яхэтщ лъэпкъым къыдекIуэкIа Iуэтэж жыжьэхэр зи лъабжьэ тхыгъэ гъэщIэгъуэнхэри. Нобэ фи пащхьэм идолъхьэ абыхэм ящыщ зы.
Мазэр щыхьэту

Пасэрей кхъуэщын абрагъуэхэм я ауз

Лаос, Сиангкхуанг жылэм, щыIэщ «Кхъуэщын ауз» («Долина кувшинов») щIыпIэ телъыджэр. Аннам шытхым и лъабжьэм щIэзщ мывэкъырым, пшахъуэм, нэгъуэщIхэми къыхэщIыкIа кхъуэщын абрагъуэхэр. Абыхэм метр-метрищ я инагъщ, я хьэлъагъыр тонни 6-м ноблагъэ. Языныкъуэ кхъуэщынхэм япэгъунэгъуу щылъщ мывэ хъурей пIащIэшхуэхэр, зэрыхуагъэфащэмкIи, кхъуэщыныщхьэхэр. Кхъуэщынхэм языхэзым къыщагъуэтауэ щытащ цIыху теплъэ зыхэщIыхьа барьелеф. 

Аргуэру зы дыжьын

Тэтэрстаным и къалащхьэ Къэзан мы махуэхэм щекIуэкI, БРИКС-м и 5-нэ дунейпсо спорт зэхьэзэхуэхэм Къэбэрдей-Балъкъэрым и лIыкIуэ аргуэру къыщыхэжаныкIащ. Иджы ар зыхузэфIэкIар алыдж-урым бэнэкIэм зи зэфIэкI къыщызыгъэлъагъуэ Кабалоев Виталийщ. Уэзрэдж къуажэм щыщ ди лъахэгъум и хьэлъагъ елъытауэ зыхэт гупым (кг 55-рэ) етIуанэ увыпIэр къыщихьащ.

Дыгъэпс гуащIэм и зэранын

Тэн Iус Ростов къалэм Лышх узыфэхэмкIэ и щIэныгъэ IуэхущIапIэм дыщегъэгъуазэ дыгъэпс гуащIэм къыхэкI щIыфэ лышхым узэрыпэщIэтыну Iэмалхэм.
Дохутырхэм зэрыжаIэмкIэ, дыгъэпсыр хуабжьу сэбэпщ: абы Iэпкълъэпкъым и лэжьыгъэр зэтреухуэ, нэжэгужэ уещI, языныкъуэ узыфэхэмкIэ хущхъуэшхуэщ, цIыхур апхуэдизу зыхуэныкъуэ витамин Д-р зыхэлъри дыгъэпсым и закъуэщ. Арами, ультрафиолет нэбзийхэр ебэкIмэ – щхъухь мэхъу, щIыфэ лышх къыхокI. 

Джэду хьэжы

Таурыхъ
Еуэрэ-еуэрэт, жи, дэ зы джэду къуэлэн щыIащ, и нэ зытеплъа дзыгъуэр IэщIэмыкIыу. Абы игъэшына дзыгъуэшхуэмрэ дзыгъуэ цIыкIумрэ ИстамбылакIуэр къахыхьэщ аби, щIапIэм ибзэхыкIащ. Ауэрэ джэду къуэлэныр жьы хъури, дзыгъуэ къыхуэмыубыдыжу къыщынэм, хъыбар Iуащ, ди бийр жьэгум дэгъухьыжащ, ди уэркъыгъэр къэдвгъэхьыж, жаIэри.
Нэгум щIэтыр лъэгум макIуэ. Йоуэри, дзыгъуэшхуи дзыгъуэ цIыкIуи зэгуроIуэри, хэт Щауэхэ къокIыж, хэт Щоджэнхэ къоIэпхъукIыж, хэти Щомахуэхэ къокIуэсыкIыжри къызэхуосыж, ди адэжьхэм яшхыр зыIэрыдгъэхьэжынущ жаIэурэ.

НОБЭ

Мэкъуауэгъуэм и 24, блыщхьэ
ТекIуэныгъэм и Парадыр щекIуэкIа махуэщ. I945 гъэм Москва и Утыку Плъыжьым ирикIуащ СССР-р Германием зэрытекIуам и щIыхькIэ къызэрагъэпэща парадыр.
1923 гъэм къалъхуащ филологие щIэныгъэхэмкIэ доктор, профессор, ЩIДАА-м и академик, УФ-ми АР-ми щIэныгъэхэмкIэ щIыхь зиIэ я лэжьакIуэ КIэрашэ Зейнаб.
1936 гъэм къалъхуащ медицинэ щIэныгъэхэмкIэ доктор, АКъУ-м и профессор, УФ-м щIыхь зиIэ и дохутыр АфIэунэ Алий.