Календарь событий

Адыгэхэр ижь-ижьыж лъандэрэ я лъахэм, щIыуэпсым быдэу пыщIауэ къекIуэкIащ. Тхыбзэ щигъуэтми, абы фIэщыгъэцIэхэр къызыхихар езы дунейрщ, хьэпшыпыр къызэрагъэсэбэп щIыкIэрщ е ар къызыхэщIыкIам теухуауэщ. Сыт и уасэ жыгхэмрэ къэкIыгъэхэмрэ ягъуэта цIэхэр?! Абыхэм ящыщ зыбжанэ къызэщIэткъуэжауэ фыщыдогъэгъуазэ:

бук – бжей (къэб.), пчия (шапс.);

граб – тхуей (къэб.), тфие (шапс.);

дуб – жыгей (каб.), чъыгай (шапс.);

клен – блашэ (остролистый, платановидный), блафцIэ (клен светлый);

ясень – кIей, кIае;

                        Жэщ-махуэ ямыIэу мамыр гъащIэр яхъумэ

         ФIэщхъуныгъэ зыхэлъ цIыхур гугъуехь гуэр щыпхыкIым деж, и гум къэмыкIыпIэ иIэкъым: «Сыт Алыхьым гугъу сыщIригъэхьыр?» Хэт ищIэрэ, нэхъ гъунэгъужу узришэлIэн папщIэ узригъэгупсысыжрэ? Е хуэпщI фIыщIэр фIэмащIэ? Апхуэдэ гукъеуэ зиIэм дежкIэ Iэмалхэм язщ КъурIэн лъапIэм и Iэятхэр.

Зауэ щекIуэкI лъэхъэнэм махуэ къэс гу къабзэкIэ 40-рэ «Мухьэмэд» сурэм укъеджэмэ, захуагъэм тету зауэм и дзэр текIуэнурэ и бийхэр щIэпхъуэжынущ.

«Iэл-Фэтхь» сурэм 41-рэ къеджэм и Iуэху псори тыншу зэфIэкIынущ.

         Дунейпсо Арт-комитетым Налшык къалэм щригъэкIуэкIащ уэрэджыIакIуэ, къэфакIуэ ныбжьыщIэхэм я «Созвездие дружбы» ебгъуанэ лъэпкъыбэ зэхьэзэхуэр. Абы зэхуишэсащ Къэбэрдей-Балъкъэр, Абхъаз, Адыгэ, Осетие Ипщэ, Осетие Ищхъэрэ-Алание, Шэшэн, Ингуш, Дагъыстэн, Тэтэрстан республикэхэм, Ставрополь, Краснодар крайхэм, Ростов областым, Армением, Москва, Сочэ, Волгоград, Екатеринбург, Санкт-Петербург къалэхэм щыщ уэрэджыIакIуэхэмрэ къэфакIуэхэмрэ. Зэхыхьэм хэтащ артист ныбжьыщIэу 600-м нэблагъэ.

Къэзгъэунэхуауэ губгъуэ кIыхьыжьу мэзыр къызыхуеплъыхым тIэкIу-тIэкIуурэ къыщызокIухь, Тумэ зыфIэсща хьэ угъурлыжьыр и нэхъыбэм си гъусэу.

АтIэ, арати, дыгъуасэ хуэдэм, дунейр уфарэ пщыхьэщхьэхуегъэзэкIыу, унэм сыщIэзэшыхь хъуат. СщIэн сымыгъуэту аратэкъым. Хьэуэ, сэ сытым дежи си лъапсэ сисыжыфынущ, тIэкIу сыщыIэбэлъабэми, нэхъ сфIэгъэщIэгъуэну икIи къысхуэщхьэпэну къэслъытэ тхылъ гуэрхэр зэIыспщIыкIыу, ярытыр зыгурызгъэIуэну яужь ситми.

Урысей МВД-м и Управленэу Налшык къалэм щыIэм къыIэрыхьащ щыпIэм щыпсэу цIыхубзым  полицэм и участковэ уполномоченнэ, полицэм и лейтенант нэхъыжь Ахъмэт Руслан фIыщIэ зэрыхуищI тхыгъэ гуапэ.

Мыбы ипэкIэ дытетхыхьат дыщыпсэу ЩIыр зэкIэрэхъуэкI Дыгъэр зыхиубыдэ Шыхулъагъуэ (Млечный путь) вагъуэ зэрыбын абрагъуэмрэ абы нэхъ къыпэблагъэ Андромедэ галактикэмрэ, зэгъунэгъуIуэ хъуа иужькIэ, кърикIуэнкIэ хъунур зыхуэдэм.

ЩыIэкIэ-псэукIэм епха сыт хуэдэ Iуэхугъуэми хуэгъэпсауэ лъэпкъым къыдэгъуэгурыкIуэ хабзэхэр зыщIыпIэ деж итхауэ пасэрейм имыIами, IуэрыIуатэ защIэкIэ нобэм къихьэсащ адыгэм. Хамэм игъэщIагъуэ апхуэдиз Iущыгъэр тхьэхэм я тыгъэу къаIуэтэж хъыбарыжьхэм. Фи пащхьэ идолъхьэ зыужьыныгъэм тIэщIихауэ фэ зэтплъ хабзэ зыбжанэ.

Осетин усыгъэм и лъабжьэр зыгъэтIылъа Хетагуров Коста 1859 гъэм жэпуэгъуэм и 15-м Нар осетин къуажэм дунейм къыщытехьащ. Зэчиишхуэ зыбгъэдэлъа усакIуэу, драматургу, сурэ-тыщIу щыта узэщIакIуэм и илъэси 165-м теухуа тхыгъэр езым ди лъэпкъым къыхужиIа псалъэхэмкIэ къыщIэддзэну тфIэигъуэщ.

Урысей МВД-м и Бахъсэн къудамэм полицэм и участковэхэм къэпщытэныгъэ лэжьыгъэхэр ирагъэкIуэкIыу къыщIагъэщащ ухуакIуэ фирмэхэм язым и унафэщI илъэс 38-рэ зи ныбжьым дэфтэр нэпцIхэр зэригъэхьэзырар. 

Дунейм щIыналъэ дахэ куэд тетщ, ауэ Атлантикэ хым хэт Тристан-да- Кунья хытIыгу цIыкIум щыпсэухэм езыхэм я лъахэр абыхэм ящыщ зымкIи пхуахъуэжынукъым.

♦1914 гъэм къалъхуащ УФ-м щIыхь зиIэ и артист Жыгун Тимэ.

♦1924 гъэм къалъхуащ педагогикэ щIэныгъэхэмкIэ доктор, профессор, ЩIДАА-м и академик, АР-м щIэныгъэмкIэ щIыхь зиIэ и лэжьакIуэ Шорэ Ибрэхьим.

♦1932 гъэм къалъхуащ КъБАССР-м щIыхь зиIэ и нартыхугъэкI, Социалист Лэжьыгъэм и ЛIыхъужь Щауэ Iэхьед.

Дунейм и щытыкIэнур