Щэнхабзэ

Дунейпсо Шэрджэс фес­тивалым (1991 гъэ) и лIыкIуэхэу нэIуасэ тхуэ­хъуахэм ящыщщ Сирием щыпсэу адыгэ пщащэ КIэ­дыкIуей Хъанэ.
Хъанэ Дамаск еджапIэ нэхъыщхьэр къыщиухащ. И IэщIагъэкIэ сурэтыщIщ. Абы и Iэдакъэ къыщIэкIа су­рэт зыбжанэ Сириемрэ США-мрэ ехъулIэныгъэ яIэу ща­гъэлъэгъуащ. Иужь­кIэ КIэдыкIуейр стюардессэу лэ­жьащ, къэрал куэд илъэ­гъуащ. Езым зэрыжиIэжымкIэ, Хэку­жьым нэхърэ нэхъыфI, нэхъ дахэ, нэхъ зы­гъэ­­пIейтей дунейм темыту аращ.

ЦIыхубэ уэрэдхэр гум нэсу зыгъэзащIэу щыта, зи макъ гуакIуэр куэдым ягу къинэжа Руслановэ Лидие Саратов губернием хыхьэ Чернавкэ къуажэм 1900 гъэм жэпуэгъуэм и 27-м къыщалъхуащ. Япэ дыдэу абы тегушхуэу уэрэд щыжиIам и ныбжьыр илъэсих къудейт зэрыхъур.

Урысей Федерацэм, КъБР-м, КъШР-м, АР-м, Дагъыстэным я цIыхубэ артист Тут Заур 1976 гъэ лъандэрэ Москва къалэм ­щолажьэ. Гнесинхэ я цIэр зезыхьэ музыкэ академиер къиухащ. Союзпсо, Урысейпсо зэпеуэхэм я лауреатщ. Совет Союзым хэта республикэхэм я мызакъуэу, Бельгием, Германием, Израилым, Индием, Иорданием, Италием, Польшэм, Словакием, Словением, США-м, Тыркум къыщацIыху.
1989 гъэм къыщегъэжьауэ 1992 гъэ пщIондэ Театр гъуазджэмкIэ урысей академием (ГИТИС) щригъэджащ.

«Мстиславрэ Ридадэрэ» - аращ зэреджэр иджыблагъэ Котляров­хэ я тедзапIэм къыщыдэкIа тхы­лъыщIэм.

Бахъсэн щIыналъэм хы­хьэ Къулъкъужын Ищхъэ­рэ къуажэм дэт курыт школ №1-м адыгэбзэмрэ литературэмрэ щезыгъэдж, филологие щIэныгъэхэм я кан­дидат Нэхущ (Къаскъул)­ Залинэ зи IэщIагъэм хуэ­Iэижь, Iуэху зехьэкIэ пэрыт зиIэ лэжьакIуэщ.

Адыгэбзэм  щыщщ

ТхылъыщIэ

XX лIэщIыгъуэм балъкъэрхэм я псэукIар къызыхэщыж  дэфтэрхэмрэ тхыгъэхэмрэ щызэхуэхьэса томих Котляровхэ Мариерэ Викторрэ я тхылъ тедзапIэм къыщыдагъэкIын зэрыщIадзар нэхъапэIуэкIэ теддзауэ щытащ.

Адыгэбзэм иджырей грамматикэ (бзэхабзэ) къупхъэхэр зэригъуэтрэ тхыдэ лъэхъэнэкIэ уеплъмэ, ды­гъуа­сэ хуэдэщ, ауэ гъащIэм ебгъапщэмэ, зы цIыху гъащIэщ къикIуар - илъэсищэ ирикъуакъым. Ныкъу­саныгъи, зэмыпэщ Iуэхугъуи, щы­щIэныгъи иджыри къыздэсым хэлъщ - ар Iуэхум и зы лъэныкъуэращ. Зы цIыху-цIыхуитIкIэ зэи лъэпкъ псом я бзэхабзэ дагъуэншэу зэфIэгъэува хъунукъым. Абы лъандэрэ зэфIэхыжыпхъэIами, ипIэ ­игъэзэгъэжауэ щытамэ, иджыпстурей IэнатIэм деувэлIэнутэкъым.

Лъэпкъ Iуэху зыгъэкIуатэ, абы зезыгъэузэщI, зэчий зыбгъэдэлъ, фIыщIэрэ щIыхьрэ къэзылэжь цIыхухэм я гугъу щыпщIкIэ, плъэмыкIыу уопIейтей, зыгуэркIэ хуэфащэ псалъэхэр къэзмыгъуэтмэ, и ехъулIэныгъэхэм ящыщ гуэр гулъытэншэу къэзгъанэмэ, жыпIэу.

Уи адэжьхэм я бзэм урипсалъэу,
Я хъыбарыжь Iущхэр уи пшыналъэу,
Хъуэхъум я нэхъыфIыр зэхыуагъэхыу
Ху махъсымэ фалъэр зэIэпыпхыу -
Зэ уадыгэну сыт и уасэ!