Жылагъуэ

Илъэси 100 хуэдизкIэ узэIэбэкIыжмэ, Налшык къалэ и щIыуэпсыр зыхуэбгъэдэн щымыIэу сэбэпу зэрыщытар фIэщ щIыгъуейщ. 1922 гъэм Налшык къалэм и ГъэзэщIакIуэ комитетым къыдигъэкIат «Кабардинская автономная область: к 1-й годовщине автономии» зыфIаща тхылъыр. А тхылъым итащ «Налшыкыпсым и сэбэпынагъыр» жыхуиIэ, Никольская А. и Iэдакъэ къыщIэкIа тхыгъэр. КъызэрыщIэкIамкIи, тхыгъэр Къалмыкъ БетIал и унафэкIэ ягъэхьэзырауэ арат.

КъБР-м ис муслъымэнхэм я дин IуэхущIапIэм иджыблагъэ «Азимут» хьэщIэщым щригъэкIуэкIащ «Гъэсэныгъэм и лъабжьэр унагъуэм къыщожьэ» зыфIища зэхыхьэр.

Ар къызэрагъэпэщащ КъБР-м Лъэпкъ Iуэхухэмрэ жылагъуэ проектхэмкIэ и министерствэм и дэIэпыкъуэгъукIэ. Зэхыхьэм хэтащ Кавказ Ищхъэрэм и щIыналъэхэмрэ Къалмыкъ Республикэмрэ я къэрал IуэхущIапIэхэм, муслъымэнхэм я дин зэгухьэныгъэхэм я лIыкIуэхэр, КъБР-м и къуажэхэм я Iимамхэр, Iимам Абу Хьэнифэ и цIэр зезыхьэ Кавказ Ищхъэрэ Ислъам университетым и студентхэр.

Осетие Ищхъэрэм щIыпIэ телъыджэ куэд иIэщ. Абыхэм ящыщщ Алагир щIыналъэм хыхьэ Даргав уэхышхуэмрэ Гизельдон аузымрэ я кум дэт, километрибл зи кIыхьагъ Мидаграбин псыхъуэр.

ШыщхьэуIум и 22-м Налшык щагъэлъэпIащ Урысей Федерацэм и Къэрал ныпым и махуэр. «Къэрал ныпыр - щIыхьым и дамыгъэщ» зыфIаща пшыхь-пэкIур Абхъазым и утым къы­щызэригъэпэщат «Къэбэрдей-Балъкъэр» къэрал телерадиокомпанием.

Къэбэрдей-Балъкъэрым, Къэрэшей-Шэрджэсым, Адыгейм адыгэбзэкIэ къыщыдэкI «Адыгэ псалъэ», «Черкес хэку», «Адыгэ макъ» газетищыр илъэс 30-м щIигъуауэ зэдолажьэ, тхыгъэхэмкIэ зэхъуажэурэ къыдэкIыгъуэ зэхэтхэр ягъэхьэзыр, редакцэкIэрэ зэхыхьэурэ зочэнджэщ. 

Егъэджэныгъэ IэнатIэм щынэхъыщхьэ илъэс зэхуэсыр дыгъуасэ щекIуэкIащ Налшык къалэ щIэуэ щаухуа Республикэ къалэн куэд зыгъэзащIэ гимназием. ШыщхьэуIу зэIущIэм хэтащ КъБР-м и Iэтащхьэ КIуэкIуэ Казбек, КъБР-м и Парламентым и УнафэщI Егоровэ Татьянэ, Правительствэм и УнафэщI Мусуков Алий, ­ УФ-м и Федеральнэ Зэхуэсым ФедерацэмкIэ и Советым сенатору щыIэ Ульбашев Мухьэрбий, федеральнэ инспектор нэхъыщхьэу ­КъБР-м щыIэ Васильченкэ Дмитрий, КъБР-м егъэджэныгъэмрэ щIэныгъэмкIэ и министр Езауэ Анзор, «Просвещение» тхылъ тедзапIэм и генеральнэ унафэщI Третьяк Татьянэ, КъБР-м Егъэ­джэныгъэмрэ щIэныгъэмкIэ и министерствэм и Жылагъуэ советым и тхьэмадэ Сэхъурокъуэ Хьэутий, егъэджэныгъэ IэнатIэм илъэс куэдкIэ щылэжьахэмрэ а Iуэхум пэрытхэмрэ. 

Котляровхэ Мариерэ Викторрэ я тхылъ тедзапIэм иджыблагъэ дунейм къыщытехьащ адыгэ псалъэжьхэр щызэхуэхьэса тхылъ щхьэпэ.

Дызэрыт илъэсым къриубыдэу Къэбэрдей-Балъкъэрым и курыт еджапIэу 24-м ухуэзышэ, псори зэхэту километр 50-м нэблагъэ зи кIыхьагъ гъуэгухэр къызыхуэтыншэу зэрагъэпэщыжащ е зэрахъуэкIащ.

«Урысеймэкъумэшбанкым» IэнатIэхэр къэпщытэнымкIэ и центрым иджыблагъэ зэпилъытащ химие пкъыгъуэхэр, хущхъуэхэр, синтетикэ пестицидхэмрэ щIыгъэпшэрхэмрэ, н.къ. хэмылъу къэралым къыщыщIагъэкI продукцэ къабзэхэм я куэдагъыр гъэм и кIэм зэрыхъункIэ хъунур: сом мелард 20-м нэблагъэ и уасэ къэщIагъэкIыну хуагъэфэщащ.

«Урыс пащтыхь» - а псалъэхэм къикIырт Урысейм тетыгъуэр щызейр лъэпкъкIэ урысу, ауэ етIощIанэ лIэщIыгъуэм щIидза иужь ар апхуэдэу зэрыщымытыр белджылы хъуакIэт. Унафэр зыIэщIэлъ Романовхэ «нэмыцэ зэрыхъуам» теухуа псалъэмакъыр нэхъ хуабжьу къызэщIэрыуащ и бийхэм Германиер къащыхэхута Япэ дунейпсо зауэр къыщыхъеям. Уеблэмэ, пащтыхь гуащэ Александрэ къыхилъхьат Европэр зи жыIэм щIэт лIакъуэхэр къызытехъукIахэр къэзыгъэлъагъуэ «Гот альманахыр» Урысейм щытрадзэу икIи щащэу хуит ямыщIыну, арщхьэкIэ зыри едэIуакъым.