Литературэ

 Социалист Лэжьыгъэм и ЛIыхъужь, Дагъыстэным и цIыхубэ усакIуэ Гамзатов Расул Дагъыстэн АССР-м и Хъунзахъ районым хыхьэ Цадэ жылэм 1923 гъэм къыщалъхуащ.

Фырэ-Къаныкъуэ Анфисэ и «Хьэтхэр» тхыдэ романым теухуауэ

«Хьет!» жегъэIэ!» псалъэхэр дуней тетыкIэ дахэм дыкъыхуезы­джэу, абы къы­дэкIуэу, цIыхугъэм ­ды­те­мыкIынымкIэ унафэу къытхуэзыгъэна лъэпкъыр, дауи, хуэ­мы­хуа­къым. «Хьет!» жегъэIэ!» къыж­раIамэ, «фIагъкIэ псоми ятекIуэ, лIыгъэ зехьэ» жиIэу къызыгурыIуэ щIэблэ зыгъэсар, дауи, ныбжь зиIэ лъэпкъщ. Ар хьэтхэм я деж къыщежьэу нобэ «адыгэ» фIэ­щыгъэр игъуэ­тыху, сытым зи­хъуэжами, и лъа­пIэныгъэ ­нэхъыщхьэхэр ихъу­мэ­жу къэ­гъуэгурыкIуа лъэп­къращ.

 УсакIуэ телъыджэ, публицист, журналист Бещтокъуэ Хьэбас Къарней и къуэр 1943 гъэм мэкъуауэгъуэм и 5-м Бахъсэн щIыналъэм хыхьэ Ислъэмей къуажэм къыщалъхуащ. КъБКъУ-м и филологие факультетым щеджащ, МКъУ-м журналистикэмкIэ и факультетыр 1968 гъэм ехъулIэныгъэ иIэу ­къиухащ. Зы зэманкIэ лэжьа нэужь, ар Москва аспирантурэм щыщIэтIысхьащ. Ар къиухри, Бещто­къуэр Налшык тхылъ тедзапIэм, къалэ библиотекэм щылэжьащ.

Зи гуащIэм утепсэлъыхькIэ пхуэмыухщ, пщIэуэ хуэпщIымрэ зэрыбгъэлъапIэмрэ къилэжьым ефэгъуэкI зэпытщ тхакIуэ, усакIуэ, драматург телъыджэ, сурэтыщI IутIыж Борис.
ФIыуэ тцIыхуа, лэжьапIэми зэIущIэ зэхуэмыдэхэми куэдрэ дызыщрихьэлIэу щыта нэхъыжьыфIым и тхыгъэхэр зэрыгъуэзэджэми, и адыгэбзэр зэрышэрыуэми, унэтIыныгъэ IэджэкIэ и зэфIэкIыр зэрыинми куэдым и гугъу ящIащ, и цIыху щIыкIэми тепсэлъыхьащ. ЗэкIэ и тхыгъэхэм хуэфащэ гулъытэ ягъуэтауэ, зэпкърахауэ, щIэныгъэ лэжьыгъэхэр траухуауэ пхужыIэнукъым, атIэми ахэр псалъэ лей хуэмыныкъуэщ.

Бахъсэн щIыналъэм хыхьэ Къулъкъужын Ипщэ къуажэм щыщ усакIуэ, журналист, зэдзэкIакIуэ Iэзэ Уэрэзей Афлик Пщымахуэ и къуэр псэужамэ, и ныбжьыр илъэс 71-рэ ирикъуат. Ар «Ленин гъуэгу» («Адыгэ псалъэ») газетым, «Iуащхьэмахуэ» журналым, «Нур» сабий журналым я редакцэхэм зэдзэкIакIуэу, корреспонденту, къудамэм и унафэщIу, газетым и редактор нэхъыщхьэм и къуэдзэу щылэжьащ.
 

ИмыщIар хэт гуауэм чэф?
Чэф гуфIэгъуэм имыщIар хэт?
ГъащIэ гуэр къэзыгъэщIауэ
ЩыIэ зи нэр мыхъуа псыф?

Ахъшэм нэсатэмэ

 Зы абэзэхэ хьэщIапIэ ежьащ. Гъуэгу здытетым, хъунщIакIуэхэм ярихьэлIащ, Узун-Яйла нэблэгъауэ.  Абыхэм къаувыхьри:
- Епсыхи, уи шыр къыдэт! - жаIащ.
Епсыхри, шыр яритащ.
- Уи щIакIуэри къыдэт!

Къосыр уэс, уэсыр къос хужьрэ хужьу.
Си хьэ цIыкIу, гъэбэяут бэнэныр.
УпIейтейщи, щIэбдзауэ нэхущым,
узыхуейр сщIэркъым сэ сыбгъэщIэну,

Сэ си гуапэ мэхъур дыгъэм
щытрихукIэ пшэхэр уафэм.
Хэти хуэдэу, хуабэр сфIэфIщи -
зыри пэсщIкъым махуэ уэфIым.

Усыгъэхэр

2019 гъэм Къэбэрдей-Балъкъэрым и илъэсыр Къэрэшей-Шэрджэсым, КъШР-м и илъэсыр ди республикэм щагъэлъэпIэну иджыблагъэ зэгурыIуэныгъэ зэращIылIащ щIыналъэ Iэтащхьэхэм. А Iуэхугъуэм дыпежьэу дыхуейт ди къуэш балъкъэр лъэпкъым щыщ усакIуэхэм я IэдакъэщIэкI курыххэм ящыщу адыгэбзэм кърагъэзэгъахэм нэIуасэ фахуэтщIыну.