Жылагъуэ

Урысейми хамэ къэралхэми щыцIэрыIуэ жылагъуэ лэжьакIуэ, ЩIэныгъэхэмкIэ Дунейпсо Адыгэ Академием, Къэрэшей-Шэрджэс Республикэм и Жылагъуэ палатэм хэт, Урысейм ис адыгэхэм я лъэпкъ-щэнхабзэ автономием и унафэщI, КъШР-м щылажьэ адыгэ жылагъуэ зэгухьэныгъэхэм я союзым и тхьэмадэ Уэхъутэ Александр Iуэху дахэ куэдкIэ «Адыгэ псалъэ» газетым и редакцэм къеблагъэ зэпытщ.

Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм и мызакъуэу, къэралым, дуней псом я щIэныгъэм хэщIыныгъэшхуэ игъуэтащ - и ныбжьыр илъэс 81-м иту дыгъэгъазэм и 27-м дунейм ехыжащ физико-математикэ щIэныгъэхэм я доктор, КъБКъУ-м и профессор, Урысейм естественнэ щIэныгъэхэмкIэ и академием, ЩIэныгъэмрэ ГъуазджэмкIэ Петровскэ академием я действительнэ член, ЩIэныгъэхэмкIэ, Технологиемрэ IэщIагъэ езыт егъэджэныгъэмкIэ Испан академием щIыхь зиIэ и академик, ЩIэныгъэхэмкIэ Абхъаз академием щIыхь зиIэ и член, УФ-м, КъБР-м, КъШР-м, АР-м щIэныгъэмкIэ щIыхь зиIэ я лэжьакIуэ Нэхущ Iэдэм Мэрем и къуэр.

Фэтэрхэр, пэшхэр, унэхэр, унэм щыщ Iыхьэхэр, къищынэмыщIауэ таунхаусхэр бэджэнду зэратымкIэ хъыбарегъащIэхэр ЯмыгъэIэпхъуэ мылъкумкIэ агентствэхэмрэ фэтэр зиIэхэмрэ дяпэкIэ пщIэншэу ират хъунущ «ДомКлик от Сбербанка» сервисым. Абы и телефониер сэбэп хъунущ езыхэм ехьэлIа Iуэхугъуэхэр хъума хъунымкIэ.

Дунейпсо Адыгэ Хасэм и ГъэзэщIакIуэ гупым и зи чэзу зэIущIэр иджыблагъэ Налшык къалэ щекIуэкIащ. Абы хэлэжьыхьащ Тыркум, Сирием, Иорданием, АР-м, КъБР-м, КъШР-м, Ставрополь, Краснодар крайхэм, Осетие Ищхъэрэ - Аланием щылажьэ Хасэ къудамэхэм я тхьэмадэхэмрэ лIыкIуэхэмрэ. Щхьэусыгъуэ гуэрхэмкIэ къримыхьэлIэфахэм папщIэ видео зэпыщIэныгъэ къызэрагъэпэщри, зэIущIэм щекIуэкI лэжьыгъэм щыгъуэзахэщ Израилымрэ Европэм хыхьэ къэралхэмрэ я Хасэхэм я тхьэмадэхэу Тхьэухъуэ Зухьеррэ ДыщэкI Эртанрэ.

Дыгъэгъазэм и 25-м къэралым и дэнэ щIыпIи щекIуэкIащ советыдзэхэр Афганистаным зэрырашэрэ илъэс 39-рэ зэрырикъум теухуа фэеплъ Iуэхухэр. Налшык и Дэшхуей хадэм а зауэм хэкIуэда зауэлI-интернационалистхэм я фэеплъ итым деж щекIуэкIащ пэкIу.

Лермонтов къалэм дэт «Къэрал медико-биологие IуэхущIапIэм и Кавказ-Ищхъэрэ щIэныгъэ-клиникэ центрым» псапэ зэпылъ Iуэху къыхилъхьащ. Ставрополь крайм къикIри, УФ-м и Гвардием Къэбэрдей-Балъкъэрым щиIэ хэщIапIэм къеблэгъащ лъы щат сымаджэщым и лэжьакIуэхэр.

КъБР-м узыншагъэр хъумэнымкIэ и IэнатIэм сабийхэм я узыншагъэм щыкIэлъыплъ и IуэхущIапIэхэм сом мелуан 76-рэ и уасэ иджырей диагностикэ Iэмэпсымэхэр къаIэрыхьащ. Ахэр къащэхуащ сабий поликлиникэхэм, медицинэ IуэхущIапIэхэм сабийхэм щеIэзэ я IэнатIэхэм я мылъку-техникэ лъабжьэр егъэфIэкIуэным хуэгъэпса федеральнэ программэм ипкъ иткIэ. Абы текIуэдэну мылъкур къыхэкIащ Урысей Федерацэм и Правительствэм и гъэтIылъыгъэ фондымрэ республикэ бюджетымрэ.

«Адыгэ псалъэ» газетри Правительствэмрэ Парламентым я нэIэ щIэту республикэм къы­щыдэкI адрей хъыбарегъащIэ къыдэкIыгъуэ­хэри электрон Iэмалым дытехьащ иджыблагъэ. Ар щхьэусыгъуэ пхуохъу газетыр зрикIуа гъуэгуанэм уриплъэжыну, ар зыхуей хуэзэу тхьэмахуэм тхуэ къыдэкIын папщIэ и къарумрэ зэфIэкIымрэ емыблэжа цIыхухэр уи нэгу къыщIэбгъэхьэжыну.

ЦIыху щхьэхуэ, е лъэпкъ псо ирехъу, хэти и щхьэр лъагэу ирегъэлъагъуж, къызэринэкIа тхыдэ лъэужьым щIэукIытэн къытемынэмэ.
А гуфIэгъуэр тIуащIэ мэхъу цIыху зыбжанэм яхузэфIэкIа Iуэху дахэм и хьэтыркIэ зэрылъэпкъыу щагъэлъапIэм деж. Ауэ жаIэркъым: «Хэкур фIыуэ зылъагъур и лъэпкъым ныбжьэгъу нэхъыбэ къыхуэзылэжьращ». Апхуэдэ щапхъэхэм язщ Къэрэшей-Шэрджэсым щыщ Беслъэней къуажэ цIыкIум щыпсэухэм Хэку зауэшхуэм и зэманым бийм къиувыхьа Ленинград къраша сабийхэр кърагъэлауэ зэрыщытар.

Компьютерхэмрэ абыхэм илъ хъыбархэмрэ хъумэным и дунейпсо махуэщ
Унагъуэ псэущхьэхэм я дунейпсо махуэщ
1571 гъэм Къэбэрдей пщы уэлий Идар Темрыкъуэ (Марие и адэр) дунейм ехыжащ.
1609 гъэм Галилей Галилео Мазэм и щхьэфэм и япэ картэр зэхигъэуващ.
1794 гъэм урыс дзэзешэ цIэрыIуэ Суворов Александр генерал-фельдмаршал цIэр къыфIащащ.
1876 гъэм урыс электротехник, дзэ инженер, хьэрычэтыщIэ Яблочков Павел япэу трансформатор зэрызэпкърилъхьам и щыхьэт патент къратащ.
1922 гъэм РСФСР-м хыхьэу къызэрагъэпэщащ Шэшэн автономнэ областыр.