Календарь событий

 ЦIыхубэ къафэхэр гъэзэщIэнымкIэ щапхъэу къалъыта, Бахъсэн къалэм и «Хабзэ» сабий ансамблыр мызэ-мытIэу щытекIуащ урысейпсо зэпеуэхэм. Гупым и художественнэ унафэщIыр Джэшей Албэчщ.

   «Сэ сызэчиифIэщ» урысейпсо зэхьэзэхуэм и «ЦIыхубэ къафэ», «Къафэ творчествэ» Iыхьэхэм гупыр лауреат щыхъуащ, убых, абхъаз къафэхэр ефIэкIыу зэрагъэзэщIар къалъытэри. Артист ныбжьыщIэхэм къафэм къыдэкIуэу, утыкум щагъэлъагъуэ зыщыщ лъэпкъым и цIыхубэ фащэхэр, макъамэхэр, хабзэ, хьэл-щэн дахэхэр.

«Кавказ    къэзакъхэми   КъуэкIыпIэм   щыIэ    урыс    армэми   адыгэ зауэ  хуэIухуэщIэхэр   къызэращтар   апхуэдизкIэ   шэч  зыхэмылъыххэщи,    щIэныгъэ   тегъэщIапIэ   къэплъыхъуэу   ущIызэдэуэн   хэлъыжкъым», - жеIэ Бжьэдыгъукъалэ (Краснодар) дэт  музейм  и   тхыдэ  къудамэм и  лэжьакIуэ ФРОЛОВ   Борис.

Нэхъ пасэрей дыдэ гуащэхэр Египетым щащIауэ щытащ илъэс миниплI хуэдиз япэкIэ. Япэрей гуащэхэр тотем хуэдэу дин хуэIухуэщIэхэм къыщагъэсэбэпу щытащ. Ахэр къыхэщIыкIат хьэуазэм, пхъэм, мамонтым и къупщхьэм. Ди эрэм ипэкIэ IV-V лIэщIыгъуэхэм гуащэ къыщIэгъэкIыныр IэщIагъэ щхьэхуэу щыщытащ Пасэрей Алыджым. Алыдж гуащэхэм я нэхъыбэр терракотэм къыхэщIыкIат. Я Iэхэмрэ я лъакъуэхэмрэ кIапсэкIэ прагъэубыдэрт. Сордис къалэм гуащэхэр куэду къыщыщIагъэкIырт.

 ИстамбылакIуэм, Каквказ зауэжьым, а Iуэхугъуэхэм яужькIэ дуней псом щызэбгрыдза хъуа адыгэхэм я щхьэ кърикIуам теухуа тхыгъэ куэд щыIэщ. Тхыдэ дэфтэрхэм нэмыщIкIэ, а Iуэхум траухуащ художественнэ тхыгъэхэри. Мэлей ФатI​имэ «Псыпэ жагъуэ» зыфIища и Iуэхутэжми къыщыгъэлъэгъуэжар апхуэдэ зы теплъэгъуэщ.

XIX лIэщIыгъуэм инджылызхэм утыку ирахьэ сэхусэплъхэм, щхьэцылэхэм, къинэмыщIхэм «адыгэ пщащэ», «адыгэ бзылъхугъэ» цIэхэр фIащу, ахэр Шэрджэс щIыналъэм щыпсэу цIыхубзхэм къагъэсэбэпу жаIэурэ лъапIэу ирагъэкIыу зэрыщыта хъыбархэр куэд щIауэ зэхыдох. Ауэ, къызэрыщIэкIымкIэ, апхуэдэ щапхъэхэр ди зэманми къэсащ, псалъэм папщIэ, нобэ зи гугъу тщIыну «Адыгэ щхьэцщыхуэр».  Ар къыщIегъэкI 1805 гъэ лъандэрэ Лондон дэт «Труфиттрэ Хиллрэ» IуэхущIапIэм.

ШыщхьэуIум и 1, мэрем

Зи хэку къэзыгъэзэжа адыгэхэм я махуэщ

1958 гъэм «Iуащхьэмахуэ» журналым и япэ номерыр дунейм къытехьащ.

1967 гъэм Бахъсэнрэ Тэрчрэ къалэ хъуащ.

1892 гъэм къалъхуащ КъБАССР-м мэкъумэш IэнатIэм зыщегъэужьыным хэлъхьэныгъэшхуэ хуэзыщIа, Социалист Лэжьыгъэм и ЛIыхъужь Бырс Анзор.

1930 гъэм къалъхуащ тхакIуэ Къущхьэ СулътIан.

Хэку зауэшхуэр щекIуэкIым Кавказыр хуит  къэзыщIыжа, а зауэзэрылIым хэкIуэда сэлэтхэмрэ офицерхэмрэ ягу къагъэкIыжащ Урысей гвардием и Управленэу КъБР-м щыIэм и лэжьакIуэхэмрэ ветеранхэмрэ.

Джыназ Заремэ Къэбэрдей-Балъкъэрым и урысей радиом хъыбарыщIэхэмкIэ къудамэм щолажьэ, адыгэбзэкIэ нэтынхэр ирегъэкIуэкI. Ар Къэбэрдей-Балъкъэр къэрал университетым экономикэм щыхуеджащ. Ауэ а IэщIагъэм ирилэжьакъым, радиом ехъуапсэрти, къехъулIэмэ еплъыну уващ икIи и псэм дыхьауэ IэнатIэм пэрытщ. Заремэ езыр адыгэпсэщ, лъэпкъым епха Iуэхугъуэхэр утыку кърехьэ, адыгэм къыдекIуэкI гупсысэкIэр цIыхубэм я деж негъэс радиом и фIыгъэкIэ.

Бэрбэч ХьэтIутIэ и цIэр зезыхьэ Къэбэрдей-Балъкъэр къэрал университетым и лIыкIуэхэр иджыблагъэ Мэзкуу дэт, Бауман Николай и цIэр зезыхьэ Къэрал техникэ университетым и Конгресс-центрым къыщызэрагъэпэща зэIущIэшхуэм хэтащ. Студент унагъуэхэм я Япэ урысейпсо студент гъэлъэгъуэныгъэр «Унагъуэ» лъэпкъпсо пэхуэщIэм ипкъ иткIэ зэхашащ, УФ-м ФедерацэмкIэ и Советым, УФ-м и Президентым деж Къэрал демографиемрэ унагъуэ политикэмкIэ щыIэ Советым, УФ-м ЩIэныгъэмрэ щIэныгъэ нэхъыщхьэмкIэ и министерствэм я дэIэпыкъуныгъэ хэлъу къызэрагъэпэщащ.