Щэнхабзэ

Адыгэ Республикэм и къалащхьэ Мейкъуапэ къагъэщIэрэщIэжри къыщызэIуахыжащ Пушкиным и цIэр зезыхьэ цIыхубэ унэр. Иджы абы щылэжьэнущ Пушкин Александр и цIэр зезыхьэ Урыс драмэ театрымрэ Цей Ибрэхьим и цIэр зезыхьэ Лъэпкъ театрымрэ. I90I гъэ лъандэрэ лажьэ театрым цIыхуIэ зэремыIусэрэ илъэс 60-м щIигъуат.

Бахъсэн къалэм и курыт еджапIэ №6-м и еджакIуэ Тутей Марат «Билет» зи фIэщыгъэу къыдигъэкIа фильмыр щагъэлъэгъуащ «Lift-Off Sessions-2022» кинофестивалым. Лэжьыгъэр трахащ «Антарес» егъэджэныгъэ центрыр и дэIэпыкъуэгъуу.

Мы тхыгъэр зытеухуар дизайнер, декоративно-прикладной гъуазджэмкIэ IэщIагъэфI зиIэ, адыгэ цIыхубз, цIыхухъу фащэхэр зыд Къущхьэ (ДыщэкI) Радимэщ. 

Адыгэ Республикэм лъэпкъ уэрэдхэмкIэ и «Ислъэмей» къэрал ансамблыр къызэрызэрагъэпэщрэ 30 зэрырикъуам и щIыхькIэ концертышхуэ Мейкъуапэ щитащ.

ЩэнхабзэмкIэ фондым, Вэрокъуэ Владимир и цIэр зезыхьэм,  щекIуэкIащ «Ди псалъэр къыщыIужкIэ» республикэпсо литературэ зэ­пеуэм и «Художественнэ псалъэ» Iыхьэр. Ар екIуэ­кIащ  усакIуэхэу,  тхакIуэхэу  Журт Биберд, Уэрэзей Афлик, За­лиханов Жанакаит, Гулиев Мажит сымэ ягу къагъэкIыжу, мы гъэм зи ныбжьыр илъэс бжыгъэ дахэ ирикъу усакIуэхэу Мусукаевэ Саки­натрэ Куэшбей Джамболэтрэ ягъэлъапIэу. Зэпеуэм хэт ­ныбжьыщIэхэр абыхэм я Iэ­дакъэщIэкIхэм къеджащ адыгэбзэкIи, урысыбзэкIи, балъкъэрыбзэкIи.

Бахъсэн районым и Щэнхабзэ-зыгъэпсэхупIэ центрым щекIуэкIащ усэ къеджэнымкIэ «Воспевая Родину свою» зэпеуэр. Ар къызэрагъэпэщащ Урысейм ис лъэпкъхэм я щэнхабзэ хъугъуэфIыгъуэхэм я илъэсыр зэрагъэлъапIэмрэ Къэбэрдей-Балъкъэрым и къэралыгъуэр илъэси 100 зэрырикъумрэ я щIыхькIэ.

Итальян скульптор Камилло Торреджани (1820 - 1896 гъэхэм псэуащ) унагъуэ хуэмыщIам къыщалъхуауэ щытащ. Илъэс 20 щыхъум Феррару жылэ цIыкIур ибгынащ, лэжьапIэ лъыхъуэу. Балоньем щыIэ дель Подеста унэ-быдапIэр игъэдахэу лэжьащ пIалъэкIэ. Иужьым, скульптор Пампалони Луиджи и деж зыщигъэсэну Флоренцием мэIэпхъуэ. Илъэс 11-кIэ абы щыIауэ, Iуэхум нэсу хэгъуэзауэ, Феррару къигъэзэжри лъэщапIэ къызэIуихащ.

Лъэпкъым и зыгъэкъэбзэкIэ хьэлым абы теухуауэ куэд къыбжеIэ. Дауэ мыбыхэм зэрызатхьэщIыр, я щыгъынхэр зэрызэрахьэр, я унэхэр зэрызэлъыIуахыр? Апхуэдэ упщIэхэм я жэуапырщ япэу хамэм Iуплъэм къилъыхъуэр. Сыт хуэдизу щIэныгъэкIэ лъагэу дэмыIэбеями, КъуэкIыпIэм елъытауэ, а лъэныкъуэмкIэ Европэр дыгъуасэ кIыфIыгъэм къыхэбэкъукIа къудейщ. 

КъБР-м ЩэнхабзэмкIэ и фонд Вэрокъуэ Владимир и цIэр зезыхьэм литературэ пшыхь гуапэ щекIуэкIащ, чуваш лъэпкъым и тхыдэмрэ щэнхабзэмрэ теухуауэ. Зэхыхьэр къызэрагъэпэщащ «Нарспи» чуваш лъэпкъ щэнхабзэ центрым и жэрдэмкIэ. Абы ирагъэблэгъащ КъБР-м и цIыхубэ усакIуэ Беппаев МутIэлип, Чуваш Республикэм и цIыхубэ усакIуэ, уэрэд зыбжанэм я псалъэхэр зей, публицист, зэдзэкIакIуэ, литературэ саугъэт зыбжанэм я лауреат Тургаев Валерийрэ абы и ныбжьэгъу Зайцев Александррэ, ди щIыналъэм и лъэпкъ щэнхабзэ центрхэм я унафэщIхэр.

XIX лIэщIыгъуэм инджылызхэм утыку ирахьэ сэхусэплъхэм, щхьэцылэхэм, къинэмыщIхэм «адыгэ пщащэ», «адыгэ бзылъхугъэ» цIэхэр фI