Календарь событий

10-нэ Iыхьэ

Шортэн Аскэрбийщ япэ къэбэрдей романыр (тхылъиплI хъууэ) зи Iэдакъэ къыщIэкIар (абы и япэ тхылъыр 1954 гъэм къы­дэкIауэ щытащ). Дунейм къытехьащ Ас­кэрбий и тхыгъэ зэмылIэужьыгъуэ куэд - пье­сэхэр, рассказхэр, IуэрыIуатэр щидж къэ­хутэныгъэ лэжьыгъэхэр. УрысыбзэкIэ къы­дэкIащ Аскэрбий и «Театральное искусство Кабардино-Балкарии», «Адыгская  ми­фология», «Адыгские культы» тхылъхэр. ЦIыху акъылыфIэу, зэфIэкIышхуэ зыбгъэдэлъу дунейм тетащ ар. Абы щыгъуазэ ущыхуохъу филологие щIэныгъэхэмкIэ доктор Гъут Iэдэм и тхыгъэм.

Урыс литературэм и лъабжьэр зыгъэтIылъа Пушкин Александр дунейм зэрехыжрэ мазаем и 10-м илъэси 188-рэ ирокъу. Абы теухуауэ  Урысейм и щIыналъэхэм зэхыхьэхэр, конференцхэр, семинархэр, концертхэр щрагъэкIуэкI, театр теплъэгъуэхэр щагъэлъэгъуэ.  КIэщIу жыпIэмэ, къэралым и дэнэ щIыпIи ягу къыщагъэкIыж усакIуэшхуэм и гъащIэмрэ гуащIэмрэ. Кавказым тIэу щыхьэщIа усакIуэм дуней псом щыхуагъэува фэеплъхэр, мы махуэр ди щхьэусыгъуэу, фигу къэдгъэкIыжынщ.

        Хьэрыпыбзэм къиIэпхъукIа «сабр» псалъэр адыгэбзэми хъарзынэу хэзэгъащ.  «Сабыр и щIагъ дыщэ щIэлъщ», - жеIэ псалъэжьым. Абы тэмакъкIыхьагъ е бэшэчагъ фIэщ, тIум щыгъуэми узыхуиущийр уи хъуэпсапIэр зэуэ къызэрыпIэрымыхьэм е уигу иримыхь гуэр къызэрыпщыщIам уримыгужьеинырщ, сыту жыпIэмэ, гъащIэр езыр и хабзэ пэжым тетыжу макIуэ. Иджыпсту узыгъэщтар, гува-щIэхами, уи дежкIэ нэхъыфIым хуэкIуэнущ. «Алыхьым жыхуиIа хъунщ», - псалъэхэр щIэх-щIэхыурэ щIызэIэпытхри арагъэнщ. Тырку щIэныгъэлI  Уэсмэн Нурий тэмакъкIыхьагъым дызэрыхуиущий тхыгъэри зытеухуар аращ.

Урысей Федерацэм, Адыгэ, Къэрэшей-Шэрджэс республикэхэм я цIыхубэ сурэтыщI, УФ-м и Художникхэм, Журналистхэм, ТхакIуэхэм я союзхэм хэт Къат Теувэж ди къэралым фIыуэ къыщацIыху, абы и цIэр щащIэ КъуэкIыпIэ Гъунэгъуми, Тыркуми, Европэми.  АдыгэлI зэчиифIэм и лэжьыгъэхэм нэхъыбэу къыщыгъэлъэгъуар XX лIэщIыгъуэм и етIуанэ Iыхьэм и кIэуххэм, XXI и пэщIэдзэхэм лъэпкъ щэнхабзэм зэрызиужьарщ. Апхуэдэуи Къатым и IэдакъэщIэкIхэр теухуащ къыщалъхуа щIыналъэм, адыгэхэм я  тхыдэм, хабзэм, щэнхабзэм.

«ДыщэкI IэщIагъэр ди лъэпкъым ижь-ижьыж лъандэрэ къыдогъуэгурыкIуэ. Нэхъыбэ зэлэжьу, хьэпшып зэмылIэужьыгъуэхэр зэрагъэдахэр къызыхащIыкIыуи щытар дыжьынырщ, саутыр абы хэлъу. Къапщтэмэ, Кавказым ис лъэпкъхэм IэщэкIи фащэкIи къащхьэщыкIыу, псом нэхърэ нэхъ гуащIэу, жыджэру мыпхуэдэ IэщIагъэхэр зиIэу щытар адыгэращ», - жеIэ IэпщIэлъапщIэ ныбжьыщIэ Шыкуэ Рустам.

     «Сэ  1964   гъэм     бадзэуэгъуэм   и     14-м   Кавказ   лъапэм   деж   щылъ   Черкесск  къалэ    щхъуантIэ  цIыкIум   сыкъыщалъхуащ, - зэи зэримыгъэтIылъэкI   гушыIэр    и   Iэпэгъуу   къеIуэтэж   и   гъащIэр  Щауэ Тимур. – СыкъызыхэкIа    унагъуэр     лъэпкъ     зэныбжьэгъугъэм    и      дамыгъэт  – си  адэр    адыгэщ,  си   анэр    нэгъуейщ».

Мазаем и 13, махуэку

         Радиом и дунейпсо махуэщ

         1908 гъэм къалъхуащ къэрал лэжьакIуэ, политик, Къэбэрдей АССР-м и Министрхэм я Советым и УнафэщIу 1951 - 1957 гъэхэм щыта Лъостэн Чэлимэт.

         1945 гъэм къалъхуащ сурэтыщI, КъБР-м щэнхабзэмкIэ щIыхь зиIэ и лэжьакIуэ Гъыдэ Валерэ.