Жылагъуэ

Илъэси 10 ипэ СХьР-м зауэ къызэрыщыхъейрэ, адыгэ зэрыс республикищым къэкIуэжа щыIэхэщ. Къэбэрдей-Балъкъэрым и къуажэхэми къы­дэтIысхьэжри, лъахэм щыщыIэ псэукIэм хэсыхьыжащ, абы емысэу нэ­гъуэщI къэралхэм Iэпхъуэжаи щыIэхэщ. Дэ мызэ-мытIэу дыщыIащ Дуней­псо Адыгэ Хасэм унэ къахуищэхуу Кременчуг-Константиновкэ, Благовещенкэ, Урыху, Аргудан, Ерокъуэ, Жэмтхьэлэ, нэгъуэщI жылэхэм дэтIысхьэжа унагъуэхэм я деж. Хьэрыпхэм яхэсу еса цIыхухэр гурэ-псэкIэ адыгэу къы­щIэкIащ икIи адыгэ гъащIэм техьэжыным гугъу дехьауэ пхужыIэнукъым.

Илъэси 160-м нэблэгъащ адыгэхэм я нэхъыбэм я адэжь Хэкур зэрабгынэрэ. 

Хэкужьыр унапIэ зыхуэхъужа ди лъэпкъэгъухэм ящыщу илъэс зыбжанэ ипэ дэ дыщыхьэщIащ унагъуэ зыбжанэм. СХьР-м къикIыжу къэзыгъэзэжахэм ящыщу  зи Iуэху нэхъ къикIар Кременчуг-Константиновкэ жылэм дэтIысхьэжа унагъуэхэрауэ къыщIэкIынщ. Унагъуэ 20-м нэблагъэ Iэпхъуащ абы, ахэм яхэтщ зи мылъкукIэ унэ къэзыщэхужахэри, ДАХ-р дэIэпыкъуэгъу зыхуэхъуахэри, «Пэрыт» жылагъуэ зэгухьэныгъэм зэхуихьэса ахъшэкIэ унэ къызыхуащэхуахэри.

Кременчуг-Константиновкэ Iэпхъуа адыгэ унагъуэхэм я нэхъыжьыфIщ СтIащ Сабри. Сабрирэ и щхьэгъусэмрэ нэхъ зыхуей хуэзэу мэпсэу. КъатитIу зэтет унэм и япэ къатыр хьэзыр ящIауэ абы щIэсщ, етIуанэр яухмэ, и къуэр къригъэблэгъэжыну и мурадщ.
- Япэу мыбы дыкъыщыдыхьам IутIыж Мэжидщ къытIущIар, - къыддогуашэ Сабри. - Абы адыгагъэрэ хабзэу къыткIэлъызэрихьар зэи дигу ихунукъым. Ди къуэшхэм унэ къащэхунымкIэ, унагъуэу тIысыжынымкIэ, тхылъ Iуэху, нэгъуэщIхэр зэфIагъэкIынымкIэ Мэжид хуабжьу сэбэп къытхуэхъуащ.

Хьэпэпххэ я унагъуэр Кременчуг-Константиновкэ щопсэу. Езым я мылъкукIэ къащэхужауэ аращ зыщIэс унэр. Фаридэ жьэгум и хъумакIуэщ, щIалитIрэ хъыджэбзитIрэ иIэщи, псори унагъуэ хъужащ езыр и щIалэ нэхъыщIэм бгъэдэсщ. ЗэрыбыниплIым я нэхъыжьыр Дубаи щопсэу, абыи унэ къищэхуауэ къэкIуэжыну зегъэхьэзыр.
Набил дэнэ къэрали тыншу хэзагъэ цIыхущ. Мы къуажэм къэIэпхъуа нэужьи, куэдрэ гугъу ехьакъым, псыкъуий яхуещI, Iэмэпсымэхэр къищэхуауэ. Апхуэдэхэр къанэри къуажэм дэмысыну зыбжанэм унэ иратащ, языныкъуэ унагъуэхэр нэгъуэщI къэралхэм Iэпхъуауэ Хасэм къищэхуа унэхэр нэщIу щытщ.

Балигъ мыхъуа и пхъум папщIэ алиментхэр тыным зыпыIуидзурэ сом мин 2I6-рэ щIыхуэу зэтригъэхьат Налшык щыщ гуэрым. 
Сабийм и хуитыныгъэм къыщхьэщыжурэ суд пристав-гъэзэщIакIуэр щIыхуэ зытелъым хуэгъэза зэрыхагъэзыхь Iэмалхэм хуекIуащ: Урысейм икIыну, рулми дэсыну хуимыту унафэ къащтащ, цIыхухъум банкхэм щиIэ мылъкур къигъэсэбэпынри хабзэм ипкъ иткIэ паубыдащ. А псом яужькIи  цIыхухъум игу пыкIыртэкъым и пхъум хуэщIапхъэр.
Сыхьэт 20-кIэ Iэмал имыIэу зэрагъэлэжьари сэбэп хуэхъуакъым адэр зыщIэгупсысыжыным.

Урысей гвардием Владикавказ щиIэ къулыкъущIапIэм и офицер, полковник Кутейников Сергей, Звезднэ поселкэм щыIэ дзэ частым и унафэщIым дзэ-политикэ лэжьыгъэмкIэ и къуэдзэ, подполковник Албетков Андрей, КъБР-м Экономикэ, жылагъуэ шынагъуэншагъэмкIэ и советым и секретарь Тату Къазбэч сымэ дзэ къулыкъур ирихьэкIыу хэкIуэдам хуагъэфэща ЛIыгъэм и орденыр абы и анэм иратыжащ. Iуэхур щекIуэкIащ Прохладнэ къалэм и администрацэм и унэм.

Чристэн диным къыздихьа Тхьэанэ (Тхьэнанэ) Марие (Хьисэ бегъымбарым и анэм) и лъэужьщ; адыгэм я диным къызэрыхэщымкIэ, Мэрем и IэмыщIэ илъщ мэкъумэшыр, бжьэхъуныр, бэвыр, нэгъуэщI хъугъуэфIыгъуэхэр, узыншагъэр, насыпыр, къ. Чристэн тхьэгуащэм и лъэужьу зэрыщытым (я цIэр зэрызэщхьым нэмыщIу) щыхьэт техъуэхэм ящыщщ ар Тхьэшхуэм и анэу зэрыжаIэр. 
Апхуэдэу жаIэ Хъан-Джэрий («Мария Великая, Великого Бога мать»), Люлье Л. («Марием тхашхо иян»), къ. Ауэ чристэн лъэужьыр къабзэу къанэркъым, ар, дауи, хэткIухьащ адыгэ мажусий диным.

Къэбэрдей - Балъкъэрым и зыгъэпсэхупIэ щIыпIэхэр кIуэ пэтми йофIакIуэ.
Ди республикэм и Iэтащхьэр тепсэлъыхьауэ щытащ щIыналъэм и турист кIуапIэхэр иджырей дунейпсо мардэхэм тету зэIузэпэщ щIыным теухуауэ 2025 гъэ пщIондэ ирагъэкIуэкIыну лэжьыгъэхэм инвестицэ ахъшэу сом мелард 14,5 - рэ къызэрыхалъхьэнум. 
 Къэмыхъуауэ, илъэс кIуам ди щIыпIэм туристу къэкIуар зы мелуаным щхьэдэхащ, 2022 гъэр къызэрихьэрэ къытхуэкIуа зыплъыхьакIуэхэм я бжыгъэри I мелуан ныкъуэм фIеш. Ар бгъэщIагъуи хъунукъым, иужьрей зэманым Iуащхьэмахуэ зыхуей хуэгъэзэным къаруууэ ирахьэлIэмкIэ.

Псэр дэтыншу екIуэкI гъэмахуэр нэхъри щIэщыгъуэ зыщащIын, гукъинэж ящыхъун папщIэ адэжь лъахэм къоблэгъэж ди лъэпкъэгъухэр. Апхуэдэу зэрытегъэгушхуэри къэкIуат Тыркум щыIэ Адыгэ Хасэм хэт адыгэ бзылъхугъэ гуп. 
Налшык къалэ дэт «Гранд-Кавказ» хьэщIэщым къыщыувыIа цIыхубзхэм я деж деблэгъат куэд щIауэ зыщIэхъуэпс адэжь хэкур къазэрыщыхъуам тедгъэпсэлъыхьыну. 
Дэтхэнэ зы хэхэс адыгэ гупцIанэми хуэдэу, цIыхуий хъууэ къэкIуа ди шыпхъухэр къытщыгуфIыкIащ икIи ялъэгъуахэм, зыхащIахэм, уеблэмэ ягу нэмыса нэгъуни гуапэу къытхутепсэлъыхьащ.