Жылагъуэ

Перу къэралыгъуэм и къухьэпIэ гъунапкъэхэм хыпс щхъуантIафэр увыIэгъуэ имыIэу щоIэуэлъауэ. Псы Iуфэр гъущэщ, къум нэщIщ, къэкIыгъэкIэ хуэмыщIащ, псэущхьэкIи къулейкъым. Ауэ хьэуар макъ зэмылIэужьыгъуэ IэджэкIэ гъэнщIащ: гъудэбадзэ бжыгъэншэхэр, къуалэбзу хъушэшхуэхэр щызэрызохьэ. Абдежым Гумбольт и цIэр зезыхьэ тенджызыпсыр щыблож. Ар адрей хыпсым нэхърэ градуси 10-кIэ нэхъ щIыIэщ. Гъэмахуэм абы къыхуэкIуэу къожэх Эль-Ниньо псы хуабэр. Нэхъыбэм а псыежэхитIыр зэхуохуэжри зэхозэрыхьыж. Ауэ къыщыхъу щыIэщ жьыр Гумбольт и псыежэхым щыпэщIэувэ икIи лъэныкъуэкIэ псы Iуфэм щыIуиху.

Сом мелуани 6,7-рэ хъу хэщIыныгъэ
Лъэпкъ щIыуэпс хъугъуэфIыгъуэхэр зэхэдыгъуэным зэрыпэщIэт Iуэхухэр ирагъэкIуэкIыу Урысей ФСБ-м и Управленэу КъБР-м щыIэм, КъБР-м щыIэ МВД-м я лэжьакIуэхэм яубыдащ абы пыщIа щIэпхъаджагъэ зылэжь, Лэскэн районым щыпсэур.
АбыкIэ хуит зыщI тхылъхэр имыIэу «Лэскэн мэзхоз» къэрал кIэзонэ IуэхущIапIэм хыхьэ Урыху мэзым жыгхэр щриупщIыкIырт. ЗэкIэ къызэрыщIагъэщамкIэ, абы сом мелуани 6,7-рэ хъу хэщIыныгъэ иритащ IуэхущIапIэм.

Ди республикэм и хъупIэхэм (Хьэмащэ, Аурсэнтх, Шэрэдж и Iэшэлъашэм) гъэмахуэ псом щаIыгъа Iэщыр кърашэхыжри, и пIэм ирагъэзэгъэжащ.
Къапщтэмэ, а щIыпIэхэм Iэщхэр зэрыщаIыгъа лъэхъэнэм къриубыдэу жэм къэс шэуэ тонн мини 4 къыщIашащ - ар илъэс блэкIам нэхърэ тонн 800-кIэ нэхъыбэщ.
ЛыхэкIыу къалэжьар тонн мини 2 мэхъу, ари гъэ кIуам елъытауэ тонн 700-кIэ нэхъыбэщ.

«Хэкур хъумэжыным зи псэр щIэзытахэм я фэеплъыр хъумэн» къэрал программэм хиубыдэу Май щIыналъэм зыхуей щыхуагъэзащ Хэку зауэшхуэм хэкIуэда зауэлIхэм я фэеплъ кхъащхьэр.
ЗауэлIу 70-м нэс щыщIалъхьа а щIыпIэр зэIузэпэщ щIыным илъэс кIуам иужь ихьат. Кхъащхьэр плиткэхэмкIэ дахэу къращIыкIащ, къэухьхэмкIэ къагъэувыхьащ, фэеплъым и IуплъапIэм фIалъхьа гранит джафэм вагъуэ къуапитхумрэ абдежым щыщIалъхьахэм я цIэ-унэцIэхэмрэ тратхащ.

Тхьэмадокъуэ Зерэ Бахъсэн щIыналъэм ЩэнхабзэмкIэ и управленэм и унафэщIщ. КъБКъУ-м и филологие къудамэр къиухри, илъэс куэдкIэ адыгэбзэмкIэ егъэджакIуэу лэжьащ. ЩIэблэр гъэсэным и пIалъэр ещIэ, гъащIэм къигъэув упщIэ куэдым я жэуапхэр щэнхабзэм къыщыбгъуэтыфу жеIэ.

Лъэпкъым и къарури и тIасхъапIэри и бзэращ. Анэдэлъхубзэрщ лъэпкъыр лъэпкъ зыщIыжыр, и пщIэр зыIэтыр. Сыт нобэ ди бзэм и Iуэху зыIутыр, жыпIэмэ, узэгупсысын хэлъщ. Абы куэд тражыIыхьащ щIэныгъэлIхэми, тхакIуэхэми, тхыдэджхэми. Уигъэгупсысэу, мыхьэнэ хэлъщ Ехъутэныдж Хьэсэн бзэм и Iуэхум теухуауэ жиIауэ щытахэм. Анэдэлъхубзэм и къарур къэIэтыжынымкIэ хэкIыпIэу щыIэхэм деплъыжыну си гугъэщ «Уи бзэр уимыIэжмэ…» жиIэу итхауэ щытар дигу къэдгъэкIыжмэ.

ХьэтIокъущыкъуей жыг-хадэм теухуауэ щытхъу тхыгъэ хэIэтыкIахэр урысей газетхэмрэ журналхэмрэ куэду къытехуэу щытащ XX лIэщIыгъуэм и 30-80 гъэхэщ. Мы паркыр Урысейм и нэхъ къулей дыдэхэм хабжэрт, ар зрагъэлъэгъун, зыщагъэпсэхун, я узыншагъэн щызэтрагъэувэжын папщIэ цIыху мин бжыгъэхэр къекIуалIэрт.  

Урысей ФСИН-м и Управленэу КъБР-м щыIэм и Уголовнэ-гъэзэщIакIуэ инспекцэм щрагъэкIуэкIащ щIэпхъаджагъэ мыхьэлъэ зылэжьахэм ящыщу жылагъуэм пэмыIэщIэу яIыгъыну суд зытращIыхьахэр терроризмэмрэ экстремизмэмрэ хамышэным, апхуэдэуи ахэр къытрагъэзэжу хабзэм емыбэкъуэным хуэзыущий Iуэху щхьэпэ.

Абы хэтащ КъБР-м щыIэ УФСИН-м и унафэщIым и къуэдзэ Болэ Айвар, Къэбэрдей-Балъкъэрым и Муслъымэнхэм я дин IуэхущIапIэм и тхьэмадэм и къуэдзэ Джэдгъэф Аслъэн, УФСИН-м и инспекцэм и унафэщIым и къуэдзэ КIуэкIуэ Алим.

Дунейм и дахэгъуэщ. Къытепсэ бжьыхьэ дыгъэр фIэбэмащIэу, шындэбзиймкIэ щопэщащэ  Зулэ.

…« Гъатхэ дыгъэр си нысэм тиупси, бжьыхьэ дыгъэр си пхъум тиупсэ»,-жызыIам и Iуэху зыIутар тхьэм ищIэнщ, ауэ жыпIэнурамэ, хэлъщ  а бжьыхьэ дыгъэпсым нэсу дызыщымыгъуазэ къару щэху гуэр. Псоми ухуэнэплъэIусынри Iэмалыншагъэкъым… чыхум хыхьэжа гупсысэхэм здыхэтым, хьэнцейгуащэ къезышэкIхэм я макъ къызэхихащ. Телъыджэш, Зулэ къыхуэгубзыгъыжыркъым иужь дыдэу хьэнцейгуащэ щилъэгъуар. ИIыгъ пщIантIэ жыхапхъэр хыфIидзэри, макъыр къыщыIу куэбжэпэмкIэ жащ.

Къэбэрдей-Балъкъэр Республикэм Транспортымрэ гъуэгу хуэIухуэщIэхэмкIэ и министерствэм хъыбар къызэритамкIэ, «Къэбэрдей-Балъкъэрым фIагъ лъагэ зиIэ гъуэгухэм зыщегъэужьын» къэрал программэм хыхьэ «Гъуэгуухуэ IэнатIэр» пэхуэщIэм (проектым) ипкъ иткIэ Дыгулыбгъуей къуажэм и гъуэгухэр зэрагъэпэщыж.