Илъэситху зэрыхъурэ къофэ

«Къафэм псэщIэ къыпхелъхьэри, зэпымыууэ нэхъыфI узэрыхъунум ухущIегъэкъур. Къафэм цIыхум зрегъэхъуэж. Сэ сыкъыщыфэкIэ, дуней псор сщогъупщэ. ГуфIэгъуи, нэщхъеягъуи, губжьи, лъагъуныгъи, нэгъуэщI гурыщIэ куэди кърыбоIуэтэф къафэ гъуазджэм. А Iуэхум хэмыт цIыхуми къафэбзэр къыгурыIуэнущ, ар зыгъэзащIэр гурэ псэкIэ утыку итмэ», - жеIэ Къэбэрдей-Балъкъэрымрэ Ингуш Республикэмрэ щIыхь зиIэ я артисткэ, «Кабардинка» къэфакIуэ гупым илъэс 25-м нэблэгъауэ хэт Архэст Иринэ.

Налшык къалэм дэт ГъуазджэхэмкIэ колледжри Кавказ Ищхъэрэм ГъуазджэхэмкIэ и къэрал институтри диплом плъыжькIэ къэзыуха Иринэ и гуращэ нэхъыщхьэ дыдэр арати, ансамбль цIэрыIуэм и гъащIэр зэрыщыту ирипхащ.

Абы къыхегъэщ зэчиймрэ ерыщагъымрэ зэщIымыгъумэ, гъуазджэм узэрыхэмызэгъэнур.

- Сигу къокIыж «Хьэтхэр» къафэр щыдгъэува махуэхэр. Сэ утыкум ину сыщыдэлъеин хуейуэ къыспэщылът. Ар зэзгъэхъулIэн папщIэ, зыщызгъасэм Iэмал Iэджи къэзгупсысауэ къэзгъэсэбэпырт: шэнт згъэувырт икIи, еш симыIэу, абы нэхъ екIуу сызэрыщхьэпрылъыным и ужь ситт. Куэдрэ сылъэпэрэпащ, си щхьэр и щIагъыу Iэджэрэ сыщхьэпридзащ. «Ирэ, ар пхузэфIэкIынукъым», - жаIэрти, си гъусэхэми сытрагъэгушхуащэртэкъым, ауэ зэзгъэхъулIащ а «трюкыр»… Къэсат утыкум сыщихьэн хуей дакъикъэр, ауэ егъэлеяуэ сыгузавэрт. Ди хореограф Атэбий ФатIимэ си щытыкIэм гу къылъитати, чэнджэщ къызитащ си партиер тIэкIу нэхъ тынш сщIыну. Ауэ сыхуейтэкъым сыкъикIуэтыжыну. Си ерыщагъыр арами сщIэркъым къыздэIэпыкъуар, къафэр сигу хуэзэгъауэ згъэзэщIат».

Архэстым и гукъэкIыж нэхъыфI дыдэхэр зрипхыр «Кабардинка» ансамблращ. Абы хэту ар къэрал куэдым щыIэну хунэсащ: Франджым, Израилым, Италием, Алжирым, Хьэрып Эмират Зэгуэтхэм, Сирием, Тыркум, Эстонием, нэгъуэщI щIыпIэхэми. Япэу хамэ къэрал здэщыIар Франджырат.

- Ар лъагъуныгъэм и къэралщ, - жеIэ абы. - Париж зыми хуэмыдэ къалэ дахэщ: Сена, Лувр, Париж Соборыр, уэрам бгъуфIэхэр, пщыхьэщхьэм зэщIэпщIыпщIэу къаблэ уэздыгъэхэр - псоми удахьэхыр, уагъэпIейтей. КъищынэмыщIауэ, ансамблыр а къэралым дыщыщыIа лъэхъэнэм къалащхьэм Дунейпсо IуэрыIуатэ фестиваль ин дыдэ щекIуэкIырт. СфIэгъэщIэгъуэнт нэгъуэщI лъэпкъхэм я щэнхабзэр абы щызэзгъэцIыхуну... Нэхъ иужьыIуэкIэ, Испанием дыщыкIуами, си насып кърихьэкIри, «Фламенкэ» спектаклым сеплъауэ щытащ. А дакъикъэхэм зыхэтщIа къомыр псалъэ къудейкIэ къыпхуэIуэтэжынукъым. Израилыр сигу къызэринэжар адыгэ хэхэсхэр гуапэу къызэрытIущIарт, Рихьэниерэ Кфар-Камэрэ дэс ди лъэпкъэгъухэм я унагъуэхэм дазэрыхэсарщ. КIэщIу жыпIэмэ, къэрал къэс дигу къинэн щытлъэгъуащ. А псор зи фIыщIэр «Кабардинка» гупым дыхэхуэну ди насып къызэрырихьэкIарщ, абы хэтхэр зы унагъуэм дыщIэсым хуэдэу дыкъызэрызэдекIуэкIарщ. Бацэ Аскэррэ Анжелэрэ, ДзыхьмыщI Джульетэ, Кучменовэ Алесэ, Мэрзей Iэсият, Къуэныкъуей Алимрэ Иринэрэ, Щоджэн Ксенэрэ Виталийрэ, Атэбий ФатIимэ, Битокъу Оксанэ, пшынауэхэу Сэхъу Хьэсэнрэ Хьэпажэ Заудинрэ - псоми я цIэ къыпхуиIуэнкъым, дэ илъэс куэдкIэ дыкъызэдэгъуэгурыкIуащ.

«Кабардинка»-м зэрыхэтым хуэдэу, Иринэ «Насып» прогимназием щеджэ цIыкIухэр гъэсэн щIидзэри, зи вакъэ лъэпсыр иджыри тэмэму зымыпхэжыф ныбжьыщIэхэр къэфэфу игъэсат. «Сабий къафэу тлъэгъуат дэ, ауэ мыпхуэдэу дахэу, екIуу - зэи!» - ягъэщIагъуэу жаIат Америкэм къикIа гуп прогимназием щеблэгъам.      

Къафэ гъуазджэм хэт артист куэдым къызэралъытэмкIэ, лъэпкъ фащэм уи зыIыгъыкIэмрэ щытыкIэмрэ еузэщIыр. Ар щыптIэгъамэ, узыхуэсакъыжын, узыкIэлъыплъыжын хуейщ. «Ар пэжщ, - жеIэ Архэст Ирини. - Лъэпкъ фащэм адыгэ хабзэри епхащ, абы и пкъым уиту мыхъумыщIагъэ блэжьынри емыкIушхуэщ. Псом япэу къэбгъэлъэгъуэн хуейщ узыщыщ лъэпкъым и гъэсэныгъэр… Пэжыр жысIэнщи, си дежкIэ нэхъ гугъур «Уэркъ къафэрщ». Хореографие и лъэныкъуэкIэ абы хьэлъэ хэлъкъым, ауэ егъэлеяуэ хьэл-щэн зэпIэзэрыт къыщыбгъэлъэгъуэн зэрыхуейм жэуаплыныгъэшхуэ зыхыуегъащIэ».

Илъэситху зэрыхъурэ къафэ бзылъхугъэр и IэщIагъэм и лъагапIэм зэрынэсам шэч хэлъкъым.

БАГЪЭТЫР Луизэ.
Поделиться: