«Фокужьым» и кIуэдыкIар

Еуэри, бжьыхьэхуегъэзэкI хъуауэ, бийри ди щIыналъэм итхужыну тедгъэнэцIыхьауэ апхуэдэт. Апхуэдэ зы махуэу бгыщхьэ гуэр къэдубыдыжауэ зыдгъэпсэхуу дытест. Дытести, йоуэри, приказ къытIэрохьэ: «Бийм фебгъэрыкIуи, и Iэбэронэр фкъутэ!» - жиIэу иту.

Уи къару илъмэ, ар куэдрэ: зыкъыдоIэтри, Iэтакэм докIуэ.

         Дежьа щхьэкIэ, куэд дэмыкIауэ, «Фоку» жыхуаIэ нэмыцэ истребителым хуэдэ зым дыкъегъэунэху. Дыкъегъэунэхури, пылимоткIэ къыттхэуэурэ хьэлэч дыкъищI щыхъум, сыт тщIэнт - ди пэзицэм къэдгъэзэжащ. Бгы нэпкъ дызэрысым пхъэхуей ин тетт и щхьэкIэр инрэ баринэу, лъагэрэ пшэм хэту. Мы ди щIыпIэхэм къыщыкIыркъым апхуэдэ жыгышхуэ! Апхуэдэ нэхъ къыщыкIыр Урысей пхащIэрщ. Илъэсищэм щIигъуа хъунт а пхъэхуеижьыр! «Фокужьым» зыщыдгъэпщкIун хуей щыхъукIэ, абы и щIагъым дыщIэтIысхьэрти дыщIэст. Сэмэлотыми дыкъилъагъуртэкъым, къеухми, жыг щхьэкIэ Iувым шэр къыпхыкIыртэкъым… УщIэсыну хуэдэ щыIэтэкъым, ауэ жыг щIагъым дыкъызэрыщIэкIарауэ, къыздикIари-къыздихуари дымыщIэу, истрибителыр къэсти, шэ къэуэжкIэ къытхэуэурэ, дыкъыщIихуэжырт. Жыгыр къилъэтыхьурэ дыщIимыгъэкIыу диIыгът. Приказыр срыв хъункIэ Iэпаснэ мэхъу. Сэри сызэгуоп. Сызэгуопри, кэмэндирым деж сокIуэри жызоIэ:

         - Тэварыш кэмэндир, Iэлъпинистхэр бгы лъагэ-бгы задэм дэкIыу плъэгъуакъэ?

         - Слъэгъуащ,- жи.- Сыт-тIэ иджы нэхъ узыхуейр абы щхьэкIэ?

          - Сызыхуейрат, тэварыш кэмэндир, а Iэлъпинистхэр бгы задэм щыдэкIкIэ кIапсэ быдэ зэраIыгъыр пщIэркъэ?

         - СощIэ.

         - НтIэ, пщIэмэ, кхъыIэ, апхуэдэ кIапсэ метрэ щитI хуэдиз къысхуэгъуэт! – жызоIэри солъэIу.

         - Сыт зэрыпщIынур?

         - Плъагъунщ.

         Йоуэри кэмэндирыр йожьэри, къысхуегъуэт апхуэдэ кIапсэ быдэ: «мыр зэрищIынур сыт мыбы, и натIэ иримукIэнумэ?» - жиIэурэ, гъумэтIымэурэ, къехьри къызет. Арати, мо кIапсэ быдэм и кIапэ лъэныкъуэр аркъэным хуэдэу зэрызодзэ, адрей кIапэ лъэныкъуэр пхъэхуей лъэдийм щызогъэлъадэ. Щызогъэлъадэ быдэуи, «Фокум» сежьэу сотIысыж. СщIэр къагурымыIуэу, сэлэтхэри ней-нейуэ къызоплъ. Сэмэлотри къакIуэркъыми сызэгуоп. Щымыхъужым, сокIуэри кэмэндирым солъэIу:

         - ИIэт, дыгъакIуэ Iэтакэ! - жызоIэри.

         Кэмэндирым мыарэзы-мыарэзыуэрэ кэмандэ етри, Iэтакэ докIуэ. Жыг щIагъым дыкъызэрыщIэкIыххэу истрибитилыр къос. Къосри, шэ къэуэжкIэ къытхэуэу щыщIидзэм, кэмэндирым «Нэзат!» - жеIэри къыдегъэгъэзэж.

         «Фокум» зэрихабзэжьти, ди жыгыр къиуфэрэзыхьурэ, бгъэм ещхьу, пикировать ищIу щIидзащ. Сэри абы пикировать щищIым ирезгъэхьэлIэри, си аркъэныр згъэкIэрахъуэщ-згъэкIэрахъуэри, здзыщ аби, сэмэлот етам и пэм фIэзгъэхуащ. Нэмыцэ лотчикым ар щилъагъум, «ыI, саубыд!» - жеIэри, зиIэтыжыну хуожьэ, арщхьэкIэ пхъэхуейм епхащи, игъакIуэркъым: еIэху кIапсэр нэхъри щолъадэ. ИтIанэ жыгыр иричынкIэ хъуну Iуэхур абы щынэсым, «Алыхьыр согъэпцI, апхуэдэ жыг дыщэр сеплъу мо бзаджэнаджэм ирезгъэчым!» - жысIэри, кIапсэр субыдщ аби, секъум-сшыхьым, сыкъекъум-сшыхьурэ, «Фокужь» плъагъур къеслъэфэхри, дахэ цIыкIуу къэзгъэтIысащ.

         Кэмэндирыр гуфIэнтэкъэ?! Къысщытхъури, апхуэдэ смекалкэ узэриIэм щхьэкIэ орденышхуэ къуезгъэтынщ жиIэри, тхылъ итхащ. Итха щхьэкIэ, мо зауэ гуащIэм тхылъыр здэкIуар Алыхьым ещIэ - кIуэдащ. КIуэдами, ягъэ кIынкъым: апхуэдэ Iэджэ хэкIуэдащ зауэм. Дэ дыщIэзэуар ордентэкъым - дыщIэзэуар ди щIыр тхъумэжыну арати - тхъумэжащ…

         … НтIэ, арати, «Фокужьыр» ямыIэж щыхъум, нэмыцэр щтэри икIуэтыжащ: бетэмал, ди «Фокужь» мыгъуэр диIэжамэ, сыт хъунт, жаIэурэ.