Щэнхабзэ

Сэрмакъ къуажэм ЩэнхабзэмкIэ и унэр къызыхуэтыншэу зыхуей хуагъэзэжри, Махуэ Дадушэ и цIэр зезыхьэ и щэнхабзэ-нэгузыужь центрым и лэжьыгъэр ирагъэжьэжащ. Иджы абы къыщагъэщIэрэщIэж струннэ оркестр цIэрыIуэр. 

         Адыгэ композитор, УФ-м щIыхь зиIэ и артист Къашыргъэ Билал къызэралъхурэ илъэс 95-рэ ирокъу.

Билал и анэ адыгэ пшынауэ цIэрыIуэ КIурацэ и щIалэр макъамэм щIипIыкIащ. ЗэрыжаIэщи, пшынэм къыдэушу, абы щIэжеикIыжу щIалэ цIыкIур къэхъуащ.  

Макъамэм дихьэха Билал щIотIысхьэ Римский-Корсаков и цIэр зезыхьэу Ленинград дэт консерваторэм. А зэманым абы щыIэт Къэбэрдей оперэ студием щеджэхэр. 50 гъэхэм ехъулIэныгъэкIэ ар къиуха нэужь, Къашыргъэ Хьэнащхъуэ и къуэ Билал макъамэ гъуазджэм пыщIа IуэхущIапIэ зэмылIэужьыгъуэхэм щылэжьащ.

Мы тхыгъэмкIэ фэдгъэцIыхуну гупым и «лъабжьэр» 2005 гъэм къыщожьэ, ауэ абы псори тепсэлъыхьу къэралым цIэрыIуэ щыхъуар 2022 гъэм «Поём на кухне всей страной» телепроектым (Япэ каналымкIэ екIуэкIым) хэта иужькIэщ. Телевизореплъ мелуанхэм я гур зыхьэхуар Адыгей Республикэм и «Ашэмэз» цIыхубэ IуэрыIуатэ ансамблырщ. Абы хэтхэр псори цIыхухъущ, лъэпкъ уэрэдыжьхэр ягъэзащIэ, шыкIэпшынэрэ адыгэ пшынэрэ ягъэбзэрабзэ.

Дэтхэнэ зы лъэпкъми и хабзэ иIэжщ, езым зэхилъхьэжауэ, абы и цIыху псоми зэдагъэзэщIэн хуейуэ. Хабзэр лъэпкъым и напэщ, и набдзэщ, и бзыпхъэщ, и нэмысщ. Лъэпкъыр фIыми Iейми къызэращIэр и хабзэрщ. Лъэпкъым хабзэфI иIэмэ, узыншэщ.

         Адыгэ хабзэр адыгэ нэмысым, адыгэ лIыгъэм, адыгагъэм къыгуэхыпIэ имыIэу епхауэ къэгъуэгурыкIуащ. Кавказым ис лъэпкъхэм я мызакъуэу, хамэ хэку жыжьэ къикIауэ адыгэхэм я деж щыхьэщIа гъуэгурыкIуэхэми адыгэм я хабзэр гурыхь ящыхъуауэ, ягъэщIагъуэу куэд ятхыжащ.

«Искож» хьэблэм щаухуа, Щэнхабзэ зыужьыныгъэмкIэ центрым щекIуэкIащ «Дыдейхэр губгъуэм къиднэркъым» зыфIаща концертыр. Ар къызэригъэпэщащ дзэ Iуэху хэхам (СВО) и ветеранхэм я зэгухьэныгъэм.

Ди литературэм и фIыпIэм щыщ хъуа усыгъэ телъыджэхэр зи Iэдакъэ къыщIэкIа, тхылъеджэхэм фIыуэ ялъэгъуа уса­кIуэщ Бицу Анатолэ. Абы и творчествэм тетхыхьахэм ящыщ зыщ журналист Тэтрокъуэ Астемыр.

«Курыт еджапIэм сыщIэсу и япэ тхылъ «ГуфIапщIэмкIэ» си гъа­щIэм къыхы­хьащ Бицу Анатолэ. ИлъэситI нэхъ дэмыкIыу, 1971 гъэм, дунейм къыте­хьащ усакIуэм «Зы да­къикъэ» зыфIища и етIуанэ тхылъри. А тхылъитIым ярыт усэхэр апхуэдизкIэ щIэщыгъуэт, псэкIи си гъунэгъути, псори гукIэ зэзгъэщIауэ щытащ.

Къэхъун къуажэм дэт курыт еджапIэ №2-м иджыблагъэ зэIущIэ щхьэпэ щекIуэкIащ. 7-11-нэ классхэм щIэс еджа­кIуэхэр хуагъэзащ тхакIуэ, журналист, ЩIэныгъэхэмкIэ Дунейпсо Адыгэ академием хэт, корреспондент Фырэ-Къаныкъуэ Анфисэ, тхыдэ щIэныгъэхэмкIэ магистр, адыгэм и пасэрей щэнхабзэмрэ гъуазджэхэмкIэ щIэныгъэлI Гувэжокъуэ ДжэбрэIил, адыгэ уэ­рэдыжьхэр зэхуэзыхьэсыж, зыгъэзащIэ Тэхъу Мухьэмэд, УФ-м и альпинист, Iуащхьэмахуэ 139-рэ дэкIа Шыбзыхъуэ Казбек сымэ. 

Лъэпкъ щIагъуэ щыIэу къыщIэкIынкъым ар щIалъытэн псэкупсэ хъугъуэфIыгъуэ зыбгъэдэмылъ, щIэныгъэ къызыхэпх мыхъун акъыл къэгъэщIыгъэ зимыIэ. Псалъэм и фащэр зыщатIэгъа нэужь, абыхэм ящыщ дэтхэнэри телъыджалъэщ, гупсысалъэщ.