«ТекIуэныгъэ» орденыр

Совет къэралым и зауэ дамыгъэхэм я нэхъ лъагэ дыдэщ. Ар хуагъэфащэрт зы фронтым е фронт зыбжанэм зауэ Iуэхухэр ехъулIэныгъэкIэ ще­зыгъэкIуэкIа, Дзэ Плъы­жьыр зыунэтIа дзэпщхэм, дзэзешэхэм, дзэ унафэщIхэм. ­Дамыгъэр СССР-м и Совет ­Нэхъыщхьэм и Президиумым 1943 гъэм щэкIуэгъуэм и 8-м къищта унафэм ипкъ иткIэ ягъэуващ. Орденым и теплъэр зыщIар СССР-м Зауэ щIыбым щекIуэкI Iуэхухэр къызэгъэпэщынымкIэ и къулыкъущIапIэм и сурэтыщI нэхъыщ­хьэ Кузнецов Александрщ.

«ТекIуэныгъэ» орденыр ды­щэ хужьым къыхэщIыкIащ, бзиитху къызыхэкI вагъуэ теп­лъэ зиIэ дамыгъэщ. Орденыр пкъыгъуэ куэду зэхэтщ. Ва­гъуэмрэ абы къыхэкI бзийхэмрэ я лъэгур дыщэ хужьым къы­хэщIыкIащ. Вагъуэр дыщэ хужькIэ, дыщэ плъыжькIэ, ды­жьынкIэ, лапхъэ щхъуантIэкIэ гъэщIэрэщIащ. Бзийхэм нал­къут плъыжь IэрыщIитху игъэ­тIысхьащ, абыхэм я зэхуакум налкъутналмэс кIани 174-рэ хэпхъащ. Дамыгъэм курых ­хуэхъу медальоныр дыжьы­-ным къыхэщIыкIащ. Медаль­о­ныр лапхъэ щхъуантIэкIэ къилыкIащ. Абы и щIыIум, вагъуэм ику дыдэм хуэзэу, Кремль блыным, Спас чэщанэм, Лениным и кхъэлэгъунэм я ­теплъэхэр тещIыхьащ. Ахэр дыщэ хужькIэ къыхэгъэкIащ, дыщэпси тегъэлъэдэжащ. Су­рэтхэм ящхьэкIэ «СССР» хьэрф­хэр тетхащ, я ­лъабжьэм плъыжькIэ тещIыхьа щэкI ­бгъу­зэ кIыхьым «Те­кIуэныгъэ» псалъэр плъыфэ хужькIэ къы­хэгъэкIащ. Хъурейм ибгъухэм жыгей зэхэухуэнахэр тетщ.
Вагъуэм зэпэщIэту хэт пап­цIапIэхэм я зэхуакум милли­метр 72-рэ дэлъщ. Хъурейм и диаметрыр миллиметр 31-рэ мэхъу. Орденым и хьэлъагъыр грамм 78-рэ мэхъу. Дыщэ ху­-жьу грамм 47-рэ, дыщэ плъы­жьу граммитI, дыжьыну грамм 19 хэлъщ. Налкъут плъыжь­хэм языхэзми и хьэлъагъыр кара­титху мэхъу. Псори зэхэту ор­деным налкъутналмэсу хэлъыр карат 16-м нызэрохьэс.
Орденым и щIыбагъым ику дыдэм хуэзэу дыжьын лъакъуэ цIыкIу къыхокI. АбыкIэ ар зауэлI фащэм хаIуантIэ. Ауэ орденыр Брежнев Леонид и бгъэгум 1978 гъэм щыхалъхьэнум щыгъуэ, зэ закъуэ мастэкъуаншэ егъэубы­дыпIэ хуащIауэ щытащ.
СССР-м и Совет Нэхъыщхьэм и Президиумым 1944 гъэм шы­щхьэуIум и 14-м къищта уна­фэм ипкъ иткIэ, орденым данэ щэкI ­Iувым къыхэщIыкIа амгущ ­щIыгъущ. Абы нэгъуэщI совет ор­денихым я плъыфэхэр хэлъщ, дэтхэнэми я зэхуакум миллиметр ныкъуэ-ныкъуэ дэлъщ. Апхуэдэу фIыцIагъэ зыхэлъ кусэ морэм ЩIыхьым и орденыр, кусэ щхъуантIэм Хмельницкий Бог­дан и орденыр, кусэ плъыжь-фIыцIафэм Невский Александр и орденыр, кусэ щIыху-фIы­цIа­фэм Кутузовым и орденыр, кусэ удзыфэм Суворовым и орденыр, ику дыдэм ит, миллиметр 15 зи бгъуагъ кусэ плъыжьым Лени­ным и орденыр къагъэлъагъуэ. Амгущым и бгъуагъыр милли­метр 46-рэ, лъагагъыр зы сан­тиметр мэхъу.
«ТекIуэныгъэ» орденыр зауэлI фащэм и сэмэгурабгъу лъэны­къуэмкIэ хаIуантIэ, бгырыпхы­пIэм ищхьэкIэ сантиметр 12-14 хуэдизкIэ къыдэIэтеяуэ. Орденым и амгущыр адрей дамыгъэ­хэм нэхърэ зы сантиметр хуэдизкIэ нэхъ лъагэу зауэлI фащэм ­хащIэ.
«ТекIуэныгъэ» орденыр цIыху 17-м хуагъэфэщащ, абыхэм ящы­щу цIыхуищым дамыгъэмкIэ тIэуней я цIэ къраIуащ.
 

ТАБЫЩ Мурат.
Поделиться:

Читать также: