Фалвар и тыгъэр

9 июня, 2025 - 12:18
Осетин таурыхъ
      Зи гъащIэ кIыхьыр быныншэу езыхьэкIа Къуэгъулъкъу Къуэгъулъкъуэ  и  жьы  хъугъуэм  зы   мыщэ  цIыкIу  къуэуэ   игъуэтыжат. Куэдрэ гъынэнащ Къуэгъулъкъуэ, ауэ мыщэ шырри фIэпсэкIуэдти, еуэри  ипIын  щIидзащ. Мыщэ  шырри  ауэрэ  хохъуэ,  кумбым   зыри  имыщIэу  исщ,  нэгъуэщI  къалэн  иIэкъым. 
     Зэман  докIри,  мыщэм щIалэхэм я  зым зыхуегъазэ: 
- КхъыIэ, зекIуэ  сыздэшэ!
      Арати,  зекIуэлIхэм  яхэту  ежьа  мыщэ  шырыр  зэрыгупу  зыхуагъэфащэ  лIыгъэр    и    закъуэ   зэрихьауэ   къокIуэлIэж.  
   ЗекIуэр  зэфIэкIащ.  Мыщэ  шырыр  аргуэру   и   ныбжьэгъум  деж лъэIуакIуэ   макIуэ: 
- Си  адэм  къызигъэшэну схужеIэ.
Модрейри  Къуэгъулъкъу  Къуэгъулъкъуэ  хахуэм  деж  макIуэри  и къуэм  и  гукъыдэжыр  хуеIуатэ.  Адэр  къэгузэващ:
- Алыхьышхуэм игу къызэбгъауэ пIэрэ? Дауэ  сэ  мыщэ шырым къызэрезгъэшэнур? Хэт  ипхъу  дызылъигъэхъунур? 
     - ХьэтIохъущокъуэ  ХьэтIохъущыкъуэ  и  пхъум, - кърет  жэуап ныбжьэгъум. 
- Сыт тщIэн, - жеIэ  адэм, - дылъымыхъуу  хъункъым.  
Арати, лIыкIуэхэр яшхэм мэшэсри, ХьэтIохъущокъуэ ХьэтIохъущыкъуэ  и  пхъум  лъыхъуну  йожьэ,  псэлъыхъу  мыщэ  шырри я гъусэу. Гупыр  ХьэтIохъущокъуэ ХьэтIохъущыкъуэ и унэм  нэса  нэужь, псэлъыхъур, малъхъэхэм зэращI хабзэу,  шым  къопсых,  хьэщIэщым  щIохьэри,  къуэгъэнапIэм къуотIысхьэ. АпщIондэху  щауэкъуэтым  ХьэтIохъущокъуэхэ  яжреIэ:
- Мис  мыр  Къуэгъулъкъу  Къуэгъулъкъуэ  хахуэм  и  къуэщ, фи  пхъум  къыщIоупщIэ. 
     Ар  зэрызэхахыу,  бысымхэм  зэщыджэу  гъын  щIадзэ. Хуэмурэ зэрытогъэужхэри,    хъыджэбзым   деж  лIыкIуэ   ягъакIуэ: 
- Ухуеймэ, уеттынщ, ухуэмеймэ, «хьэуэ»  жыпIэну ухуитщ. 
- Алыхьышхуэм  ар  си  натIэ къыщритхакIэ, сыарэзыщ  сыдэкIуэну, - къажреIэ пщащэм.
      Арати, ХьэтIохъущокъуэхэ  я  пхъумрэ  мыщэ  шырымрэ  я  нэчыхьыр  ятх,  щауэм  нысащIэр  IэплIэкIэ  къещтэри,  и  унэ  ехь.  
     ХьэтIохъущыкъуейдэсхэм  я  нэгу  щIэкIыр  зэрагъэщIэгъуэнур ящIэртэкъым: 
- ХьэтIохъущокъуэхэ  я  пхъур  мыщэм  иратащ!
      Жэщым  пщащэр ятIэ унэ гуэрым  щIагъэтIысхьащ, мыщэм ишхынкIэ  гузавэхэри. ЦIыхухэр  гъуэлъыжа нэужь, мыщэм ятIэ унэр нэм имылъэгъуа  налмэскIэ  кърищIыкIщ, езым  мыщафэр  зыфIихри, фэкIи пкъыкIи  зыхуэбгъэдэфын  щымыIэ  щIалэ  къудан  лъагъугъуафIэу зыкъызэкъуихащ. Абы  и  псэр  бегъымбарым  и  бэуэкIэм  къыхащIыкIат, цIыху  дыдэу  щымытми.  
     Нэху  ща  нэужь,  цIыхухэм хъыджэбзым деж  зыгуэр ягъэкIуащ: 
- ФыкIуи  и  къупщхьэхэр  къыщIэфхыж. 
     Ауэ  пщащэр  зэрыщытам  нэхърэ нэхъ дахэж хъуат, езыри апхуэдэлI  къызэрыIэрыхьам  иринасыпыфIэу  гуфIэгъуэм  зэрихьэрт.   
    ХьэтIохъущокъуэхи  адрейхэми  Iуэхум  щэху  гуэр  хэлъынкIи зэрыхъунур  къагурыIуэри, етIуанэ  жэщым  лэгъунэм  деж плъыр ягъэувыну  мурад  ящIащ, ныбжьыщIэхэм  якIэлъыплъу Iуэхур  зыIутыр къахуищIэну. Арати, мыщэ шырым  мыщафэр  зэрызыфIихыу, плъыр  ягъэIущам  ар  къипхъуатэри  мафIэм  пэридзащ.
Мыщафэм и сырымэр къызэрыщIихьэу, щIалэ бжьыфIэр бзу къуэлэн цIыкIу хъущ, щхьэгъубжэмкIэ дэлъэтри, бгъуэтмэ къащтэ. Мыщафэм къыпиха Iугъуэр къуажэкIэм деж щыт жыгыщхьэм щетIысэхащ. А  жыгым жэщым  зы  мыIэрысэ къыпыкIэрт, ар бзу къуэлэн  цIыкIум  махуэм  ишхырт,  нэгъуэщI Iуэхуи  иIэ  хуэдэтэкъым. 
АпщIондэху  цIыхухэм   жыгыщхьэм  бзу  цIыкIу   гуэр  зэрытесыр   зым   адрейм    хуигъэхъыбарурэ   хэIущIыIу   хъуащ.  
 Зэгуэрым  мыщэ  шырым  и  щхьэгъусэри   кIуэщ  а  жыгым дежи и  щхьэм  дэплъеящ. Бзумрэ  хъыджэбзымрэ я  нэхэр зэрызэтехуэу,  тIури  къэгъащ.  Бзу  цIыкIум  жеIэ: 
- Сэ  Фалвар  си   адэм  тыгъэ  сыкъыхуищIауэ  арат,  ауэ  зыкIи сифI уэзгъэкIыжыфыркъым. Иджы  цIыху гуп зэхуэшэси,  мэкъуу зыIэрыбгъэфым  хуэдиз  зэхуегъэхьэс. 
Хъыджэбзыр  а  чэнджэщым  едаIуэри,  мэкъуу  кърахьэлIэфым хуэдиз  ягъэхьэзыращ. 
     Абы  и  ужькIэ бзум  нэгъуэщI чэнджэщ кърет:  
    - ЦIыху  теплъэр  къызамытыжауэ,  зы  мэкъу  Iэти  зыми  иумыщэ. Сэ  гъатхэми  си  Iэзэгъуэ   хэлъщ.  
Арати,  бзу  къуэлэн  цIыкIум  гъатхэпэ  мазэм  уэс къригъэсащ. ЦIыхухэр  лIэн-къэнэным  нэсат, езыхэр зыхэпсэукIыни  я Iэщым ирагъэшхыни  ямыIэжу. НэгъуэщI Iэмал щамыгъуэтым, кIуэхэри  мыщэм  и  щхьэгъусэм  елъэIуащ  гъунэ  зимыIэ щIы  мылъкукIэ  мэкъу  къарихъуэжыну, ауэ  нысащIэр  яхутечакъым. 
ЦIыхухэр  кIуэдыжыпIэм  щихуапэм, нысащIэм  деж  езы  Фалвар  лъэIуакIуэ  макIуэ.  Ауэ  хъыджэбзыр  бзу  къуэлэным  къигъэIущакIэт: 
  - Фалвар  лъэIуакIуэ  къызэрыпхуэкIуэу, си  деж  къашэ! 
Фалвар  хъыджэбзым  йоупщI: 
- Сыт  мэкъур  пщэн  щIумыдэр?  ЦIыхухэр зэрызэтелIэр плъагъуркъэ? НэгъуэщI  мыхъуми,  сэ  къызэщэ!
И фIэщу елъэIун  щыщIидзэм, нысащIэм жэуап къритащ: 
- ДызэгурыIуэмэ, уэсщэнщ  мэкъур. Япэрауэ, бзу къуэлэн цIыкIум  япэрей теплъэр егъэгъуэтыж,  и  тхьэлъэIур  къабыл  хъууэ  къанэу! ЕтIуанэу – Щолэхъу  шы лъэпкъым  щыщу  хакIуитIрэ  шыбзитIрэ, гъэлъэхъу къаритIрэ мэлитIрэ, ажитIрэ чыцIитIрэ къызэт. Абыхэм я пIэкIэ  сэ  мэкъу уэстынщ. 
Фалвар  и  лъэIур  Тхьэм   деж  нэсырти,  бзу  къуэлэн  цIыкIур  цIыху теплъэм  иригъэхьэжащ,  уней Iэщхэм  щыщу  нысащIэр  къызэригъэгугъа   псори   тыгъэ   къыхуищIащ. 
  Абы  лъандэрэ  дигор  осетинхэм  мэлрэ  щолэхъушрэ  зэрахуэ. 
А махуэ дыдэм ХьэтIохъущокъуэ  ХьэтIохъущыкъуэ  и  малъхъэм Тхьэм зыхуигъазэри,  дыгъэм и нэхур  зытригъэпсэжа дунейм зыкъиужьыжати,  мэкъуми  зыри  щIэупщIэжакъым. ХьэтIохъущокъуэ ХьэтIохъущыкъуэ  и пхъумрэ  Къуэгъулъкъу Къуэгъулъкъуэ хахуэм и къуэмрэ   нобэми   тхъэжу  мэпсэу. 
ЗэзыдзэкIар ЧЭРИМ Марианнэщ.
  • 13 просмотров
Поделиться:

Читать также:

09.06.2025 - 14:08 → БзэщIэныгъэри гъэсэпэтхыдэщ
05.06.2025 - 17:04 → Усэхэр
03.06.2025 - 10:08 → ЩыIэщ, ауэ я бзэр яIэщIэхуащ
02.06.2025 - 15:29 → Хьэту Пётр и усэхэр
27.05.2025 - 11:00 → ПщIэну щхьэпэщ