Жылагъуэ

Сабиигъуэм къыщыщIэдзауэ дунейр зэрызэдгъэцIыху анэдэлъхубзэм и мыхьэнэм куэд тотхыхь. Зэ еплъыгъуэкIэ ар хэт и дежкIи гурыIуэгъуэу щытын хуейми, ди жагъуэ зэрыхъунщи, бзэр зыIэщIэхухэр, IэщIыб зыщIхэр щыIэщ. Абы иригузавэхэм Iуэхум и хэкIыпIэр къалъыхъуэну и ужь йохьэ. 

Къэбэрдей-Балъкъэрым и потребительскэ индексыр (зы щIыпIэ щхьэхуэм щыпсэу цIыхухэм къащэху ерыскъымрэ хьэпшыпымрэ, Iуэхутхьэбзэхэм я уасэм зэрыхэхъуэ-зэрех щIыкIэр къызэрагъэлъагъуэ Iэмал) 2024 гъэм и мазаем проценти 100,5-рэ хъуащ, абы щыщу ерыскъыхэкIым ейр - проценти 100,6-рэ, унагъуэ хьэпшып, хущхъуэ, н.къ. хуэдэхэм - проценти 100,1-рэ, Iуэхутхьэбзэхэм – проценти 100,6-рэ. Апхуэдэ хъыбархэр иджыблагъэ зэбгригъэхащ УФ-м Къэрал статистикэмкIэ и управленэу Кавказ Ищхъэрэм щыIэм. 

«Плъыр удзыфэ» урысейпсо жылагъуэ зэгухьэныгъэм иджыблагъэ наIуэ къищIащ «Урысейм и щIыналъэхэм лъэпкъ экологиемкIэ я рейтингым» 2023 - 2024 гъэхэм я щIымахуэм кърикIуахэр.

• Егъэджэныгъэ

«Бжыгъэр зи лъабжьэ дерсхэр» зи фIэщыгъэ урысейпсо егъэджэныгъэ жэрдэмым ипкъ иткIэ, Къэбэрдей-Балъкъэрым курыт щIэныгъэ щрагъэгъуэт и IуэхущIапIэхэм къэралпсо мыхьэнэ зиIэ, бжыгъэр лъабжьэ зыщI щIэныгъэмрэ кибершынагъуэншагъэмрэ зегъэужьыным хуэунэтIа дерс зэIухахэр щекIуэкIынущ. Ар траухуэнущ аккаунтхэм «IункIыбзэIух» хэмыту узэрыхыхьэфыну Iэмалхэм.

КъБР-м щIыхь зиIэ и щIэныгъэрылажьэ, химие щIэныгъэхэмкIэ доктор Къущхьэ Хьэсбий КъБКъУ-р къиухри, Украинэм аспирантурэм щыщIэтIысхьат. ЩIэныгъэр зи псэм хэлъ щIалэм къыщыгуфIыкIащ а зэманым уей-уей жезыгъэIэу щыта украин институт цIэрыIуэр. Дунейр къызэхикIухьщ, и цIэр фIыкIэ игъэIури, и унэ къихьэжащ Къущхьэр. Къызэрысыжри органикэм щымыщ химиемрэ физикэм епха химиемкIэ КъБКъУ-м и кафедрэм и унафэщIщ. НэхъапэIуэкIэ зыми и акъыл зыхунэмыса къэхутэныгъэу 16 иIэщ иджыри Совет лъэхъэнэм къигупсысыгъауэ.

Къэбэрдей-Балъкъэрым и курортхэм жыджэру зрагъэужь, ухуэныгъэщIэхэр ирагъэкIуэкI: дызэрыт илъэс къудейм къриубыдэу абыхэм къыщызэIуахынущ республикэм зыщызыгъэпсэхуну, зыщызыплъыхьыну къакIуэхэр къыщыувыIэну щIыпIэщIэу, хьэщIэщ пэшу 550-м щIигъу. «Туризмэмрэ хьэщIагъэм пыщIа Iуэхугъуэхэмрэ» лъэпкъ пэхуэщIэм ипкъ иткIэ, а Iуэхугъуэхэм хухахынущ сом мелуан 366-рэ, жиIащ иджыблагъэ КъБР-м курортхэмрэ туризмэмкIэ и министр ЩоджэнцIыкIу Мурат. 

«ГъуэгуфI шынагъуэншэхэр» лъэпкъ проектым ипкъ иту республикэм мы гъэм щызэрагъэзэхуэж автомобиль зекIуапIэхэм я нэхъ кIыхь дыдэр Бахъсэн районым и Къубэ-Тэбэ, Къулькъужын Ищхъэрэ, Къулькъужын Ипщэ къуажэхэр зэпызыщIэ гъуэгурщ. Абы километр 18 и кIыхьагъщ. 
Къулъкъужын Ищхъэрэм пхрыкI автомобиль зекIуапIэм зэщIегъэхьэ амбулаторэр, щIыпIэ сымаджэщыр, къуажэ администрацэм и хэщIапIэр, курыт еджапIищыр, ЩэнхабзэмкIэ унэр, Iэпкълъэпкъым зыщрагъэужь-узыншагъэр щрагъэфIакIуэ IуэхущIапIэр, сабий садыр, Хэку зауэшхуэм хэкIуэдахэм я фэеплъыр. 

Гур здэкIуэм кIуэфыр лIыфIщ, жиIащ пасэрей адыгэм. ЛIыфIым къыщымынэу, абы насып къызэрыдэкIуэри, гупсэхугъуэрэ берычэтрэ къызэрыпэкIуэри щынэрылъагъущ Тыркум къыщалъхуа, зи адэжь щIыналъэм къэкIуэжауэ тыншу щыпсэу Къетыкъуэ Мухьэрэм и гъащIэм. Хэхэсыныр зи натIэ хъуа адыгэ мелуанхэм ящыщт Мухьэрэм. И натIэ къритхар арами, Тхьэм фIыуэ илъэгъуахэм я бжыгъэм хэтти, хэкужьым унагъуэ щыхъужыну, и щхьэ Iуэху щызэрихуэжыну, лажьэу-шхэжу и гъащIэр щрихьэкIыну къыхуэупсэжащ. 

КъБР-м и Парламентым иджыблагъэ щытепсэлъыхьащ аук­ционкIэ, зэхьэзэхуэкIэ ящэ-къащэхум ехьэлIа Iуэхухэр Къэ­бэрдей-Балъкъэрым къызэры­щызэрагъэпэщым.
 
ЗэIущIэр КъБР-м и Парламентым Экономикэ политикэмкIэ, зыу­жьыныгъэмрэ хьэрычэт Iуэху­хэмкIэ и комитетым и жэрдэмкIэ ирагъэкIуэкIащ. Абы хэтащ ­КъБР-м и Iэтащхьэмрэ Правительствэмрэ я лIыкIуэу республикэм и хабзэубзыху орган нэхъыщ­хьэмрэ суд IуэхущIапIэхэмрэ щыIэ ДыщэкI Мадинэ, депутатхэр, республикэм и министерствэхэм я лэжьакIуэхэр, IэщIагъэлIхэр.