Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм и Iэтащхьэ КIуэкIуэ Казбек, хабзэ зэрыхъуам тету, дыгъуасэ иригъэкIуэкIащ жылагъуэм я упщIэхэм жэуап щарита эфир занщIэр.
ЗэIущIэр къыщызэIуихым КIуэкIуэм жиIащ: «Мыпхуэдэ эфир занщIэхэр IэмалыфIщ цIыхухэм я упщIэхэм си щхьэкIэ жэуап естынымкIэ, я гурыгъу-гурыщIэхэм щыгъуазэ сыхъунымкIэ».
Эфир занщIэр ирагъэкIуэкIащ КъБР-м и Iэтащхьэм и пресс-IуэхущIапIэм и лэжьакIуэ Къэтей МуIэедрэ «Къэбэрдей-Балъкъэр» КъТРК-м и лэжьакIуэ Тыл Алинэрэ. Абыхэм жаIащ щэкIуэгъуэм и 19-м щегъэжьауэ цIыхухэм я упщIэхэр электрон пощтым, чатботым, ЩIыналъэр зегъэкIуэнымкIэ IуэхущIапIэм къыщызэрагъэпэща колл-центрым къызэрырагъэхьым. Абыхэм ящыщхэр Iэтащхьэм иратащ журналистхэм.
Япэр къыздикIар Учебнэ жылагъуэрщ, абы дэт курыт еджапIэм щIэс сабийхэр школым езышалIэ автобусым дэсын шофер зэрамыIэм къыхэкIыу зэрымылажьэм щхьэкIэ адэ-анэхэр мыарэзыуэ къатхащ. Iэтащхьэм жиIащ Iуэхур зэрызэхигъэкIынур, сабийхэр тыншу еджапIэхэм екIуэлIэн папщIэ гъэ къэс республикэм автобусыщIэхэр къызэрыIэрыхьэр къыхигъэщащ.
Студием къэпсэлъащ илъэс 85-рэ зи ныбжь нанэр. Ар щIэлъэIуащ и унащхьэр зэрихъуэкIынымкIэ Iэтащхьэр дэIэпыкъуэгъу хъуну. Шэч хэмылъу унафэщIым нэхъыжьыр къигъэгугъащ икIи зэрызэпищIэну телефоныр ятхащ.
Налшык къалэ щащI поликлиникэ иныр уэрам зэвым зэрытетым къыхэкIкIэ, машинэ гъэувыпIэ имыIэну гузавэхэм папщIэ КIуэкIуэм жиIащ уэрамыр зы метркIэ нэхъ бгъуэ зэращIар икIи и хъуреягъкIэ машини 160-рэ къыщыувыIэн увыпIэхэр зэриIэнур. Апхуэдэу дыщIигъуащ поликлиникэр илъэсыщIэм ирихьэлIэу хьэзыр зэрыхъунур. Сымаджэщхэм я гугъу щищIым, Iэтащхьэм къыхигъэщащ Онкодиспансерыр и кIэм нэгъэсыныр я къалэн нэхъыщхьэу зэрыщытыр икIи ягъэува пIалъэм и пэ къихуэу зэраухынур.
ЩIыналъэр зегъэкIуэнымкIэ IуэхущIапIэм и унафэщI КIэдыкIуей Мадинэ эфирым щыжиIащ махуищым къриубыдэу упщIэу, лъэIуу кърагъэхьар куэд дыдэ зэрыхъур, ахэр нэхъыбэу псэупIэ-коммунальнэ IэнатIэм, гъуэгухэр зэгъэпэщыжыным, узыншагъэр егъэфIэкIуэнымкIэ Iэмалхэр нэхъыфI щIыным теухуауэ зэрыщытыр.
Абыхэм къахихри, упщIэ зыбжанэкIэ Iэтащхьэм зыхуигъэзащ Мадинэ. Псалъэм къыдэкIуэу жыпIэмэ, лышх узыфэ зыпкърытхэм къэралыр зэрыдэIэпыкъум ирипIейтейхэм щхьэкIэ Iэтащхьэм къыхигъэщащ: «ЗэрыжытIам тету, цIыху 250-м зэуэ щеIэзэн Онкоцентрыр ухуэн доух, мыхьэнэшхуэ еттынущ дохутырыфIхэр абы къешэлIэным, узыфэр зыпкърытхэр къахутэу, адэкIэ зэрагъэхъужыну Iэмал псори абдеж щызэфIэкIыу зэтеублэным. ИджыкIэ лышх узыфэр зыпкърытхэм папщIэ операцэхэр хуиту щрагъэкIуэкI ди республикэм, абы хуабжьу зиужьащ. ДяпэкIи ар зэредгъэфIэкIуэнум иужь дитынущ».
Налшык къалэ дэт 19-нэ курыт еджапIэм и пэшхэм иджырей технологиехэр зэрыщIэмытыр дерсыр зыхуей хуэзэу егъэкIуэкIыным зэран зэрыхуэхъур къатхащ эфир занщIэм. А Iуэхум Iэтащхьэр щыгъуазэт, еджапIэм и унафэщIым зыхуигъэзауэ. КIуэкIуэм жиIащ школыр зэрыщыту зэгъэпэщыжын зэрыхуейр, куэд щIауэ къызэрамыгъэщIэрэщIэжар, абы дяпэкIэ иужь зэрихьэнур.
Хэкупсэ гъэсэныгъэр иджыпсту къэралым япэ иригъэщхэм ящыщщ. Абы епхауэ ди республикэм щекIуэкI лэжьыгъэм убгъуауэ тепсэлъыхьащ Iэтащхьэр.
- Абы и лъэныкъуэкIэ Налшык къалэ къыщызэIуахынущ ТекIуэныгъэм и парк, апхуэдэуи ЩIалэгъуалэ IуэхухэмкIэ министерствэр хуабжьу ядолажьэ къыдэкIуэтей щIэблэм, апхуэдэуи лэжьыгъэшхуэ ирагъэкIуэкI волонтерхэм. Апхуэдэ проектхэмрэ акцэхэмрэ куэд мэхъу, фIыщIэ яхузощI ди республикэм и цIыхухэм я гуащIэ ди къэралым и текIуэныгъэр нэхъ псынщIэу къэблэгъэным зэрыхалъхьэм папщIэ, - жиIащ КIуэкIуэ Казбек.
Зи ныбжь хэкIуэта, медицинэм и лэжьакIуэу щыта Гелястановэ Розэ студием къэпсэлъащ. ИкIи Iэтащхьэм хуэтхьэусыхащ и щхьэр МРТ иригъэщIын щхьэкIэ сом 6200-рэ зэрыхуемытыр, чэзум зригъэтхащи, мазитI хъуауэ зэрыпэплъэр, тIэкIу хукIэрагъэхуми ягъэ зэрымыкIынур щыжиIэм, УнафэщIыр занщIэу пэджэжащ: «ПхукIэрагъэхун хуейуэ аракъым, пщIэншэу пхуащIын хуейуэ аращ. Ар нобэ зэфIэзгъэкIыну укъызогъэгугъэ».
Эфирым видеозэпыщIэныгъэкIэ къыхыхьащ Iуащхьэмахуэ жылэм мы махуэхэм щекIуэкI «Династии героев» проектым хэт щIалэгъуалэр. Ахэр Казбек къелъэIуащ зэIущIэ ядригъэкIуэкIыну, я гурыгъу-гурыщIэхэр, я гупсысэхэр езым хуаIуэтэну гукъыдэж зэраIэр къыхэщу. КъБР-м и къалэхэм, районхэм, къуажэхэм щыщу еджакIуэ 80 хэтщ. КIуэкIуэм жиIащ абыхэм яхыхьэну мурад зэриIар, ауэ Москва лэжьыгъэ IуэхукIэ кIуэуэ къызэрызэпыудар, Iэмал имыIэу зэрахуэзэнур.
Экономикэм и гугъу щащIым, Iэтащхьэм жиIащ IуэхущIапIэ зыбжанэ къызэрызэIуахар, дяпэкIэ щыIэ IуэхущIапIэ нэхъ инхэр, «Телемеханика»-м хуэдэхэр, промышленность псынщIэмкIэ IуэхущIапIэжьхэр ирагъэжьэжыныр нэхъ хэкIыпIэфIу къызэрилъытэр икIи иджыпсту ахэр «къэгъэпсэужыным» иужь зэритыр.
Республикэм къакIуэурэ зыщызыгъэпсэхухэм ди хэгъэгум и къулеягъыр, дахагъыр, ди цIыхухэм я гуапагъыр ягу зэрырихьар къыхэщу къагъэхьа тхыгъэм къеджащ Тыл Алинэ. Абы ехьэлIауэ Iэтащхьэм жиIащ ди зыгъэпсэхупIэхэр дяпэкIэ нэхъыбэ, нэхъыфI зэрыхъунур, инвестицэхэр куэду къызэрыхалъхьэр, дяпэкIэ зыгъэпсэхупIэ щIыпIэхэм унэщIэхэр, хьэщIэщыщIэхэр къызэрыщыунэхунур. Апхуэдэуи абы щылэжьэнухэр гъэхьэзырыным дяпэкIэ гулъытэ хэха зэрыхуащIынур дыщIигъуащ Iэтащхьэм. ИкIи ди хьэрычэтыщIэхэр цIыхухэм Iуэхутхьэбзэ яхуэщIэным хуабжьу зэрегугъур, дяпэкIи нэхъыфIыж хъуну зэрыщыгугъыр жиIащ. Республикэ унафэщIыр тепсэлъыхьащ «Кавказ. РФ»-р республикэм и щIэгъэкъуэну Iуащхьэмахуэ зыгъэпсэхупIэр зэрырагъэфIакIуэр, къэкIуэну илъэсищым меларди 4 къыхалъхьэну зэрыхьэзырыр. Мы гъэм, уеблэмэ мы махуэхэм, кIапсэ гъуэгущIэхэр, лъэрыжэкIэ къыщажыхьыну лъагъуэщIэхэр къызэрызэIуахынур дыщIигъуащ.
