Еханэ зэхуэсыгъуэм и иужьрей зэIущIэ

КъБР-м и Парламентым и УнафэщI Егоровэ Татьянэ ба­дзэуэгъуэм и 9-м иригъэ­кIуэ­кIащ республикэм и хабзэубзыху IуэхущIапIэм и еханэ зэ­хуэсыгъуэм и иужьрей зэIущIэр. Абы республикэ закону 8-м зэхъуэкIыныгъэхэр щы­халъ­хьащ, «Правительствэм ­хухах сыхьэтым» хыхьэу, дзэ Iуэху ­хэхам хэтхэмрэ абыхэм я уна­гъуэхэмрэ ират дэIэпы­къуныгъэм щытепсэлъыхьащ.

ЗэIущIэм депутатхэр арэзы щытехъуащ Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм и Къэрал ­чэнджэщакIуэ къулыкъум Мер Юрий гъэувыным теухуауэ ­КъБР-м и Iэтащхьэм къыхилъхьа унафэм. Мерым и гуащIэм куэд щыгъуазэми, абы къикIуа гъуэ­гуанэм къызэхуэсахэм яхутеп­сэ­лъыхьым фIэкъабылу, КъБР-м и Iэтащхьэм и Администрацэм и унафэщI Къуэдзокъуэ Мухьэмэд къэпсэлъащ. Абы зэрыжиIамкIэ, Мерыр юрист IэщIагъэм илъэс 45-кIэ ирилэжьащ, абы щыщу илъэс 30-р - хеящIэ къулыкъум пэрыту. Суд Iуэхум зегъэужьы­ным, хабзэм тегъэтынымрэ ар егъэфIэкIуэнымрэ хэлъхьэныгъэшхуэ зэрыхуищIам къыпэ­кIуэу, абы мызэ-мытIэу къы­хуа­гъэ­фэщащ къэрал дамыгъэ ­лъапIэхэр. «Мер Юрий и зэ­фIэ­кIымрэ щIэныгъэмрэ республикэм иджыри хуэщхьэпэну ды­-щогугъ», - къыхигъэщащ Къуэ­дзокъуэм. 
Егоровэ Татьянэ Мер Юрий ехъуэхъуащ, депутатхэм зэдэарэ­зыуэ Iэ зэрыхуаIэтам папщIэ. Нэхъыжьым фIыщIэ яхуищIащ ­КъБР-м и Iэтащхьэми, КъБР-м и Парламентым и УнафэщIми, депутатхэми. «Си гуапэщ щIыналъэм сэбэп сыхуэхъуфмэ. Дзыхь къысхуэфщIамкIэ фыкъызэрызмыгъэщIэхъунум иужь ситынущ», - жиIащ Мерым псалъэ щратым.
Депутатхэм къащтащ «КъБР-м и административнэ щIыпIэхэр зэ­раубзыхуам теухуауэ» КъБР-м и Законым и Iыхьэ 7-м зэхъуэкIы­ныгъэхэр хэлъхьэным и IуэхукIэ» КъБР-м и законым и проектыр. Абы щагъэбелджылащ жыг ха­дэхэр е хадэхэкIхэр щагъэкI щIы­пIэхэр къуажэм и гъунапкъэм ­хиубыдэу ящIын папщIэ зытетыпхъэ мардэхэр.
ЗэIущIэм зэхъуэкIыныгъэхэр щы­халъхьащ къыкIэлъыкIуэ законопроектхэм: «КъБР-м и къэ­рал IэнатIэм теухуауэ», «КъБР-м и муниципальнэ IэнатIэм теу­хуауэ», «КъБР-м и хабзэубзыху дэфтэрхэм ехьэлIауэ», «КъБР-м и къалэухуэ лэжьыгъэр къызэры­зэра­гъэпэщым и IуэхукIэ», ­«КъБР-м фэтэр куэду зэхэт унэ­хэр зыхуей зэрыщыхуагъазэм ­теухуауэ».
«КъБР-м пщIэ зыщIат автомобиль гъэувыпIэхэр къызэры­щы­зэрагъэпэщ щIыкIэм ехьэлIауэ» КъБР-м и законым и проектым щагъэбелджылащ спорт, медицинэ, егъэджэныгъэ, къэрал Iуэху­щIапIэхэм, сабий гъэсапIэ­хэм деж машинэ гъэувыпIэхэм уасэ къыщыIахыну зэрыхуимы­тыр. Дэфтэрым къыщагъэлъэ­гъуащ къэрал, муниципальнэ мылъкуу щыт щIы Iыхьэхэм къы­щызэрагъэпэщ автомобиль гъэувыпIэхэр (уасэ пэкIуэу) пщIэн-шэу щыщытыпхъэ махуэхэри (гуфIэгъуэ, зыгъэпсэхугъуэ махуэ­хэм техуэу). 
Законопроектым щIыгъуу, депутатхэм ягъэхьэзыращ «Ад­министртивнэ хабзэхэр къызэпемыгъэудынымкIэ КъБР-м и Кодексым зэхъуэкIыныгъэхэр хэлъ­хьэным и IуэхукIэ» КъБР-м и за­коным и проектыр. Абы къыщагъэлъэгъуащ ищхьэкIэ зи ­гугъу тщIа законопроектыр къы­зэ­пызудхэм административнэ къуэ­ды зэрытралъхьэну Iэмалхэр. Дэфтэрым къару игъуэ­тынущ 2024 гъэм фокIадэм и 1-м.
Депутатхэр арэзы техъуащ ­УФ-м и Къэрал Думэм ягъэхьыну къыхалъхьа «Административнэ ха­бзэхэр къызэпемыгъэуды­нымкIэ УФ-м и Кодексым и Iыхьэ 12.3-мрэ 12.37-мрэ зэхъуэкIыныгъэхэр хэлъхьэным теухуауэ» жэрдэмым. КъБР-м и Парламентым Жылагъуэ шынагъуэншагъэмрэ Iулъхьэм пэ­щIэ­ты­нымкIэ и комитетым и унафэщI Кривко Михаил зэрыжиIамкIэ, ар зы­хуэгъэзар къуаншагъэ ямы­Iэу ­гъуэгу-транспорт зэжьэ­хэуэм хэ­хуэхэм я хуитыныгъэхэр хъума зэрыхъунырщ. «Куэдрэ урохьэлIэ къуаншам страховой полис зэ­римыIэм къыхэкIыу, зыри зимылажьэм игъуэта хэ­щIыныгъэр щыхуамыпшыныж. Республикэм транспортыр кIуэ пэтми нэхъыбэ зэрыщыхъур къэплъы­тэ­мэ, страховкэ зиIэхэми я бжыгъэми хэхъуэн хуейт. АрщхьэкIэ ап­хуэдэу щыту гу лъыптэркъым икIи ДТП-м хэ­щIыныгъэ ща­гъуэтар суд IуэхукIэ зэхагъэ­кIы­жын хуей мэхъу. Аращ къыщIы­хэтлъхьар мы дэфтэрыр», - къыхигъэщащ къэпсэлъам.
Украинэм щекIуэкI дзэ Iуэху ­хэхам хэтхэмрэ абыхэм я уна­гъуэхэмрэ зэрызыщIагъакъуэ Iуэхухэм теухуауэ зэIущIэм къы­щыпсэлъащ КъБР-м лэжьыгъэмрэ социальнэ дэIэпыкъу­ныгъэмкIэ и министр Асанов Алимрэ «Хэкум и хъумакIуэхэр» къэрал фондым и щIыналъэ ­къудамэм и унафэщI Дадэ Му­Iэедрэ. Абыхэм къыхагъэщащ ­зауэлIхэм я унагъуэхэм лъэны­къуэ зэмылIэужьыгъуэ куэдкIэ дэIэпыкъуныгъэ зэрыратынум иужь зэритыр. «Дзэ комисса­риатым Украинэм щекIуэкIым теу­хуауэ къулыкъу ириджахэм ма-зэ къэс сом мин 25-рэ езыт ­щIыналъэхэм ди республикэр ящыщщ. Къыхэзгъэщынщи, апхуэдэ Iэмал зиIэ щIыналъэхэр куэд ­хъуркъым. Фэбжь ягъуэтар зы­хуэдэм елъытауэ, сом мини 100-м къыщыщIэдзауэ сом мин 300-м нэс дэIэпыкъуныгъэу ­къалъос. Къулыкъур ягъэзащIэу хэкIуэдахэм сом мелуан ират», - къыхигъэщащ Асановым.
Дадэ МуIэед жиIащ «Хэкум и хъумакIуэхэр» фондым ди щIыналъэм лэжьэн зэрыщыщIи­дзэрэ цIыху 5560-м Iуэхугъуэ мин 11-м щIигъукIэ IуэхущIапIэм зэ­рызыхуагъэзар (телефонкIэ зэ­рыпсэлъари хэту). Абы щыщу Iуэхугъуэ мини 10-м щIигъум я хэкIыпIэхэр къагъуэтащ. Мы зэманым ирихьэлIэу, фондым зэ­пымыууэ и нэIэ зытригъэтхэр цIыху 749-рэ мэхъу: 272-р СВО-м хэта, зауэм и ветеранхэрщ, 477-р - хэкIуэда лIыхъужьхэм я уна­гъуэхэм щыщхэрщ. Дэтхэнэми щхьэхуэу ядолажьэ. Къэпсэлъар щхьэхуэу къытеувыIащ дзэ Iуэху хэхам хэтахэм зэрадэIэпыкъум, Къэбэрдей-Балъкъэрым и зыгъэпсэхупIэхэм я узыншагъэм зэрыщыкIэлъагъэплъым, ны­къуэ­дыкъуагъ зыгъуэтахэм зэра­дэлажьэм. Апхуэдэуи Дадэм къызэхуэсахэр щигъэгъуэзащ дзэм къулыкъу щызыщIэхэм я ­социальнэ центрхэр щIыналъэхэм къыщызэIуахыну зэра­мурадым, япэм Москва иджы­благъэ лэжьэн зэрыщыщIидзар.
КъБР-м и Парламентым и 6-нэ зэхуэсыгъуэм зэфIигъэкIар къы­щызэщIикъуэжым, Его­ровэ Татьянэ псом япэу депутатхэм фIыщIэ яхуищIащ, къэралми республикэм дежкIи зэман нэхъ гугъуу щыта пIалъэм ирихьэлIэу лэжьыгъэ купщIафIэ зэрырагъэкIуэкIам папщIэ. 
- Пандемиер къыщыхъеям, зэ­пэIэщIэу дылэжьэн хуей хъуами, ди хэхакIуэхэр зы махуи гулъы­тэншэ тщIакъым. Дзэ Iуэху хэхам щIидзэу, языныкъуэ къэралхэм ди Хэкум зэран къызэрыхуэхъуну санкцэхэр къыщагъэувми, республикэм и социально-эко­номикэ Iуэхухэр зэпIэзэрыту щы­тыным ди гулъытэ псор теду­хуащ, - къыхигъэщащ Егоровэм. - ЩIыналъэ унафэщIхэр ди гъу­сэу делэжьащ цIыхухэм социальнэ дэIэпыкъуныгъэ псори ­къазэрыIэрыхьэным, хьэрычэт Iуэху мыинрэ курытрэ зиIэхэм зэрызащIэдгъэкъуэным, хамэ къэрал къитшу щытахэм япIэкIэ ди щIыналъэм къыщыщIагъэ­кIыр нэхъыбэ зэрытщIыным, нэгъуэщIхэми. А псор къыщIыдэ­хъулIар дызэгурыIуэу къулыкъущIапIэ псори дызэрызэдэлэжьар арауэ къызолъытэ. Мы зэманым ди хэкуэгъу щIалэхэм лIыгъэ яхэлъу я къулыкъур дзэ Iуэху хэхам щагъэзащIэ, Урысейр яхъумэ. Дэ абыхэм дропагэ икIи текIуэныгъэр яIэу къэкIуэжыну дащогугъ. КъБР-м и Парламентым и депутатхэри, республикэ псом я гъусэу, зэпымыууэ ды­хущIокъу ди лIыхъужьхэм сыт и лъэныкъуэкIи я Iуэхур ядэтIыгъыну, дазэрыдэIэпыкъур ялъэдгъэ­Iэсыну. Гулъытэншэ тщIыркъым абыхэм я унагъуэхэри - зыкъы­зэрытхуагъазэ Iуэхухэр зэрызэ­хэд­гъэкIынум иужь дитщ. Къы­хэзгъэщыну сыхуейт, КъБР-м и Парламентым мыхьэнэшхуэ зэ­рыритыр федеральнэ законхэм  я проектхэр гъэхьэзырынми. 6-нэ зэхуэсыгъуэм апхуэдэ жэрдэму 7 къыхилъхьащ, 5-р пхыкIащ икIи къару ягъуэтащ. Абы и лъэны­къуэкIэ ди щIыналъэм и хаб­зэубзыху IуэхущIапIэр мы зэманым нэхъыфIищым хабжэ. ФIыщIэ яхуэсщIыну сыхуейщ ­КъБР-м и Iэтащхьэ КIуэкIуэ Казбеки, КъБР-м и Парламентым къыбгъэдэкIыу УФ-м и Къэрал Думэм хэт депутатхэми, УФ-м и сенаторхэми, ди хабзэубзыху IуэхущIапIэр зыдэлажьэ IэнатIэ­хэми. ЕхъулIэныгъэ, дэрэжэгъуэ фиIэну си гуапэщ.
ЗэIущIэр зэхуащIыжащ Урысей Федерацэмрэ Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэмрэ я къэрал гимнхэмкIэ.