Нобэ

Библиотекэхэм я урысейпсо махуэщ. А махуэм, 1795 гъэм, цIыху куэд зэуэ зэкIуалIэ хъуну, Санкт-Петербург къыщызэIуахыну Императорскэ библиотекэм и унэм и проектым арэзы техъуащ Урысейм и пащтыхь гуащэ Екатеринэ ЕтIуанэр.
Санкт-Петербург къалэм и махуэщ. 1703 гъэм Пётр Езанэм Нева псы Iуфэм деж щигъэтIылъащ Петропавловск быдапIэм и лъабжьэр. Абдеж къыщежьауэ щытащ иджырей ищхъэрэ къалащхьэм и ухуэныгъэр.
ГъущI зэпызыгъавэм и махуэщ
Европэм щагъэлъапIэ зэгъунэгъухэм я махуэр
1606 гъэм москвадэсхэм зыкъаIэтащ поляк зэрыпхъуакIуэхэм япэщIэту икIи Дмитрий НэпцIыр яукIауэ щытащ.
1703 гъэм Пётр Езанэм Петропавловск быдапIэм и лъабжьэр игъэтIылъащ. Иджырей Санкт-Петербург къалэм и къежьапIэу къалъытэри аращ.
1920 гъэм РСФСР-м и Союзпсо гъэзэщIакIуэ комитетым и унафэкIэ къызэрагъэпэщащ Тэтэр АССР-р. Иджы ар УФ-м щыщ Тэтэрстан Республикэщ. 
1883 гъэм Москва и Утыку Плъыжьым къыщызэIуахащ ТхыдэмкIэ музейр.
1921 гъэм Афганистаныр къэрал щхьэхуит хъуащ.
1930 гъэм США-м щыщ Дрю Ричард шхэпс зыкIэрылъ тхылъымпIэпсыр – скотч жыхуэтIэр – къызэригупсысам щыхьэт техъуэ тхылъ иратащ.
1934 гъэм СССР-м къыщащтащ «Спортым щIыхь зиIэ и мастер» цIэ лъапIэр.
1969 гъэм Совет Союзым къыщызэрагъэпэщащ «Машина времени» ансамблыр. 
1977 гъэм СССР-м и Къэрал гимныр къащтащ. 
1837 гъэм къалъхуащ урыс сурэтыщI Iэзэ, критик Крамской Иван.
1877 гъэм къалъхуащ США-м щыщ къэфакIуэ цIэрыIуэ, дунейпсо гъуазджэм хэлъхьэныгъэшхуэ хуэзыщIауэ къалъытэ, Есенин Сергей и щхьэгъусэу щыта Дункан Айседорэ.
1934 гъэм къалъхуащ актёр, РСФСР-м и цIыхубэ артист, УФ-м и Къэрал саугъэтыр зрата Шалевич Вячеслав.
1951 гъэм къалъхуащ къэрал лэжьакIуэ, экономикэ щIэныгъэхэм я доктор, ЩIДАА-м и академик, Дунейпсо Адыгэ Хасэм и тхьэмадэ Сэхъурокъуэ Хьэутий.
1967 гъэм къалъхуащ урысей киноактрисэ, теленэтыхэр езыгъэкIуэкI, УФ-м щIыхь зиIэ и артисткэ Шукшина Марие.

Дунейм и щытыкIэнур

«pogoda.yandex.ru» сайтым зэритымкIэ, Налшык пшэр техьэ-текIыу щыщытынущ. Хуабэр махуэм градус 23 – 24-рэ, жэщым градус 14 - 15 щыхъунущ.

Лъэпкъ Iущыгъэ:
ХьэщIэр куэдрэ исмэ, шхуэдыгъу мэхъу.