ЛъэпкъкIэ хорват, мэкъамэмкIэ егъэджакIуэ къызэрыгуэкI Селак Франо мызэ-мытIэу къалъытащ дуней псом нэхъ щехъулIа дыдэ цIыхуу. Ауэ абы и насыпыр «цыджан насып» жыхуаIэм нэхъ ещхьщ-зэхьэлIар фIы гуэркъым, атIэ зыхэкIуэдэнкIэ хъуну зыхэхуахэм къызэреларщ. Ар хэнейрэ(!) къикIыфащ апхуэдэ щытыкIэм.
I929 гъэм къалъхуа Селак дунейм къызэрытехьа щIыкIэри гъэщIэгъуэнщ. Ар къыщалъхуар сымаджэщыркъым, атIэ… бдзэжьеящэ кхъуафэжьейщ. Мазиблу къалъхуа сабийм и бынжэр бдзэжьеящэхэм яIыгъ хабзэ сэмкIэ паупщIат.
Мазэ II фIэкIа иримыкъуауэ сабийм кIэтIий уз иIэу къыщIэкIащ. ЛIэ пэтащ, ауэ дохутырхэм кърагъэлащ.
Ауэ а псори сабиигъуэт. Франо япэ дыдэу зэхэгъэкIыгъуэ щрихьэлIар и ныбжьыр илъэс 28-рэ ирикъуа иужьт.
Ар дыхьэшхэным нэхъ ещхьт. Школ егъэджакIуэр ныбжьыщIэ оркестр и гъусэу щIыпIэ-щIыпIэхэм кIуэн хуей хъурт. Мис апхуэдэхэм ящыщ зым зэрегъэфащ езымрэ автобусыр зезыгъакIуэмрэ. Куэдрэ къызэрыхъущи, яхурикъуакъым. Пащэн хуейт. Зэфэн къащэхун папщIэ тыкуэным автобусымкIэ кIуэн хуей хъуащ, ар зезыгъакIуэр чэф пэтми. Ауэ ар зыми къыфIэIуэхуакъым. Автобусыр гъуэгум телъэтри, абы къыбгъурыту ежэх псым и къуэм дэхуащ. Я накIэ-лъакIэхэр теудами, тIури псэууэ къелахэщ.
Ауэ ар щIэдзапIэ къудейт, къыщыхъуари I997 гъэрт.
АдэкIэ мыгъуахэр зэкIэлъыкIуащ. Илъэситху дэкIауэ Франо итIысхьащ Сараевэ икIыу Дубровник кIуэ мафIэгум. ГъущI гъуэгу транспортыр нэхъ шынагъуэншэ дыдэу къалъытэ, ауэ мыбдежым и Iуэху къыщикIакъым ди лIыхъужьым. ЗдэкIуэм бгым абрэмывэ къежэхри, мафIэгур гъущI гъуэгум къытридзащ. Селак псым хэхуа вагоным и щхьэгъубжэр пхыриудри, езым и мызакъуэу игъуса цIыхубзи къригъэлащ. А насыпыншагъэм хэкIуэдащ цIыху I7.
Автобусхэмрэ мафIэгухэмрэ игъэунэхуа иужь, Франо уэгуми дэкIуеящ. I962 гъэм и гъащIэм и япэ дыдэу ар кхъухьлъатэ итIысхьат. Кхъухьлъатэм зыщиIэтам, и кIэ дыдэм ист, цIыхухэр пIащIэгъуэкIэ къыздырырагъэIэпхъукI бжэм хуэзанщIэу. ЗэрыжиIэжымкIэ, «зи лъакъуэхэр дахащэ» стюардессэм епсалъэрт дихьэхауэ. ЗанщIэу къауэ макъ зэхахри, къэмэхащ. Мэкъу пыпхъуэм и щыгум телъу къагъуэтыжащ - абы къригъэлат.
Сыт ищIэжынт? Автомобилхэм зритащ. АрщхьэкIэ мыбдежми ажалым щимурадтэкъым кIэрыкIын. КIуэрыкIуэм здытетым абы и машинэм мафIэ къыщIэнат. ЕтIуанэм щыгъуэ ар къэуэпащ. И насыпт (аргуэрыжьу) Франо ар къэуэн ипэкIэ автомобилыр ибгынат.
Мис апхуэдэ псэзэпылъхьэпIэхэм хэтащ Селак. А псоми къызэреларщ ар насыпыфIэу къыщIалъытар. АрщхьэкIэ захуагъэ хъунтэкъым а цIыхум и гъащIэр зэрыщыту мис апхуэдэ къэхъукъащIэхэм тещIыхьауэ жытIэныр.
Селак сыт щыгъуи лоторее игъэджэгуу щытащ. Ауэ къызэрехъулIар зэ закъуэщ икIи хъуэпсэгъуэщ: 2022 гъэм еврэ мин 800 къихьэхуащ!
Франо хадэшхуэ зыщIыгъу унэ, кхъуафэжьей, апхуэдэу езымрэ и щхьэгъусэмрэ къызэракIухьыну автомоблхэр къищэхуащ. ЖытIэнщи, а «насыпыфIэм» фызитху иIащ.
АрщхьэкIэ Селак и мылъкур мыгувэу жэщIащ. Езыр хьэлэлти, и ахъшэм и нэхъыбэр зэбгритыкIащ: псоми щIыхуэ яритт, ауэ къратыжтэкъым. И ныбжьэгъухэм, благъэ жыжьэхэм, и цIыхугъэ къудейхэм автомашинэ 25-рэ къахуищэхуащ. Уеблэмэ имыцIыхухэми ядэIэпыкъурт. Ди жагъуэ зэрыхъущи, фIы зыхуищIахэр гунэфу къыщIэкIащ. Арати, и ныбжьыр илъэс 87-м иту дунейм щехыжам, ар иужьрей гъуэгум тезыгъэувэжыну къекIуэлIахэм мащIэщ яхэтар здэIэпыкъуахэм ящыщу.
