Щэнхабзэ

Котляровхэ ягъэлъапIэ

Тхылъ тедзапIэм и унафэщIхэу, лъахэхутэхэу Котляровхэ Викторрэ Мариерэ щытекIуащ Рязань къалэмлъэпкъ тхылъхэм яхухэхауэ щекIуэ­кIа «Читающий мир» X щIыналъэ фестивалым. 

Лъэпкъ тхы­дэмрэ щэнхабзэмрэ дыхуэсакъыу

Прохладнэ къалэм ЩэнхабзэмкIэ и унэм щекIуэкIащ «Урыс лъэпкъ тхы­дэмрэ щэнхабзэмрэ дыхуэсакъыу» зы­­фIаща фестивалыр. 

Щынд гуащэм и кхъэлэгъунэр

1976 гъэм Уташ къуажэдэсхэм Анапэ и тхыдэ-археологие музейм и лэжьакIуэхэм хуаIуэтащ 1972 гъэм жызум хадэр ивэу губгъуэм ита тракторыр щIым кIуэцIрыщэтауэ зэрыщытар. Ар щхьэусыгъуэ ящIри, ЩIэныгъэхэмкIэ СССР-м и Академием Анапэ и Iэхэлъахэм къыщызэригъэпэщащ археологие къэхутэныгъэхэр. 

Лъэпкъхэр зэкъуэзыгъэувэ Iуэхум пащэ

Къэбэрдей-Балъкъэрым щыпащэ «Кунацкая» Iуэхум. Ар теухуащ лъэпкъхэм яку дэлъ зэныбжьэгъугъэр гъэбыдэным, щэнхабзэ лъапIэныгъэхэмрэ хабзэхэмрэ хъумэным, ахэм иджырей щIэблэр щIэпIыкIыным. 
КъБР-м и Iэтащхьэ КIуэкIуэ Казбек и унафэкIэ, «Регион для молодых» программэм хыхьэу ирагъэжьауэ лэжьыгъэр илъэс етIуанэ хъуауэ йокIуэкI, КъБР-м ЩIалэгъуалэм я IуэхухэмкIэ и министерствэр, щIыпIэ администрацэхэм я унафэщIхэр, «КъБР-Медиа» медиахолдингыр, «1 КъБР» щIыналъэ телеканалыр зэдэIэпыкъуу зэращIым и фIыгъэкIэ.

Дуней псор зытхьэкъуа

 «Кабардинка» къэфакIуэ гупыр къызэрызэрагъэпэщам теухуауэ дэфтэр пыухыкIахэр щIэлъкъым КъБР-м и архив IуэхущIапIэм. Зэрыхабзэщи, сыт хуэдэ художественнэ гупми гъащIэм лъэбакъуэ щичауэ къыщалъытэр ар цIыхухэм япэу щаIущIарщ. Абы тепщIыхьми, «Кабардинка»-р апхуэдэу хэхауэ утыку къихьауэ щытакъым. ТегъэщIапIэ пщIы хъуну дэфтэрхэм яхыболъагъуэ Налшык къалэ дэт Ленинскэ еджапIэ къалэ цIыкIум (ЛУГ-м) епхауэ 1933 гъэм жэпуэгъуэм и 1-м Лъэпкъ художественнэ студие къыщызэIуахауэ зэрыщытар, драмэ, къэфакIуэ, лъэпкъ макъамэ Iэмэпсымэхэм зыщыхуагъасэ, театр-декоративнэ къудамэхэр хэту.

Уахътыншэ

Адыгэ тхакIуэхэм ящыщу СССР-м и Къэрал саугъэтыр япэ дыдэу (1948 гъэм) зыхуагъэфэщауэ щытар Адыгейм хиубыдэ Куэшхьэблэ къуажэм 1902 гъэм къыщалъхуа КIэрашэ Темботщ. Зи ныбжьыр илъэс 46-рэ фIэкIа мыхъуа адыгэ тхакIуэ Iэзэм Къэрал саугъэтыр къыщIратыгъар КIэрашэр икъукIэ псынщIэу цIэрыIуэ зыщIа «Гъуэгу насыпыфIэ» роман гъуэзэджэрат. Ар адыгэбзэкIи (Мейкъуапэ), езым зэридзэкIыжауэ урысыбзэкIи (Мэзкуу) щытрадзат 1947 гъэм. 

Черкес-кутан къуажэр пхъэнкIийм щIигъэнащ

  КIэрыхубжьэрыхухэр щызэтратхъуэ Iуащхьэм къыщыщIынкIи хъунур къэпщIэн папщIэ, Дагъыстэным нэси кIуэн хуейкъым. Ауэ абы езыр-езыру мафIэ къыщIэна нэужьщ къыщытщIар гъунэгъу республикэм «Черкес-кутан» цIэр зэрихьэу къуажэ зэрыщыIэр. 

Дригушхуэрт

         - Дзэлыкъуэкъуажэ къыдэ­кIащ а жылэм и тхыдэ къулейм зи гъащIэрэ гуащIэкIэ хуэфащэу, къызыхэкIа лъэпкъым и къэкIуэнум телажьэу, лIыгъэ яхэлъу псэуа, ноби псэу лIыфI куэд. Абыхэм ящыщщ литературэдж, публицист, зэдзэкIакIуэ  Iэзэ  КIурашын БетIал, - дыкъыщоджэ лъэпкъылI гъуэзэджэм теухуауэ публицист, критик БжэныкIэ Мухьэб и гукъэкIыжхэм. – ЦIыхум бгъэдэлъ зэфIэкIыр абы къыдалъхуа фIыгъуэщ. А псалъэхэм япкърылъ мы­хьэнэр зэрыпэжым щыхьэт тохъуэ БетIал и гъащIэмрэ и гуащIэмрэ. ЩIэныгъэ зэгъэ­гъуэт, еджэ, жиIэу КIурашы­ным зыми къыпиубыдакъым.

ГукъэкIыжхэр

ЦIыхур и блэкIам щIыхуеплъэкIыжыр щхьэусыгъуэ куэд мэхъу: дерс къыхихыну е и гукъыдэжыр къриIэтыну. ТIум щыгъуэми ди гукъэкIыжхэр щIэгъэкъуэну диIэщ. Нобэ Битокъу Беслъэн ди пащхьэ кърихьа и гукъэкIыжхэм лъэпкъ тхыдэр и лъабжьэщи, ди гуапэу фыщыдогъэгъуазэ.

Лъэныкъуэ едгъэза адыгэцIэхэр

Культурологие щIэныгъэхэмкIэ кандидат, филолог, искусствовед, зэдзэкIакIуэ Къурашэ Артур илъэс куэд щIауэ адыгэцIэхэр едж. «Социалистическая Кабардино-Балкария» газетым и зи чэзу къыдэкIыгъуэу 1941 гъэм щIышылэм и 1-м дунейм къытехьар дэфтэрхэм къахихыжауэ щриплъэм, Артур гу лъитащ абы ит цIэ гъэщIэгъуэнхэм. Абы щыгъуэщ щIэныгъэлIыр а Iуэхум яужь щихьари.

Страницы

Подписка на RSS - Щэнхабзэ