Литературэ

Пушкиныр дигу къэдгъэкIыжу

Пушкин Александр дунейм къыщытехьа махуэр УФ-м Урысыбзэм и махуэу щагъэуващ. Абы ирихьэлIэу, гъэ къэс усакIуэ цIэрыIуэм и тхыгъэхэм щыщ гуэрхэр адыгэбзэми къидгъэзагъэ зэрыхъунум щIэх-щIэхыурэ ди гупсысэр хуокIуэ. Ар езы усакIуэр нэхъыфIу зэдгъэцIыхунымкIи IэмалыфIщ. 

Гум къимыкIыфахэм я бзэ

Адыгэ унагъуэм илъ гурыгъузхэр тыболъагъукI Заремэ и усэхэм. Хьэуэ, ар тепсэлъыхьыркъым «бгырыс цIыхубзыр зэрыдакъузэм». Апхуэдэ псалъэхэри къигъэщхьэпэххэркъым. Ауэ и псэм гъащIэм зэрызыпыIуидз ерыщагъыр щыхьэт абрагъуэу и усэхэм къыхоувэ, блэкIам кIэлъыпхъуэж и усэбзэр нэхъ шэрыуэху, гур нэхъри иришэхыу.

Адыгэ литературэм къыхыхьэ зэхъуэкIыныгъэхэр

Адыгэ лъэпкъым къыхэкIа тхакIуэ, усакIуэ цIэрыIуэ КIыщокъуэ Алим коммунистхэм къызэрагъэпэща икIи илъэс 70-м щIигъукIэ зэтраIыгъа къэралым къулыкъу хуищIащ, компартым и идеологиемрэ и политикэмрэ зэи нэрылъагъуу пэувакъым, «тоталитаризмэм ебэну» щытауэ зи цIэ къраIуэхэм зэи яхэтакъым. Абы совет властыр фIэкъабылу, компартым и политикэри игъэзахуэу дунейм тетауэ щIыжыпIэн щхьэусыгъуэ куэд бгъэдэлъщ, езыми ар зэи щIихъумакъым.

Насып тхьэмыщкIэ

Нобэрей махуэри, ей, 

ЦIыхубэ усыгъэм и лIэужьыгъуэхэр

«Лирикэ» псалъэр алыджыбзэм къыхэкIащ. Абы «макъамэ» къикIыу аращ. Лирикэр - ар гухэлъ къэзыIуатэщ, абы и купщIэр цIыхум и гурыщIэрщ, и гупсысэ щэхущ. 

«ЗэкъуэшитI»

Тхьэщыгъуей Жаннэ 

(новеллэ)

Лей зезыхьэр хьэкъ хуозэж

Кулэ Лацэ и унэм щыпсэурт. Ауэрэ Къэсей Лацэ и адэ-анэм я деж лъыхъу игъэкIуащ, зэгурыIуэмэ, фызышэу ишэн и гугъэу. Лъыхъухэм жэуапу къратащ: «Езы Лацэ арэзымэ, фыдот, дэ дыарэзыщ». Лацэ и зы дэлъху я гъусэу ахэр хъыджэбзым и пэшым щIыхьэри еупщIащ:
- Къэсей и адэ-анэм дыкъагъэкIуащ, удэкIуэну уарэзы? Сыт къыджепIэн?

Усэр зи тхьэлъэIубзэ

 «ЦIыхум къыбгъэдилъхьа зэчий лIэужьыгъуэхэм уахэплъэмэ, бзэ шэрыуагъым епхам и закъуэщ ныбжьым елъытауэ къыщIэкIыр, сыту жыпIэмэ, абы зезыгъэужьыр езы цIыхум и щхьэкIэ игъэунэхуахэрщ», - жиIэгъащ зи цIэр къытхуэмыгъуэтыжа губзыгъэ гуэрым.  А гупсысэр Гугъуэт Заремэ дежи щызахуэщ.

НОБЭ

Мэкъуауэгъуэм и 24, гъубж
ТекIуэныгъэм и Парадыр щекIуэкIа махуэщ. I945 гъэм Москва и Утыку Плъыжьым ирикIуащ СССР-р Германием зэрытекIуам и щIыхькIэ къызэрагъэпэща парадыр.
1923 гъэм къалъхуащ филологие щIэныгъэхэмкIэ доктор, профессор, ЩIДАА-м и академик, УФ-ми АР-ми щIэныгъэхэмкIэ щIыхь зиIэ я лэжьакIуэ КIэрашэ Зейнаб.
1936 гъэм къалъхуащ медицинэ щIэныгъэхэмкIэ доктор, АКъУ-м и профессор, УФ-м щIыхь зиIэ и дохутыр АфIэунэ Алий.

ГъащIэм щыщ теплъэгъуэхэр

И нэгу щIэкIа е жаIэжу зэхиха хъыбар кIэщI цIыкIу зыбжанэ итхыжащ журналист Мыз Ахьмэд. «Дунейм ущытеткIэ цIыху куэдым уахуозэ, гуп зэхуэмыдэхэм уахохьэ, ар гуфIэгъуэ е гузэвэгъуэ ирехъу, лэжьыгъэ IуэхукIи узыIууэр мащIэкъым, - же1э абы. - БгъэщIагъуэу, уигъэгупсысэу Iэджэ болъагъу, яIуэтэжу зэхыбох. Апхуэдэ хъыбархэм хэтщ дыхьэгъ зыкъоми. Абыхэм ящыщу нэхъ гукъинэж сщыхъуахэр стхыжащ».
 
КъыщIигъэлъащ

Страницы

Подписка на RSS - Литературэ