«Гъуазэм» и къыдэкIыгъуэщIэ
ЗэрытщIэщи, дунейм цIыхуу тетыр бзэ мини 7-м нэблагъэм иропсалъэ. ЩыIэныгъэм къыщекIуэкI зэхъуэкIыныгъэхэм абыхэм ящыщ куэдыр кIуэдыпIэ иригъэуващ, къыпхуемыгъэлыну цIыхухэм яIэщIэхупэ бзэхэри мымащIэу къахэкIащ. ТIасхъапIэ ихуа бзэхэр нэхъыбэжщ. Жылэм ухыхьарэ къыдекIуэкI лъэпкъыбзэр зэхэпх хуэдэу, балигъи щIалэгъуали абы ирипсалъэм ещхьу, ауэ, ипэжыпIэкIэ, а бзэм зэрызиужьрэ къыхэхъуэрэ зэрыщымыIэр къыбгурыIуэнкIэ Iэмал имыIэу зы щытыкIэ «хьэлэмэт» итщ ахэр. Абы къикIыр аращи, къыдэкIуэтей щIэблэм бзэр нэсу зэраIурымылъырщ, и лъащIэм къыщегъэжьауэ щIэткIукIыурэ гъащIэм и лъэныкъуэ псори къызэраIуатэ щIыкIэхэмрэ Iэмалхэмрэ абыхэм зэраIэщIэужьыхэрщ. Апхуэдэ щытыкIэ хьэлъэм деж бзэм и хъумэныр жылэм щыщ псоми къалэн тIуащIэу къатохуэ. Зы лъэныкъуэкIэ, унагъуэм щримыпсалъэмэ, адэ-анэм бзэр быным ирамыгъащIэмэ, ар удын хьэлъэу абы къытохуэ, егъэундэращхъуэ, мащIэ-мащIэурэ егъэкIуасэ. НэгъуэщI лъэныкъуэкIи укъеплъмэ, адэ-анэр дэIэпыкъуэгъу хуэныкъуэщ. Апхуэдэ къалэныр, зэрыхъуар аращи, нэхъыбэу къызытехуэр гъэсакIуэхэмрэ егъэджакIуэхэмрэщ. Ахэращ анэбзэр фIыуэ зымыщIэ сабийм ар фIыуэ езыгъэлъагъур, абы гумащIэу хущыту зыгъасэр. Къалэныр щхьэрыутIыпщ зыщIым сабийр къэгъазэ имыIэу IэщIокI, уеблэмэ лъэпкъым фIэкIуэдынри зыхуэIуа щыIэкъым. ТIасхъапIэ ит бзэхэм захъумэжыныр къэгъэнауэ, заужьыныр адэ-анэмрэ егъэджакIуэхэмрэ къатенэныр сыт хуэдизу фIэкIыпIэ зимыIэ Iэмалыншагъэу щымытми, къэралымрэ жылагъуэ зэгухьэныгъэхэмрэ я къалэнри пщыгъупщэ хъунукъым. Къэралым къызэригъэпэщын хуейщ анэдэлъхубзэр егъэджынымкIэ Iэмалхэр, зэтригъэувэн хуейщ бзэр нэсу щIэблэм къищIэн папщIэ ар зэрыбдж хъуну сыхьэт бжыгъэмрэ зэребгъэджыну тхылъхэмрэ. Курыт щIэныгъэ щрагъэгъуэт IуэхущIапIэхэм лъэпкъыбзэхэм пщIэ хуащIыным ипэ ищ лъапIэныгъэрэ къалэн нэхъыщхьэрэ щымыIэу унафэщIхэм я фIэщ щIын хуейщ. «Хуейщ» жыхуэтIэм къызэщIиубыдэ псори лъэныкъуэхэм къагурымыIуэу щыткъым, Iуэхур здэщыIэр ахэр гъащIэм хэпща зэрыхъупхъэрат... Ауэ, «Гъуазэ» журналым и редактор нэхъыщхьэ ХьэцIыкIу Рае къыдэкIыгъуэщIэм и псалъэпэм къызэрыщыхигъэщащи, «къулыкъум лъэпкъ нэщэнэ иIэкъым. Ар къулыкъущи, лъэпкъми къупщхьэми ящхьэкIэ щыIэу зегъэувыж»... Къэралым и хьэкъхэр зэригъэзащIэм еплъытмэ, бзэмкIэ щыIэ гумэщIыгъуэхэр гъэкIуэдынымкIэ Iэмал зэмылIэужьыгъуэхэр къахуэзылъыхъуэ жылагъуэ зэгухьэныгъэхэр мащIэкъым. Уеблэмэ абы хуэунэтIа пэхуэщIэ хьэлэмэт Iэджи дунейм къытрагъэхьэ. «Гъуазэ» журналыр абыхэм ящыщ зыщ. Тыншкъым бзэр хъумэныр, ар къэгъэнауэ, гугъуехь куэд зыпыщIа IэнатIэщ. Тепщэ хъуа бзэм къищынэмыщIауэ, мыдрейхэм ягъуэт гулъытэр щхьэусыгъуэ зэхуэмыдэхэм къызэфIагуэ. АфIэкIа хэмылъми, «Фрегат» тхылъ тедзапIэм иджыблагъэ къыщыдэкIа, «Гъуазэ» фIэщыгъэ дахэр зыгъуэта журналым и 2-нэ номерым мыхьэнэшхуэ зэриIэр нахуэщ. Дызэрыщыгъуазэщи, «Гъуазэр» егъэджакIуэфIхэм я къэхутэныгъэхэмкIэ щызэхъуэжэн, я Iуэху еплъыкIэ гъэщIэгъуэнхэр утыку щащIын, классщIыб лэжьыгъэр зэрефIэкIуэн чэнджэщхэр къыщагъуэтын журналу щытын хуейуэ гъэпсащ. Абы и напэкIуэцIхэм щыщ траухуэнущ лъэпкъ литературэм увыпIэ лъагэ щызыубыдахэми, нобэ гугъэ къыдату зи макъ къэзыгъэIуахэми. КъыдэкIыгъуэщIэр къызэIуех редактор нэхъыщхьэм «Адыгэбзэм и сурэтщ адыгэ анэр» зи фIэщыгъэ тхыгъэмкIэ. Мыбдеж ХьэцIыкIу Рае анэбзэм игъуэт гулъытэмрэ ар зэрыт щытыкIэ гугъум къызэришын хуеймрэ ехьэлIа гупсысэхэмкIэ тхылъеджэм догуашэ, ар хъумэным хуэгъэзауэ лъэныкъуэ псоми я зэхуэдэу щыт къалэнхэр къыщызэпкърех. Журналым БищIо Борис адыгэбзэ псэлъафэм триухуа къэхутэныгъэ хьэлэмэт ихуащ. Абдеж щIэныгъэлIыр щытопсэлъыхь адыгэбзэ псэлъэкIэр купщIафIэ икIи IугъуафIэ зыщI фразеологиехэм, абыхэм я лIэужьыгъуэхэм, я зэхэлъыкIэм, я шэрыуагъымрэ къаIуатэ зэфIэкIымрэ зыхуэдэм. Журналым къыкIэлъыкIуэ Iыхьэм къызэщIиубыдащ адыгэбзэмрэ литературэмкIэ щыIэ щIэныпхъэхэм итIасэ лэжьыгъэхэр. Апхуэдэу къыдэкIыгъуэм итщ ХьэцIыкIу Рае «Къру закъуэр уэгум къремынэ» зыфIища тхыгъэр. Ар теухуащ Нало Заур и IэдакъэщIэкIхэр курыт еджапIэм зэрыщыджыпхъэм, гулъытэ хэха зыхуэщIыпхъэ, философие мыхьэнэ зиIэ гупсысэхэм, ахэр ныбжьыщIэхэм я пащхьэ зэрилъхьапхъэм. АдэкIэ журналым ихуащ ХьэтIохъущыкъуей къуажэм дэт, Куэтэншы ТIалэ и цIэр зезыхьэ 3-нэ курыт еджапIэм адыгэбзэмрэ литературэмкIэ и егъэджакIуэ Жылау Жаннэ, Урыху (Къугъуэлъыкъуей) къуажэм дэт 2-нэ курыт еджапIэм анэбзэр щезыгъэдж Мэрзей