Политик, унэтIакIуэ, лэжьакIуэ емызэшт

ШэджыхьэщIэ Мухьэмэд Хьэгуцырэ и къуэр 1923 гъэм февралым и 23-м Тэрч районым хыхьэ Урожайнэ къуажэм къыщалъхуащ. Налшык педучилищэм щеджа нэужь, Къэбэрдей-Балъкъэр къэрал педагогикэ институтым и япэ курсыр къиухауэ, 1942 гъэм и октябрь мазэм я къуажэм игъэзэжри, абы дэт илъэсибл еджапIэм лэжьэн щыщIидзащ. А илъэс дыдэм дзэм ираджэри, лъэсыдзэм хэтхэр щрагъаджэу Урюпинск дэт училищэм и курсант батальоным хэту зауэм макIуэ. Япэ зэхэуэм уIэгъэ хьэлъэ щыхъури, илъэсрэ ныкъуэкIэ сымаджэщхэм щIэлъауэ Советыдзэм къыхагъэкIыжащ. 1944 гъэм ШэджыхьэщIэр хах ВЛКСМ-м и Урожайнэ райкомым и япэ секретару. Апхуэдэу къыщIидзащ абы и жылагъуэ-политикэ лэжьыгъэр, илъэс 43-кIэ зэпыу имыIэу ирихьэкIар. 
ВЛКСМ-м и ЦК-м деж щыIэ комсомол школ нэхъыщхьэр 1946 гъэм къиухри, Мухьэмэд – секретару, иужькIэ КъБАССР-м и ВЛКСМ-м и обкомым и етIуанэ секретару лэжьащ. 1946 гъэм декабрым и 1-м ирихьэлIэу областым и комсомол зэгухьэныгъэм ВЛКСМ-м хэт цIыху 11188-рэ къыщабжащ, ахэр пэщIэдзэ организацэу 545-м щызэгъэуIат. Республикэм и комсомолхэм ящыщу 1479-р лэжьакIуэт, 3859-р колхозхэтт, 34-р инженерт, техникт. Областым и комсомол зэгухьэныгъэм и къалэн нэхъыщхьэр лэжьапIэ IэнатIэхэр зэфIэгъэувэжынырт. Мухьэмэд и къару псори тригъэкIуадэрт комсомолхэмрэ зэгухьэныгъэхэм хэмыт щIалэгъуалэмрэ къызэщIиIэтэу ерыскъыпхъэ къыщIэзыгъэкI предприятэхэр, электрическэ станцхэр, псом хуэмыдэу Бахъсэн ГЭС-р, колхозхэмрэ совхозхэмрэ зэфIагъэувэжыным. 
Комсомолым и обкомым и лэжьыгъэр щIэрыщIэу зэтриублэжырт, унафэщIхэр хихыжырт. 1947 гъэм и март мазэм ВЛКСМ-м и область зэгухьэныгъэм и XVI конференцым щыжаIауэ щытащ: «лIыкIуэ 236-м щыщу 111-р Хэку зауэшхуэм хэтащ, цIыхуи 144-м правительствэ дамыгъэхэр яIэщ. Зауэр къызэзынэкIа щIалэхэмрэ хъыджэбзхэмрэ комсомолым и къалэ, район комитетхэм унафэщIу щолажьэ, япэ, етIуанэ секретарь 32-м ящыщу 25-р фашист зэрыпхъуакIуэхэм япэщIэтащ». 
Конференцым щаубзыхуат республикэм зэрызыкъиужьыжын, экономикэмрэ щэнхабзэмрэ зэрырагъэфIэкIуэн Iэмалхэр. ВЛКСМ-м и обкомым и япэ секретару хахащ Кабалоев Билал, етIуанэр ШэджыхьэщIэ Мухьэмэдт. 
1949 гъэм и сентябрым ШэджыхьэщIэм къыхуагъэлъагъуэ партым и Налшык райкомым и япэ секретарь къулыкъур. 1950 гъэм СССР-м и Совет Нэхъыщхьэм и депутату хах. КПСС-м и ЦК-м и парт школ нэхъыщхьэр къиуха нэужь, 1956 гъэм ШэджыхьэщIэр КПСС-м и обкомым пропагандэмрэ агитацэмкIэ и къудамэм и унафэщIу илъэсиблкIэ лэжьащ. А илъэсхэм зи гугъу тщIы къудамэм къалэнышхуэ игъэзэщIащ парт, совет, лэжьапIэ IэнатIэхэр къэIэтыжыным ехьэлIауэ. 
1963 гъэм ноябрым екIуэкIа XXVIII парт конференцым Мухьэмэд обкомым и секретару щыхахащ, обкомым и бюром щыхагъэхьащ. Пленумым и пщэ къыщыдалъхьащ идеологиемкIэ къудамэм и унафэщI къулыкъур. 
1965 гъэм партым и обкомым лэжьыгъэшхуэ къызэригъэпэщырт. КПСС-м и къалэ комитетхэм яубзыхуар зэрахъуэжам, район комитетхэр щIэрыщIэу къызэрызэрагъэпэщыжам парт зэгухьэныгъэхэм я пщIэр иIэтащ. Илъэс къэс нэхъ быдэ хъурт зэкъуэш республикэхэм лэжьыгъэ, литературэ я лъэныкъуэкIэ зэхуаIэ зэпыщIэныгъэхэр. ЩIэх-щIэхыурэ радио-теленэтынхэмкIэ, газет напэкIуэцIхэмкIэ зэхъуажэрт. 
Сыт и лъэныкъуэкIи IэнатIэм хуэхьэзыр, Совет къэралыгъуэм, парт политикэм хуэпэж ШэджыхьэщIэ Мухьэмэд мызэ-мытIэу КъБАССР-м и Совет Нэхъыщхьэм и депутату хахащ икIи илъэс куэдкIэ абы и УнафэщIу (1964 – 1985) щытащ. Хамэ къэрал щыпсэу ди хэкуэгъухэм запыщIэным хуэлажьэ Совет комитетым и Къэбэрдей-Балъкъэр къудамэр къызэзыгъэпэщахэм ящыщ зыщ ШэджыхьэщIэ Мухьэмэд. ИужькIэ «Хэку» обществэр зэхишащ икIи пенсэм кIуа нэужь, илъэс зыбжанэкIэ абы и унафэщIу щытащ. 
ШэджыхьэщIэм и псэемыблэж лэжьыгъэм папщIэ къыхуагъэфэщащ Вагъуэ Плъыжь, Лэжьыгъэм и Бэракъ Плъыжь, «ЩIыхьым и дамыгъэ» орденхэр, Хэку зауэ орденым и япэ нагъыщэр, медаль куэд. 
Къэбэрдей-Балъкъэрым и экономикэмрэ щэнхабзэмрэ хэлъхьэныгъэшхуэ хуэзыщIа, блэкIа лIэщIыгъуэм и 60-70 гъэхэм республикэм и идеолог нэхъыщхьэу къалъытэу щыта, Хэку зауэшхуэм и ветеран ШэджыхьэщIэ Мухьэмэд Хьэгуцырэ и къуэр I996 гъэм сентябрым и I-м дунейм ехыжащ. 

 

Къэбарт Мирэ.
Поделиться: