ТхакIуэ Журт Биберд адыгэ драматургием хэлъхьэныгъэ пыухыкIа хуищIащ.  А жанрым къыщиIэт Iуэхугъуэхэм, ар къызэрехъулIам теухуащ филологие щIэныгъэхэмкIэ кандидат Абазэ Албэч и тхыгъэр.

«Журт Биберд и къалэмыпэ къыщIэкIащ пьесэ хьэлэмэт куэд. Абы «Къалэн хьэлъэ» (1968) зыфIища пьесэр ЩоджэнцIыкIу Алий и цIэр зезыхьэ Къэбэрдей къэрал драмтеатрым 1968 гъэм щагъэуващ. Пьесэр Ахъмэтыкъуэ Къаз­бэч и «Къалэн хьэ­лъэм» къытрищIы­кIы­жауэ ялъытэ пэтми, Биберд и пьесэм зэхъуэкIыныгъэхэр хилъхьащ. Ар щи­тхар I968 гъэрщ, Къэбэрдейм пщылIыпIэр зэрыIуахрэ илъэсищэ щри­къум ирихьэлIэущ. езы Биберд и Iуэху еплъыкIэ иIэу пьесэщIэ къигъэщIащ. Ди жагъуэ зэрыхъунщи, «Къалэн хьэлъэр» тхылъ щхьэхуэу къыдэкIакъым, пычыгъуэ-пычыгъуэкIэрэ газетым къытехуа мыхъумэ.

Журт Биберд и творчествэм щIыпIэшхуэ щеубыд Хэку зауэшхуэм и  зэманыр къэгъэлъэгъуэжыным. Езыр зауэм хэмытами, абы и сабиигъуэр а зэман хьэлъэм хиубыдащи, а псом и Iуэху еплъыкIэ хуи­Iэжщ. Хэку зауэшхуэм ­теухуауэ адыгэ драматургием пьесэ куэд иIэкъым. Апхуэдэ щхьэусыгъуэхэращ Биберд тезыгъэгушхуар «Цацэ и уэрам» пьесэр итхыным.

Абы лъабжьэ хуэхъуар адыгэ цIыхубз хахуэм щалъхуа и Хэкум папщIэ и псэр зэритарщ. Пьесэм щекIуэкI Iуэхугъуэр къыщыхъур колхоз правленэр зыщIэс унэрщ. Адыгэ цIы­хубзыр къуажэр зыубыда нэмыцэ фашистхэм правленэм яшэ совет зауэлI­хэм, партизанхэм ятеухуауэ ищIэ щэху псори кърагъэIуэтэну, ауэ сыт хуэдиз ирагъэшэчами сыт хуэдиз бэлыхь и фэм дахами, зыри бийм яхужиIакъым, шынэуи къи­кIуэ­такъым. Абы щалъхуа Хэкур зэригъэпэжарщ, хэлъа лIыгъэрщ пьесэм и гупсысэ нэхъыщхьэр зэхьэлIар.

Журтым и драматургием къыщиIэт Iуэхугъуэхэм ящыщ зыщ цIыхубэр зэрыта зэман хьэлъэр, ятелъа гугъуехьымрэ ирагъэ­кIуэ­кIа бэнэныгъэмрэ. «Къурш­хэр къыщыушым» драмэм Кавказ Ищхъэрэм граждан зауэр щыщекIуэкIа зэман хьэлъэр ди нэгу къыщIегъэувэж. Драмэм лъабжьэ хуэхъуар пщыжь-уэркъыжьхэмрэ лIыщIапIэ ита цIыхухэмрэ яку дэлъа бэнэныгъэ гуа­щIэрщ. ГугъуехьакIуэ цIыхубэр зыуэ зэкъуэувэмэ, абы и къарур зэрыиныр, узэрыпэмылъэщынур - аращ пьесэм щIэлъ гупсысэ нэхъыщхьэр. Хабзэм, нэмысым, цIыхугъэ лъагэм лIыхъужьыгъэ иным, акъылыфIагъэм, цIыхубэ гъащIэм теухуа Iуэхугъуэ щхьэхуэхэр - куэд мэхъу мыбы къы­щы­Iэта Iуэху­гъуэ­хэр.

Лъэпкъхэм я зэныбжьэ­гъугъэмрэ къуэш зэдэIэпыкъуныгъэмрэщ зытеухуар «Iуащхьэмахуэ ди фэеплъщ» пьесэр. Абы къыщыгъэлъэгъуащ лэжьэ­кIэщIэм хуэкIуэ цIыху пэрытхэр. Iуэхур Iуащхьэма­хуэ лъапэ щаухуэ хьэщIэ­щ­­хэм ящыщ зырщ ще­кIуэ­кIыр. Пьесэм и унэ­тIы­ны­гъэ нэ­хъыщхьэр - цIы­хум зы­хуигъэувыжа къалэныр къехъулIэн папщIэ а лэ­жьыгъэм и зэфIэкI псори хилъхьэнырщ, ар абы ири­гуфIэу, ирипагэу щытын зэрыхуейрщ. ЦIыхухэм я хэхъуэмрэ я зыу­жьыныгъэмрэ зэпхар я гуащIэдэкIрауэ зэрыщытыр къыхощыж пьесэм.