ВидеозэпыщIэныгъэкIэ Iэтащхьэм зыкъыпищIащ Май куейм щыщ бзылъхугъэм, 1975 гъэм ящIа еджапIэр кхъахэ зэрыхъуар, зэгъэпэщыжыныгъэ зэрыхуэныкъуэр жиIащ абы икIи къигъэлъэгъуащ. Станицэм щыпсэуми, я сабийхэр иджырей мардэм изагъэ еджапIэ щеджэну зэрахъуэпсапIэр къыхигъэщащ, къагъэщIэрэщIэжыну еджапIэхэм хагъэхьэну лъэIуащ бзылъхугъэр. Iэтащхьэм жиIащ Iэмал имыIэу зэман гъунэгъум зиужь ихьэнухэм зэрахигъэхуэнур. ИкIи дыщIигъуащ къыIэрыхьэ упщIэ, лъэIу псоми езым и щхьэкIэ зэрыкIэлъыплъынур.
ЩIыналъэр зегъэкIуэнымкIэ IуэхущIапIэм къэпсалъэхэм ящыщ щIэупщIащ Кэнжэ щащI поликлиникэр кIыхьлIыхь щIащIам и щхьэусыгъуэм. Iэтащхьэм жиIащ абы лэжьыгъэр программэм тету зэрыщекIуэкIыр, ауэ и нэIэ зэрыщIигъэтынур.
Налшык дэт аэропортыр зэрызэрагъэпэщыжым щытепсэлъыхьым, КIуэкIуэ Казбек жиIащ абы экономикэ и лъэныкъуэкIэ хэхъуэ республикэм къызэрыхуихьынур. «Ди цIыхухэр Минеральные Воды (Ставрополь край), Беслъэн (Осетие Ищхъэрэ - Алание) мыкIуэу, ди къалэм илъэтыкIыфу зэтеухуэным мыхьэнэшхуэ иIэщ. Ар зыхуей хуагъазэмэ, зы илъэсым цIыху мелуан ныкъуэ телъэтыкIыну, къэлъэтэну Iэмал щыIэнущ. ЗыгъэпсэхуакIуэ къакIуэхэм я бжыгъэр нэхъыбэ зэрыхъунуми шэч хэлъкъым», - жиIащ Iэтащхьэм.
Балигъхэм я мызакъуэу, сабийхэми зыкъыпащIэрт КIуэкIуэм. ИлъэсипщI зи ныбжьын щIалэ цIыкIур къыщIэупщIащ Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм и Iэтащхьэм апхуэдиз цIыху зэрызригъэдэIуэфым, лэжьыгъэм къыхудэхуэ зэманыр зэригъакIуэм. Абы и жэуапу Казбек жиIащ къемыдаIуэ гуэрхэри къызэрыхэкIыр, абыхэми Iэмал къазэрыхуигъуэтыр, лэжьыгъэм къыхудэхуэ зэманым и пхъурылъху щIалэ цIыкIумрэ хъыджэбз цIыкIумрэ ябгъэдэсыну зэрыфIэфIыр.
Курыт еджапIэхэм, гъэсапIэхэм зэгъэпэщыжыныгъэ лэжьыгъэ щегъэкIуэкIыным, абыхэм я Iэгъуэблагъэр зэIузэпэщ щIыным теухуа упщIэ куэд къыIэрыхьащ КIуэкIуэ Казбек, апхуэдэуи жылагъуэ транспортхэр зэрызекIуэм, нэгъуэщIхэми тепсэлъыхьахэщ. Налшык и Дубки хьэблэм къипсэлъыкIахэм жаIащ япэм ещхьу къалэгъунэм зэрыщыпсэур зэрызыхамыщIэр, школыщIэхэри, гъуэгущIэхэри яIэу тыншу псэун зэрыщIадзар. Абы щхьэкIэ фIыщIэ къыхуащIащ УнафэщIым.
НэщIэпыджэ Замирэ.
