Утепсэлъыхьыну иджыри пасэщ…

Сыт хуэдэу къыщIэкIыну гъэр?  ЦIыху узыншэхэм я дежкIэ а упщIэм мыхьэнэшхуэ иIэкъым: ахэр хуэхьэзырщ сыт хуэдэ щытыкIэми. Дэ зи гугъу тщIыр ар псом япэу щIым елэжь ди къуажэдэсхэм къазэрыхущIэкIынурщ: къахуэупсэну  хьэмэрэ и щIыб къахуигъэзэну? А  упщIэм куэд елъытащ - я зэIузэпэщыныгъэри, зыкъаужьынри, хэбгъэзыхьмэ, икIэм-икIэжым къэралым  ерыскъыкIэ и шынагъуэншагъэри.

Аращ мэкъумэшыщIэхэр пIейтейуэ мэлыжьыхьым щIыIущIар. ЗэкIэ щIэгузэвэн щыIэ хуэдэкъым. КъыздикIар ямыщIэу къытхуэкIуауэ щыта  уэсыр, къеха  псыIагъэ гурымыхьыр, градусищ хъу щIыIэр бзэхыжащ, къызэрыкъуэкIам хуэдэу. Жыгхэр къэтIэпIащ, языныкъуэхэр мэгъагъэ. ЩIыIэм аргуэру къигъэзэжмэ-щэ? Дауи, абы куэд икIунукъым, ауэ зэIищIэфынущ..

2025 гъэм и пэщIэдзэм дуней щытыкIэм щIэх-щIэхыурэ зэрызихъуэжам ижь къащIихуащ ди жыггъэкIхэм. Абыхэм тхьэмахуитIкIэ нэхъ пасэу лэжьыгъэхэм щIадзэн хуей  хъуащ. Аращ дунейм зыдрамыгъэкIуу хъунукъым.

 Къуажэдэсхэм я дежкIэ зыхуей псори къащехъулIэ гъэ тынш щыIэкъым. Ауэ къахокI къиинхэри. Псалъэм и хьэтыркIэ, апхуэдэу щытащ 2023 гъэр. Абы щыгъуэм гъатхэм щIыIэ къеуэри, жыгхэм гъэгъа куэд  писыкIауэ  щытащ.  Псом хуэмыдэу зэран зыхуэхъуар жызумейхэрт, кумкъ зэрылъ  пхъэщхьэмыщхьэхэр къызыпыкIэ жыгхэрт. Пэжу, ахэр хыхьэркъым ди деж нэхъыбэу щагъэкIхэм, ауэ апхуэдэ щытыкIэр нэгъуэщI къэкIыгъэхэм я дежкIи щIагъуэкъым.

Жыгхэм я дежкIэ щIыIэм и мызакъуэу хуабащэри узыхуэмейщ. Мыбдеж сэбэпышхуи щыхъуркъым гъэмахуэ зэманым ди деж щызэпыубыда псыр зэрыщIагъэлъадэри. Абыи и зэран къекIынкIэ хъунущ  Урысей псом пхъэщхьэмыщхьэу къыщрахьэлIэм и Iыхьэ плIанэм щIигъур къыщыпач ди  Къэбэрдей-Балъкъэрми  папщIэ.

ЩIыналъэхэм я деж дыщынэсакIэ къэдгъэлъэгъуэнщ Кавказ Ищхъэрэм нэхъапэм щамыщIэу щыта жыг лIэужьыгъуэхэр иужь илъэсхэм щыхасэ зэрыхъуар. ЗэкIэ мащIэ-мащIэурэ. Ди  гъунэгъу Осетие Ищхъэрэ - Аланием къыщалъытащ дэ цIыкIум (мэзыдэм) фейдэ къахуихьыну. Ар икIи нэхъ зехьэгъуафIэуи къыщIэкIынкIэ хъунущ. Ауэ Дагъыстэным и къуажэдэсхэм я дежкIэ тыншыну я гугъакъым хыадрыщIым къраш кивир езыхэм ягъэкIыныр. Ауэ, гъэщIэгъуэныракъэ,  къыщезэгъыу къыщIэкIащ. Сыт хуэдэу щымытами, агрономхэм 2022 гъэм Дербент районым а къэкIыгъэм щыхухаха гектари 5-р илъэситI дэкIри, 15-м нагъэсащ, я мурадщ гектари 100-м щагъэтIысыну. Хасэнухэри езыхэм я щIыпIэм къащагъэхъуахэрщ.  Мурадхэр инщ.  Абыхэм ялъэIэсмэ, 2026 гъэм гектар къэс апхуэдэ пхъэщхьэмыщхьэ телъыджэу тонн 30-40-м нэс кърагъэтынущ.

ЖытIэнщи, ди дежи зыщрапщыту хуежьащ хуабэ щIыпIэхэм фIэкIа къыщымыкI къэкIыгъэхэм - лимон, мандарин, апельсин, кофе, гранат хуэдэхэм. Ауэ зэкIэ закъуэтIакъуэщ, уащрихьэлIэнури тIысыжауэ я зэманыр я хадэ цIыкIухэм  щызыгъакIуэ нэхъыжьхэм я дежщ.

МыдэкIэ къыщедгъэжьамкIэ дгъэзэжынщи, зэкIэ псори мыIейуэ йокIуэкI. Мыгъэрей мэлыжьыхь мазэм дунейр хуэбэну дыкъагъэгугъэ, ауэ псыIагъэ куэд къехыну къалъытэ. Кавказ Ищхъэрэ федеральнэ округым и щIыналъэхэм - Къэбэрдей-Балъкъэрым, Шэшэным. Ингушым, Осетие Ищхъэрэм, Дагъыстэным, Къэрэшей-Шэрджэсм, Ставрополь крайм мазэр икIыхукIэ щIэх-щIэхыурэ уэшх къыщешхынущ, языныкъуэхэм деж уафэгъуагъуэ щIэту. Хуабэр градус 17-м щегъэжьауэ 22-м нэс дэкIуеину хуагъэфащэ.

 ЖыггъэкIхэм къахуэнэжыр дуней щытыкIэм зыдрагъэкIуу къапэщыт лэжьыгъэ псори зэфIагъэкIыным хунэсынырщ. Ар икIи ехьэлIащ абыхэм я мызакъуэу мэкъумэшыщIэ псоми.

«Гъатхэ махуэ гъэр егъашхэ» ауэ сытми жаIакъым.

Шал Мухьэмэд.

                                             .