ЩIалэгъуэ

Егъэджэныгъэ IэнатIэр егъэфIэкIуэным хуэунэтIа зэпеуэхэм я бжыгъэр кIуэ пэтми нэхъыбэ мэхъу. Абыхэм ящыщщ «Урысейр зэфIэкIхэм я щIыналъэщ» къэралпсо проектым ипкъ икIэ къызэрагъэпэща «Егъэджэныгъэм и шу пашэхэр» зи фIэщыгъэ зэхьэзэхуэр. Абы и къалэн нэхъыщхьэхэм ящыщщ егъэджэныгъэ IэнатIэр зезыхьэфын IэщIагъэлI нэсхэр, къэрал хабзэхэм хэзыщIыкI, ар лэжьыгъэм хэзыухуанэ пашэхэр къэхутэныр.

Есэпым и урысейпсо тхьэмахуэм ипкъ иткIэ, гъатхэпэм и 14-м щегъэжьауэ и 20 пщIондэ зэрыкъэралу есэпымкIэ дерс зэIухахэр, Iэнэ хъурейхэр, зэхьэзэхуэхэр щокIуэкI. Апхуэдэу КъБР-м егъэджэныгъэмкIэ, щIэныгъэмрэ щIалэгъуалэм я IуэхухэмкIэ и министр Езауэ Анзор, курыт щIэныгъэ щызрагъэгъуэт IуэхущIапIэхэм я унафэщIхэр, ЕгъэджэныгъэмкIэ къалэ къулыкъущIапIэм и IэщIагъэлIхэр Налшык къалэ дэт курыт еджапIэ №27-м и егъэджакIуэхэмрэ сабийхэмрэ яхуэзащ.

Финляндием метеорологиемкIэ и институт нэхъыщхьэм (FMI) и лэжьакIуэ, физик Янхунен Пеккэ къызэрилъытэмкIэ, ЩIы Хъурейм тес цIыхухэм хьэршым псэупIэ нэхъ щаухуэфыну щытыр Юпитерымрэ Марсымрэ я зэхуаку дэт астероид «бгырыпхым» хыхьэ планетэ цIыкIужьейхэм я нэхъ ин Церерэ и къэухьырщ.

ЦIыхум щхьэ узыр къыщыхьамэ е мыжеифмэ, ар къызыхэкIыр къыгурымыIуэмэ, дауи иужь дыдэу зэгупсысыр фIейуэ пщэфIапIэм къыщIина хьэкъущыкъурщ. Арами, пасэрейхэм быдэу я фIэщ хъурт абы мыхъумыщIагъэ къызэришэр икIи я унэм фIей илъу зэи гъуэлъыжыртэкъым.

Уахэ жыжьэм щыIэ, вагъуэ мелуани 10-м нэблагъэ зыхиубыдэ, Парус зи фIэщыгъэ «цIуугъэнэ» гуэрэн абрагъуэм лъэныкъуэкIэ къыщыт и Iэгъуэблагъэр иджыблагъэ къаплъыхьащ Австралием ЩIэныгъэмрэ абы и гуэдзэн унэтIыныгъэхэмкIэ и къэрал зэгухьэныгъэм (CSIRO) хэт астрономхэм. Ар абыхэм яхузэфIэкIащ хьэршым техноген сигналхэр къыщылъыхъуэнымкIэ зэхагъэува проектым хыхьэу а къэралым щызэпкъралъхьа, MWA (Murchison Widefield Array) радиотелескоп лъэщым и фIыгъэкIэ.

ДызыхуэкIуэ Iуащхьэм ухуэзышэ дэгъэзеигъуэр шынагъуэт, апхуэдизкIэ задэти, узытес шым и щхьэр ууейм къыщыжьыхэуэж къэхъурт…

Бэрбэч ХьэтIутIэ и цIэр зезыхьэ Къэбэрдей-Балъкъэр къэрал университетым и лэжьакIуэхэр Кавказ Ищхъэрэ бгылъэ-металлургие институтым и лIыкIуэхэм иджыблагъэ щаIущIащ КъБКъУ-м хэт коворкинг-центрым. Ар теухуат щIэтIысхьэгъуэм пыщIа Iуэхугъуэхэм, а лъэхъэнэр хабзэм тету къызэгъэпэща хъуным.

Налшык къалэ дэт курыт еджапIэхэм лэжьыгъэшхуэ щокIуэкI Къэбэрдей-Балъкъэрым и къэралыгъуэр илъэси 100 зэрырикъум ехьэлIауэ. Ахэр хуэунэтIащ щIэблэр тхыдэм щыгъэгъуэзэным, я блэкIар нэхъ куууэ егъэджыным, ар хъумэн зэрыхуейм хуэущииным.
Налшык къалэ дэт, генерал Зокаев Валерэ и цIэр зезыхьэ курыт еджапIэ №8-м и музей гъэтIылъыгъэхэм иджыблагъэ къыхагъуэтащ альбом гъэщIэгъуэн. Илъэс пщIы бжыгъэ зыбжанэкIэ узэIэбэкIыжмэ, мы еджапIэм щIэса лъахэхутэ ныбжьыщIэхэм я къэхутэныгъэ лэжьыгъэхэр щызэхуэхьэса тхыгъэхэр сэтей къащIыжащ.

Мэзкуу иджыблагъэ щекIуэкIа дунейпсо щIэныгъэ гъэлъэгъуэныгъэм нэхъ щIэупщIэ щызиIахэм, цIыхушхуэ зэкIуэлIахэм ящыщщ Бэрбэч ХьэтIутIэ и цIэр зезыхьэ Къэбэрдей-Балъкъэр къэрал университетым и плIанэпэр. Абы еплъыну хунэсащ цIыху мини I0-м щIигъу.
«Егъэджэныгъэмрэ IэщIагъэмрэ» – аращ зэреджэр къалащхьэм щекIуэкIа 54-нэ дунейпсо гъэлъэгъуэныгъэхэм.
УФ-м ЩIэныгъэмрэ щIэныгъэ нэхъыщхьэмкIэ и министерствэм, УФ-м Промышленностымрэ сату хуэIухуэщIэхэмкIэ и министерствэм, Мэзкуу и Правительствэм зэгъусэу къызэрагъэпэщ мы щIэныгъэ гъэлъэгъуэныгъэхэр хуэдэ зэхуэсхэм я нэхъ ин дыдэщ.

Мы цIэр зезыхьэ бгыр Адыгэ Республикэм и ипщэ-къухьэпIэ лъэныкъуэмкIэ щыIэ Лагъуэнакъэ бгыщхьэ тафэм щхьэщыIэтыкIа Iуащхьэхэм ящыщ зыщ, метр 2804-рэ и лъагагъщ.