Щэнхабзэ

Сыт хуэдиз гуащэ иIэн хуейр хъыджэбз цIыкIум? Хьэмэрэ сыт хуэдиз машинэ цIыкIу – щIалэ цIыкIум? Джэгуалъэ куэд зэриIэм сабийр нэхъ насыпыфIэ ищIу пIэрэ? А упщIэм и жэуап къыдет япон гъэсакIуэ цIэрыIуэ Масару Ибукэ.

Цагъуэ Нурий жылагъуэ лэжьакIуэщ, узэщIакIуэщ, Бахъсэн щIэныгъэ IуэхущIапIэм и унафэщIхэм ящыщ зыщ. Езы Цагъуэ Нурий зэритхыжыгъамкIэ, абы и адэ-анэр Бахъсэн куейм хыхьэ Дыгулыбгъуей къуажэм щыщхэщ, ахэр Кавказ-Урыс зауэм и зэранкIэ иужькIэ Тыркум икIыгъахэщ.

Къэбэрдей-шэрджэсыбзэр джыным, абы и псалъэхэр зэхуэхьэсыным, псалъалъэ Iуэхум елэжьыным и лъэхъэнэщIэр епхащ Нэгумэ Шорэ. Мыхьэнэшхуэ ди зэманми зиIэ япэ адыгэ-урыс псалъалъэр абы 1830 гъэм зэхилъхьащ.

Нэхущ Чэрим, артист:
    Ещанэ классым сыщIэсу район зэпеуэ гуэрым сыхэтт. Абы гу къыщыслъызытауэ щыта ГъукIэлI Исуф дежщ щытхъу псалъэ япэу щызэхэсхар, нобэми сыхуэарэзыщ (и ахърэтыр нэху Тхьэм ищI) зыгуэр зэрысхузэфIэкIынур япэу къызыгурыIуахэм ящыщ зыуэ щыт Исуф. Абы телевиденэми сригъэблагъэри, класс нэхъыжьхэм щеджэ щIалэхэр си щIыбагъым къыдэту адыгэ уэрэдыжьхэр жызигъэIауэ щытат.

Адыгэ хабзэр, адыгагъэр лъэпкъыр зы зыщI, зэщIэзыубыдэ, зэщIэзыIыгъэ Iуэхугъуэшхуэ дыдэу щытащ.

Щыхьэт сызытехъуэ Iуэхугъуэхэм ящыщ зыщ Дзэлыкъуэ куейм хиубыдэ щIыналъэр хъугъуэфIыгъуэкIэ зэрытыгъэр. Апхуэдэ фIыгъуэм и курыкупсэр зыхухэсх цIыхухэм ящыщщ Аслъэн Iэсият. Ар  уэрэджыIакIуэщ, зыми емыщхь уэрэджыIакIуэщ. Абы и макъ жьгъыру дахэр щигъэIукIэ, ухуей-ухуэмейми, къару лъэщ гуэрым уеубыд, уеутхыпщI, Iейр псори пщегъэгъупщэри, моуэ-щэ, гъащIэ щIэращIэм и курых уохъу.

Гум фIэфI зэштегъэупIэ хуэдэу къыщIи­дзэу, хьэпшып гъуэтыгъуейхэр зэхуэ­хьэ­сыныр IэщIагъэ зыхуэхъужа Тхьэкъуахъуэ Iэуес сыт щыгъуи щIэщыгъуэу дыхешэ дамыгъэхэм я дунейм.

Макъ сызэриIэм гу къылъатэри сыхагъэхьауэ школым и хорым сыхэтащ, уеблэмэ солистуи сыщытащ. Районым щекIуэкI зэпеуэхэм дыкIуэрэ япэ увыпIэхэр къэтхьу уэрэд жытIэрт. ИужькIэ Музыкальнэ училищэм и дирижёр-хоровой къудамэм сыщеджащ. I97I гъэм сыхыхьащ Музыкэ театрым и хорым, илъэсиплI дэкIри абы и солист сащIащ. 

Ди тхыдэм уриплъэжмэ, зэман-зэманкIэрэ абы къыхэкIащ зи цIэр фIыкIэ жыжьэ нэIуса цIыху куэд. Абыхэм яхэтащ зауэлI хахуэхэмрэ дзэпщ IэкIуэлъакIуэхэмрэ, политик Iэзэхэмрэ хэкулI щыпкъэхэмрэ, лъэпкъыр фIым хуэзэным щIэбэн узэщIакIуэхэмрэ лъэпкъыбзэм и IэфIыр щIым и гулъым хуэдэу къэзыгъазэ усакIуэхэмрэ. Апхуэдэхэм ящыщ зыщ КIыщокъуэ Пщымахуэ и къуэ Алими – усакIуэ икIи прозаик щэджащэр.

КъБР-м и Лъэпкъ музейм мы махуэхэм къыщызэIуахащ «Къуршхэмрэ тафэхэмрэ я къуэ» зыфIаща гъэлъэгъуэныгъэ. Ар теухуащ СССР-м, Къэзэхъстан Республикэм я политикэ икIи жылагъуэ лэжьакIуэ цIэрыIуэ, агропромышленнэ, джэдкъаз гъэхъун Iуэхухэм я лъабжьэр зыгъэтIылъахэм ящыщ икIи а IэнатIэм илъэс 50-м щIигъукIэ пэрыта Жангуразов Ибрэхьим Даут и къуэр къызэралъхурэ илъэс 85-рэ зэрырикъум.