Къарей Элинэ и бжэхэр

  «Адыгэ псалъэ» газетым и лэжьакIуэ, сурэттех Iэзэ  Къарей Элинэ и  IэдакъэщIэкIхэм я гъэлъэгъуэныгъэ   СурэтыщI гъуазджэхэмкIэ Ткаченкэ Андрей и цIэр  зезыхьэ   музейм мы махуэхэм  къыщызэIуахащ. 

Лондон, Ригэ, Таллин, Каир, Тбилиси, Баку, Налшык, Абхъазым нэгъуэщI щIыпIэ куэдми Къарейм  щытриха   сурэтхэм лъэпкъ, дин, хабзэ, бзэ  куэд  щызэхуэхьэсащ.  Ди зэманым  унэхэм хагъэувэ бжэ-щхьэгъубжэхэр  абы  щыпсэухэм я беягъым  и щыхьэтмэ, пасэ лъэхъэнэм псэуахэм яIа  хэдэхэплъэмрэ (вкус) IэпэIэсагъымрэ наIуэ тщещI гъэлъэгъуэныгъэм.  

   Музейм и  гупэ пэшым пасэрей унэхэм я блынхэм  зэманым трищIа «тхыпхъэхэр» щыдолъагъу. Зэманым иуфэкъуа унэжьхэм я хъыбарыр а сурэтхэм къыбжаIэ хуэдэщ.  Нэхъ пэш жыжьэм   щыфIэдзащ   гъащIэм и щэху куэд - хабзэ, щэнхабзэ,  псэукIэ зэмылIэужьыгъуэ - зыгъэпщкIу    пасэрей унэхэм я бжэхэмрэ щхьэгъубжэхэмрэ.  Уеблэмэ ахэр   япэм щыIа щхьэгъубжэнэхэм зэрырибзэжам уи гупсысэр къегъэукъубей.    ЩIагъыбзэ зырыз зиIэж сурэтхэм апхуэдизкIэ узэIэпашэри, бжэр   къыIупхыу абы   щыгъэпщкIуар къэпщIэну, щыщ   ухъуну уагъэхъуапсэ.   Зэманым и сурэт пхуэмыщIыну  къэзылъытэ щыIэмэ,  Элинэ ейхэм ирыреплъ!

 - Къэбэрдей уэрамым  тет  унэжьхэм яхэлъ бжэ-щхьэгъубжэхэращ япэу гу зылъыстауэ  щытар, - къыджеIэ Элинэ. - ЗэпыщIэныгъэ зимыIэ дунейм зыри теткъым. ЦIыхум цIыху къелъыхъуэ,  мафIэм, жьы щIэмыпщэмэ, блэнукъым, щIым, псы имыIэмэ -  псэншэщ. Апхуэдэу, унэ къэс  бжэ-щхьэгъубэ хэлъыныр Iэмалыншэщ, арыншамэ, ар унэ ирикъурэ?

 СурэтыщIым и гупсысэр  лэчкIэ къигъэлъагъуэмэ,  сурэттехым ейр  и сурэтхэм къаIуатэ, ухуейрамэ, ар зэманым и хъумакIуэщ, IуэтэжакIуэщ. 

Кандинский Василий  и лэжьыгъэхэм дыкъэзыухъурейхь дунейм и дахагъэм, зэхэлъыкIэм набдзэгубдзаплъэу  сыпкърыплъыхьу   срагъэсащ.  Кхъахэ хъуа унэхэм   зэман нэпкъыжьэу ятелъым    си лэжьыгъэм сытрагъэгушхуэ.  Дунейр къыщызэхэскIухьым  гу лъыстащ цIыхухэмрэ ахэр щыпсэу щIыпIэхэмрэ  яIэ зэпыщIэныгъэр. Лъэпкъ щхьэхуэм и  щыIэкIэ - псэукIэр и ухуэныгъэхэми  къытощ. Апхуэдэу, КъуэкIыпIэ лъэныкъуэм  щыпсэухэм я бжащхьэхэр зэфэзэщу адакъэкIэу къэгъэшащ, Европэм  дызэса   бжэ плIимэхэрщ щыхалъхьэр.  Ипщэ лъэныкъуэм щыпсэухэм   нэм къыщIэуэ плъыфэхэмкIэ я бжэхэр лащ. Бжэ къэс гъащIэ, гурыгъу-гурыщIэ   къуэгъэпщкIуащ.

Сэ сыхуейт   цIыхухэр архитектурэм хуэсакъыну къыхуезджэну, блэкIамрэ нобэмрэ зэпызыщIэ, зыщIэж я бжэхэр яхъумэну.

Къарей Элинэ УФ-м и Журналистхэм я зэгухьэныгъэм хэтщ, «Иные» (Москва, Владикавказ), «Женщины Кавказа» (Таллин) нэгъуэщI проект   инхэми и лэжьыгъэ щигъэлъэгъуащ, ар «Свой стиль» сурэттех клубым хэтщи, илъэс къэс абы  къызэрагъэпэщ гъэлъэгъуэныгъэхэм  и IэдакъэщIэкIхэр  утыку  къыщрехьэ.

Музейм   цIыхур щыкуэдт. УщымыгуфIыкIынкIэ Iэмал иIэтэкъым    ди лэжьэгъум  хужаIэ псалъэ  дахэхэм. ШколакIуэхэм щыщIэдзауэ зи ныбжьыр хэкIуэтахэм деж щиухыжу    псоми   япэгъунэгъу  гуэр къыщагъуэтырт абы. Зи къэжэпхъыгъуэ пщащэ цIыкIухэм Элинэ «декупаж»  IэмалкIэ,     бжэ-щхьэгъубжэхэр тету,  ищIа тхьэгъу  телъыджэхэмрэ   хъыдан сумкэхэмрэ  зыщамыгъэнщIу зэпаплъыхьырт. Псом  хуэмыдэу  къызэхуэсахэм гъэщIэгъуэн ящыхъуащ    музейм    и  жьантIэм  дэт  пасэрей пхъэбжэ зэIухыр. Ар Къэбэрдей уэрамым  тет унэхэм язым хэлъати, Элинэ унэр зейхэм ягурыIуэри,  и экспозицэм  хигъэувэн папщIэ   къищэхужащ. Апхуэдэу Къарейм   и гъэлъэгъуэныгъэм  дыщегъэгъуазэ бжэхэм теухуауэ ятха усэ нэхъыфIхэми.   

Музейм  и къудамэм и унафэщI Леонтьевэ Нинэ  зэIущIэр къыщызэIуихым,  жиIащ  мыр Элинэ и IэдакъэщIэкIхэр щызэхуэхьэса  япэ  гъэлъэгъуэныгъэу зэрыщытыр.   Нинэ а IуэхумкIэ ехъуэхъуащ къызэхуэсахэм. 

 - Нобэрей махуэр дэркIэ  гуфIэгъуэкIэ гъэнщIащ, ди гупым щыщ пщащэм   екIуу и лэжьыгъэхэр утыку кърихьащи. Элинэ и лэжьыгъэхэм   щIагъыбзэ гуэр  зэрыщIилъхьэр  сощIэри,  дапщэщи   а гупсысэр къызэрыслъэгъуным сыхущIокъу. Мы дуней зэхэзэрыхьам,  тегушхуэу апхуэдэ Iуэху къызэрырихьэжьам папщIэ Элинэ фIыщIэ  хуэфащэу къызолъытэ, - жиIащ  «Свой стиль» фотоклубым и унафэщI Лукьяненкэ Иван.

КъБР-м и цIыхубэ  сурэтыщI Црым Руслъан  и псалъэхэм кIыхь зригъэщIакъым. «Лъагъуэ, лъагъун, лъагъуныгъэ! Ди зэман гугъум  уи лъагъуэ  плъагъужу абы  урикIуэныр,  Элинэ хуэдэу, уи Iуэхум лъагъуныгъэ   хэлъу  упэрытыныр насыпышхуэщ. Тхьэм  уригъэфIакIуэ!»

Къарейм и зэфIэкIым, и лэжьыгъэхэр нэгъуэщIым къахэзыгъэщым   теухуауэ  абы къыщыпсэлъащ ди щIыналъэм щыцIэрыIуэ  сурэттех Iэзэхэу Байсиев Ахъмэт, Макаев Тенджыз сымэ, нэгъуэщIхэри.

ЗэIущIэм и кIэухым Элинэ къызэхуэсахэм фIыщIэ яхуищIри, дэтхэнэми езым и гуапэу къыIуих бжэ   гъащIэм щиIэну  ехъуэхъуащ.

Гъатхэпэм и 14 пщIондэ екIуэкIыну гъэлъэгъуэныгъэм феплъыну фыкъыхудоджэ.