Календарь событий

Урысей Федерацэм и Правительствэм и деж Къэралым и щIыналъэхэм зегъэужьынымкIэ щыIэ комиссэм и зэIущIэ иджыблагъэ екIуэкIащ. Абы щыхэплъащ щIыналъэхэм щылажьэ лъэпкъ пэхуэщIэхэмрэ федеральнэ программэхэмрэ, 15-м щIигъур зэрагъэзащIэ щIыкIэмрэ абыхэм къарикIуахэмрэ.

2024 илъэсыр Благъуэ Удзыфэм ейуэ екIуэкIащ. Мазэ дэкIмэ ежьэжыну благъуэм и гугъу пщIымэ, гъэщIэгъуэну куэдым гу лъыптэнущ.

Урысей ФСБ-м и управленэу КъБР-м щыIэм, КъБР-м щыIэ МВД-м и лэжьакIуэхэм экономикэм пыщIа щIэпхъаджагъэхэм пэщIэт къэлъыхъуэныгъэхэр ирагъэкIуэкIыу къыщIагъэщащ Щхьэлыкъуэ къуажэ администрацэм и лэжьакIуэу щыта КIэрэф Х.Х. илэжьа хабзэншагъэр.

КъызэрыщIагъэщамкIэ, абы дэфтэр нэпцIхэмкIэ езым къыпыщIахэм  я цIэкIэ иригъэтхащ Щхьэлыкъуэ къуажэм ей щIы Iыхьэу 10.

Дэтхэнэ зы цIыхуми езым и щэхухэр иIэжщ. Абы езым и тхыдэ къыдокIуэкI. Ар и унагъуэ хъуми, и къуажэ, и къалэ, и къэрал теухуами - мыхэр зэпхащ. Урыс тхыдэмрэ щэнхабзэмкIэ «Вече» зэгухьэныгъэм зегъэужьыным хэлъхьэныгъэшхуэ хуэзыщIа Канунников Анатолий щыдгъэпсалъэм, гъащIэм и купщIэм щыщ куэдым, къызыхэкIа унагъуэм къыдекIуэкI тхыдэм и гугъу къытхуищIауэ щытащи, дызыщIигъэдэIуахэр зэрыгъэщIэгъуэныр къэтлъытауэ фыщыдогъэгъуазэ. Ауэ нэхъ ипэкIэ къыжытIэнщ, абы и гуащIэм Лъэпкъхэм я зэныбжьэгъугъэ орденымрэ медаль 11-рэ къызэрыпэкIуари.

Къуажэ щIыпIэхэм щыпсэу цIыхухэм псэупIэхэр яухуэн (зрагъэгъуэтын) папщIэ ахъшэкIэ зыщIагъэкъуэным теухуа Положенэм и 27-нэ пунктым зэхъуэкIыныгъэ хэлъхьэным и IуэхукIэ

Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм и Правительствэм и Унафэ

2024 гъэм щэкIуэгъуэм и 22-м                Налшык къалэ          №182-ПП

«Адыгэ псалъэ» (КъБР), «Адыгэ макъ» (АР), «Черкес хэку» (КъШР) лъэпкъ газетхэр илъэс 40-м нэблэгъауэ зэдолажьэ. Илъэс зыбжанэ и пэ редактор нэхъыщхьэу адыгэ газетхэм къэкIуахэу Жыласэ Заурбэч («Адыгэ псалъэ»), Абидокъуэ Люсанэ («Черкес хэку») МэшлIокъуэ Саидэ («Адыгэ макъ»)  сымэ я япэ зэIущIэгъуэм «Адыгэ псалъэ» газетым и журналист, тхакIуэ Чэрим Марианнэ къыщыхилъхьэри, мы гъэм проект купщIафIэ зэдагъэзэщIащ лъэпкъ газетхэм.

Брай Адэлбий 1937 гъэм Щхьэлыкъуэ жылэм къыщалъхуащ. Къуажэ школыр хъарзынэу къиуха нэужь, ар 1954 гъэм щIэтIысхьащ Налшык дэт пединститутым. ЕджапIэм щыщIэсхэм щыгъуэ абы и усэхэр печатым къытехуэу хуежьат. Езыр щIалэ жант, хэлъэт зиIэти, еджэнри тхэнри дэгъуэу зэдихьырт. Университетыр къыщиуха 1959 гъэм Адэлбий и усэ хъарзынэхэмкIэ куэдым фIыуэ къацIыхуат. АтIэми, ар нэхъри цIэрыIуэ щыхъуар «Эльбрус» тхылъ тедзапIэм щыщылэжьа лъэхъэнэрщ.

Гъэ къэси хуэдэу, Швецием Нобель саугъэтымкIэ щыIэ академием и къэпщытэныгъэхэр нигъэсри, Комитетым и унафэщI Эллегрен Ханс экономикэ къэхутэныгъэхэмкIэ тыгъэр зыхуэфащэхэм я цIэхэр къриIуащ. Ахэр США-м щыщ щIэныгъэлIхэу Асемоглу Дэрон, Джонсон Саймон, Робинсон Джеймс сымэщ.

Дунейм ЩIым и япэ IэрыщI спутникыр щаутIыпщащ 1957 гъэм жэпуэгъуэм и 4-м. Ар СССР-м ейт. Апхуэдэ щIыкIэкIэ щIидзащ Совет Союзымрэ США-мрэ хьэршыр къэгъэIурыщIэнымкIэ я зэпеуэм. ИужькIэ «Спутник» псалъэр хыхьащ бзэ псоми.

«Спутник-1» - арат зэреджэр а Iэмэпсымэм – килограмм 83,6-рэ и хьэлъагът, абыхэм ящыщу килограмм 50-р гъэсыныпхъэт. Ар мазищкIэ лэжьащ икIи дэтхэнэми илъагъунут телескоп къызэрыгуэкIкIэ, апхуэдэуи радио IэмэпсымэхэмкIэ зэхихыфынут къиIукI макъхэр. Планетэр 1440-рэ къилъэтыхьа иужь спутникым игъэзэщIащ хуагъэува и къалэн псори.

Дыгъэгъазэм и 2, блыщхьэ

♦ПщылIыгъэр гъэкIуэдыным хущIэкъуным и дунейпсо махуэщ

♦Урысейм щагъэлъапIэ банк лэжьакIуэм и махуэр

♦1851 гъэм къалъхуащ къэбэрдей джэгуакIуэ, усакIуэ Агънокъуэ Лашэ.

♦1913 гъэм къалъхуащ шэрджэс усакIуэ, тхакIуэ, Хэку зауэшхуэм хахуэу зэрыхэтам папщIэ Вагъуэ Плъыжь орденыр, Хэку зауэ орденым и етIуанэ нагъыщэр зыхуагъэфэща Гъуэщокъуэ Хъусин.