Зое, Къармэхьэблэ дэт Къамбий Мухьэб и цIэр зезыхьэ 1-нэ курыт еджапIэм щыщ Лыхь Людэ, ХьэцIыкIу Рае сымэ бзэмрэ литературэмкIэ дерсхэр зэрырагъэкIуэкI сценарийхэмрэ классщIыб лэжьыгъэхэм я план убгъуахэмрэ. IыхьэфI хухэхащ 9-нэ, 10-нэ, 11-нэ классхэм адыгэ литературэр щаджкIэ къахуэщхьэпэну тестхэм. Ар зэхэзыгъэувар Инарыкъуей къуажэм дэт, Пэнагуэ Азэмэтджэрий и цIэр зезыхьэ курыт еджапIэм адыгэбзэр щезыгъэдж Хьэрэдурэ Эммэ. Къыхэгъэщын хуейщ тестхэр лъэпкъ литературэр курыт еджапIэхэм зэрыщрагъэдж программэм зэрытехуэр, тхылъыщIэхэм къызэщIаубыда Iуэхугъуэхэм хуэгъэзауэ зэрыщытыр. КъыдэкIыгъуэ къэс журналым увыпIэ хэха щигъуэтынущ адыгэбзэ пэжырытхэмрэ нагъыщэ гъэувыкIэхэмрэ епха хабзэхэм. Ахэр псори къызэщIэзыубыдэ тхылъыр гъуэтыгъуей зэрыхъуам, егъэджакIуэхэр мызэ-мытIэу къызэрыщIэупщIэм къыхэкIащ тхыбзэ хабзэхэр пычыгъуэ-пычыгъуэкIэрэ журналым къытедзэныр. Iыхьэ щхьэхуэ яхухэхащ адыгэбзэ щIэныгъэм зиужьыным хьэлэлу хуэлэжьа щIэныгъэлIхэмрэ егъэджэныгъэ IэнатIэм гуащIафIэу пэрытахэмрэ ятеухуахэм. Апхуэдэу мы къыдэкIыгъуэм ихуащ адыгэбзэ синтаксисыр джыным зи гъащIэр езыпха, филологие щIэныгъэхэмкIэ доктор, профессор ЗекIуэгъу Увжыкъуэрэ адыгэбзэр зымыщIэхэм ар зрагъэщIэнымкIэ къагъэщхьэпэфыну тхылъхэмрэ щIэныпхъэхэмрэ зэхэзыгъэува, КъБР-м егъэджэныгъэмкIэ щIыхь зиIэ и егъэджакIуэ Гугъуэт-Бекъан Масирэтрэ я гъащIэр, я лэжьыгъэр, я IуэхущIафэхэр щызэпкърах тхыгъэхэр, Табыщ Муратрэ Балэ Людэрэ я IэдакъэщIэкIхэр. Журналыр егъэджакIуэм и дэIэпыкъуэгъуфI хъунуми гъащIэ кIыхь иIэнуми нэхъыбэу зэлъытар абы егъэджакIуэр хуеинращ. «Гъуазэр» къыдэзыгъэкIхэр щогугъ ирагъэжьа Iуэхум ахэр къыкъуэувэну, егъэджэныгъэм и IэмалыфIхэмкIэ ягъэбэгъуэну анэдэлъхубзэмкIэ щIэблэм яIэ щIэныгъэмрэ абы хуаIэ лъагъуныгъэмрэ. Журналым и 2-нэ къыдэкIыгъуэр бжыгъэкIэ 500 хъууэ аращ, къызэгъэпэщакIуэхэм ар егъэджакIуэхэм хузэбгратыкIыну траухуащ. Тхыгъэри сурэтри зейр ШУРДЫМ Динэщ.
Поделиться:
Читать также:
18.02.2025 - 15:00 →
Шэриймрэ Жыласэмрэ я медалхэр
18.02.2025 - 15:00 →
Процент 21-м щIигъукIэ нэхъыбэ
18.02.2025 - 14:00 →
Монголиер къахохьэ
17.02.2025 - 18:56 →
КъБР-м и щIыналъэхэм
17.02.2025 - 17:08 →
КъБР-м и щIыналъэхэм
|