Литературэ

Абдежым Iэнэр къаухуэ. Симазэ зеплъыхьри щысщ, фIэфIщ икIи фIэгъэщIэгъуэнщ илъагъу псори. «Хэкум щыIэ ди адыгэхэр дэхуэхауэ мэпсэу» жаIэу ефэндыхэм уаз щаткIэ къыхагъэщу зэрыщытар. Пэжкъым. Адыгэхэр апхуэдэу псэункIэ Iэмал иIэкъым. Мес, Iэдэмрэ Асиятрэ «Кабардинка» къэфакIуэ гупым хэту къэрал куэдым щыIащ, си нэкIэ солъагъу абыхэм я псэукIэр.
Пщащэм и гупсысэр жыжьэ щыIэ къыщIэкIынт. 
- ИIэт, фи Iэхэр фтхьэщIи Iэнэм фыкъекIуэталIэ, - жиIащ Лила.

- АтIэ, мыбы дыкъыщысакIэ, кхъыIэ, Iэдэм, мобдеж нежэкIи ди хьэщIэщ «Къунакъыр» ди хьэщIэхэм едгъэгъэлъагъу, - лъэIуащ 1эсият. 
- Дауэ дымыкIуэу, - жиIэри, Iэдэм гум иригъэтIысхьэжхэри, дакъикъищым нэсахэщ. 
Хадэшхуэм зызыгъэпсэхуу итхэм я гукъыдэжыр хэзыгъахъуэ зы шхапIэт «Къунакъыр». 

Сегодня опубликован указ Главы КБР Казбека Кокова о присвоении почетного звания «Народный поэт Кабардино-Балкарской Республики».

«За вклад в культуру и искусство и заслуги в развитии народного творчества присвоить почетное звание «Народный поэт Кабардино-Балкарской Республики» Мукожеву Анатолию Хабаловичу – главному редактору журнала «Ошхамахо» государственного казенного учреждения Кабардино-Балкарской Республики «КБР-Медиа»», - говорится в тексте указа.

Псалъэ зэгъэкIуам, гупсысэ куум хуэIэзэ тхакIуэ ЩоджэнцIыкIу Алий сабийхэм папщIэ тхыгъэ куэд и Iэдакъэ къыщIэкIащ. ЩIэджыкIакIуэ ныбжьыщIэхэм я дежкIэ мыхьэнэшхуэ иIэщ гъащIэр зэрызэхэлъ Iуэхугъуэхэр я фIэщ щIыным, ахэр художественнэу я пащхьэ илъхьэным. ЩоджэнцIыкIум и тхыгъэхэм гупсысэ куухэр къыщыIэтащ, абыхэм сабийхэмрэ ныбжьыщIэхэмрэ я дуней еплъыкIэр яубзыху, ирагъэфIакIуэ. 

ГъащIэм куууэ ухэзыгъаплъэщ икIи узыщIэзыгъэгупсысыжщ Хьэту Пётр и «Гупсысэжьейхэр». А тхыгъэ кIэщIхэм Iущагъышхуэ яхэлъщ, нобэрей ди зэхэтыкIэм лъэныкъуэкIэ укъыхагъаплъэу.

«Бгъэр куэдрэ уэмэ, и дамэр мэкъутэ», «ЦIыхубз пшэрыхь хущанэ», «Дунейр шэрхъщи, мэкIэрахъуэ», «Жьындум и фыз къэшэкIэщ», «Куэсэ хьэсэгъу умыщI», «Мылажьэ ягъашхэркъым», «Мыщафэ Iэрымылъхьэм гуащэр щумыгъэгугъ» - мы псалъэжьхэми нэгъуэщI куэдми хъыбар ящIыгъущ. Мыхэр гъащIэм къыхэкIащ, зыгуэрым и псалъэ Iущым тражыIыкIыжащ е Iуэхугъуэ гуэрым тражыIыхьа хъури, цIыхубэм псалъафэу къахуэнащ.

Ди газетеджэхэм  ящыщ куэд поплъэ «Адыгэ псалъэм» илъэс куэд лъандэрэ и ныбжьэгъуфIу къекIуэкI, КъБР-м и цIыхубэ егъэджакIуэ, жылагъуэ лэжьакIуэ цIэрыIуэ, гъэсакIуэ икIи ущиякIуэ ДыщэкI Марие и тхыгъэхэм. Нобэ тыдодзэ  нэхъыжь Iумахуэм и усэ IэрамэщIэм щыщ зыбжанэ. Ахэр ятеухуащ гъащIэм и зэхэлъыкIэ щхъуэкIэплъыкIэм, цIыхухэм яку дэлъ зэхущытыкIэм, адыгэ хабзэмрэ нэмысымрэ.   

***

 ГъащIэр зэрыхъур махуищщ,

Ар нобэщ, дыгъуасэщ, пщэдейщ.

Дыгъуасэр хъарзынэу дгъэкIуами,

Ар зэфIэкIащ, блэдгъэкIащ.

Ибрэхьим къалэм кIуэри Iэдэм телефонкIэ епсалъащ, и пхъум и Iуэхур зытетыр, зимыгъэгувэмэ зэрынэхъыфIыр жриIащ. Iэдэм и шыпхъур и гъусэу махуитI дэкIмэ къакIуэу, машинэкIэ Симазэ яшэну къигъэгугъащ.

Хэкум кIуэну зигъэхьэзырыну Симазэ и адэм къыщыжриIам, и фIэщ мыхъуу тIэкIурэ щысащ.

 - Ди адэ, угушыIэрэ, хьэмэрэ сыт сэ сщIэн хуейр? - щIэупщIащ Симазэ.

- Иджыпсту щIэдзи узыхуей хьэпшыпхэр бэвулым (пхъуантэм) дэлъхьэ, ди благъэхэр махуитI-щыкIэ къэсынущ, къызэрыкIуэри машинэщ.

Дуней гуфIэгъуэр иIэу Симазэ и щыгъынхэр дакъикъипщIым и кIуэцIкIэ хьэзыр ищIащ.

Щэщl гъэхэм адыгэ литературэм къыхыхьа Теунэ Исхьэкъ и къуэ Хьэчим ди прозэм и зэхэублакlуэхэм ящыщ зыщ. А лъэхъэнэм Теунэм и къалэмыпэм къыщlэкlащ мыхьэнэ пыухыкlа зиlэ художественнэ тхыгъэхэр, очеркхэр, рассказхэр, повестхэр. 
Ди адыгэ литературэр ефlэкlуэнымкlэ, абы зиужьынымкlэ, ар гъуэгу захуэ тегъэувэнымкlэ, сэбэпынагъышхуэ зыпылъ, мыхьэнэ ин зиlэ lуэхугъуэ зыбжанэ илэжьащ Теунэм. 

Урыс пащтыхьымрэ абы и блыгущIэтхэмрэ Iэмалрэ фIеягъэу къамыгъэсэбэпа щыIэкъым бгырысхэмрэ урысхэмрэ яку лъагъумыхъуныгъэ къыдалъхьэн, ахэр зыщагъэIеин, зэбий ящIын папщIэ. Апхуэдэ Iуэху еплъыкIэ пхэнжым зыкъомыр игъэжэкъуами, ар зэрымытэмэмыр, зэрыгъэпцIагъэр, зауэ екIуэкIыр лъэпкъ абы хэшахэм дежкIэ зэрынасыпыншэгъуэшхуэр, лей – бэлыхь мыухыжхэр псоми абы къазэрыхуихьыр нэхъыбэм къагурыIуэрт.