Журт Биберд и комедиехэр икъукIэ гъэщIэгъуэнщ икIи гушыIэшхуэ зыхэлъщ. Псалъэм папщIэ, «Гуащэр зэрагъэIэсэр» пьесэр нобэрей ди гъащIэм поджэж. Гуащэмрэ нысэмрэ я зэхущытыкIэм нэхъыщхьэ дыдэу хэлъын хуейр шыIэрщ, зым адрейм пщIэ хуищIы­нырщ. Ар къызэриIуатэ щIыкIэм и щIэщыгъуэр зэримыкIым и щыхьэтщ мы спек­таклыр театрми телевиденэми щIэх-щIэхыурэ къызэрагъэлъагъуэр.

Адыгэ драматургием ­зиужьауэ, ар утыкушхуэ ихьа­уэ жыпIэ хъунукъым. Ауэ къэгъэлъэгъуапхъэщ лъэпкъ драматург пашэхэм я тхыгъэхэр нэгъуэщI республикэхэм, уеблэмэ нэгъуэщI къэралхэм я театрхэм я репертуархэм зэрыхагъэхьар. Ар зи фIы­­щIэхэм ящыщщ Журт Биберди.

Абы и «Укъу­лы­къу­щIэ­ну­мэ, къеблагъэ» и пье­сэм лъабжьэ хуэхъуар цIыхур мылъкум, къулы­къум зэригъэделэрщ. Мылъку, къулыкъу зы­гъуэта быныр ани ади хуэ­меижу, абыхэм пщIэ яхуимыщIыжу зэры­хъурщ.

Пьесэм удихьэхыу уо­джэ. Ар къулейщ гушыIэ­хэмрэ гум къинэж образхэм­рэкIэ. ИкIи и кIэм и деж урегъэгупсыс гъащIэр псынщIэу зэрыкIуэм, ауэ дэ ар къидмыдзэу, языны­къуэхэм деж Iуэху жьгъей­хэм зарыздедгъэхьэхым, нэхъыщхьэр лъэ­ны­къуэкIэ къэдгъанэу. ИтIанэ, дрегъэгупсыс цIу псори дыщэ ди гугъэу дыхэлъэдэнкIэ зэрыхъунум, тпэгъунэгъу цIыхухэм яхуэ­фащэ гулъытэ хуэд­мыщIу дызэрыпсэум. А псор дэ зэуIуу щыдегъэ­лъагъу Iуэхушхуэ куэдым теухуа «УкъулыкъущIэнумэ, къеблагъэ» комедиер зытха драматургым.

Журт Биберд къиIэт Iуэхугъуэхэм ящыщщ ­иджырей щIалэгъуалэм я дуней тетыкIэр. «Малъхъэ хъарзынэщ, уэлэхьи» пьесэр нобэрей ди гъащIэм епхащ. Абы лъабжьэ хуэ­хъуащ щIалэгъуалэм я дуней тетыкIэр, ахэр хабзэм пэ­IэщIэ зэрыхъуар.

Апхуэдэ къабзэу ар егъэпIейтей гъащIэм кIэ­лъэф хуэхъу хабзэжьхэри зэрызыхэдмынэфым.

Адыгэ сабий литературэм и жанр зэхуэмыдэхэми хуэIэкIуэлъэкIуащ Биберд. Абы 1993 гъэм итхауэ щытащ сабий театрым папщIэ «Сыт нэхъ IэфI» инсценировкэ цIы­кIур. Къуажэ гуэрым дэст лIы губзыгъэ псэукIэ ищIэу, гъащIэм хищIыкIыу. А лIым иIэт къуэ щхьэхынэ, лэжьэн и жагъуэу. ГугъуехькIэ адэ-анэм къа­лэ­жьа сомым пщIэ хуи­щIын, лэжьыгъэр зэхащIыкIыу щIэблэр къэ­гъэ­тэджын - аращ мы тау­­рыхъым и мыхьэнэ нэхъыщхьэр. Бзэ дахэкIэ, шэ­рыуэкIэ тхащ мы пьесэ цIыкIури. Адрей и пьесэхэми хуэдэу, Журт Биберд къехъулIащ сабийхэри балигъхэри дригъэхьэ­хын».

Безрыкъуэ Данэ.