Литературэ

Iуэтэж

- ИлъэсыщIэм ирихьэлIэу унагъуэм исхэм тыгъэ зыхуащI хабзэщ, -жысIэри, си адэ-анэм сеплъащ. – Iэмал зэриIэкIэ нэхъ лъапIэу, зэптыр зыхуейну гуэру щытыпхъэщ ар.
- Ара? – игъэщIэгъуащ си анэм. – А жыхуэпIэм сэ сыщыгъуазэтэкъым… - жиIэри си адэм хуеплъэкIащ, жиIар абы къыдиIыгъыну щыгугъыу.
 Ауэ ди адэм жиIар нэгъуэщIщ.
- ЩIалэм жиIэр пэжщ. Плъагъуркъэ ар балигъ зэрыхъуа!
Сэ сыарэзыпсу ди анэм сеплъащ, абы ирихьэлIэуи мащIэу си щхьэр къэсIэтащ, адэм и псалъэхэм сигу зэрыхигъэхъуар сымыбзыщIу.

Жылэ

Жылапхъэ ящIкъым хьэдзэ псори,
Дэтхэнэ думи кърамых,
Зи армэ кIуэгъуэу зэпаплъыхьу,
Ар къыщыхахкIэ хощыпыхь.

Къыхах купщIафIэу нэм къыфIэнэр,
ИмыIэу зыри сэкъат лъэпкъ,
Абдежым къикIми зи кIэныр
Зэи къытемынэ цIыху и хьэкъ.

Къэджа иужькIэ хьэрэхьупыр
КъикIыкIыу ар щIыгулъым хэлъщ…
КъыхуащIа дзыхьыр егъэпэжыр -
Дзыгъуэ тхьэкIумэр щIым къыхоплъ.

Губгъуэшхуэм уэгъум ар щебэну
Гугъуехьу мащIи имыгъэв,
Аращ къикъутэу духэм щIилъыр,
Бжьыхьэр къихьамэ, гъавэ бэв.

УсакIуэ, тхакIуэ цIэрыIуэ, КъБР-м щэнхабзэмкIэ щIыхь зиIэ и лэжьакIуэ, Винницкэ областым щыIэ литературэ саугъэтхэм я лауреат, СССР-м и ТхакIуэхэми Журналистхэми я союзхэм хэта Гъубжокъуэ Лиуан куэд къимыгъэщIами, лъэпкъ литературэм хэлъхьэныгъэфI хуищIащ. Ар ящыщщ блэкIа лIэщIыгъуэм и 50 гъэхэм зи макъ нэхъ лъэщу къэIуа усакIуэхэм. Лиуан псэужамэ, дыгъэгъазэм и 25-м и ныбжьыр илъэс 85-рэ ирикъунут.

Налшык Вовчок Маркэ (1833–1907) и унэ-музейм дыгъэгъазэм и 22-м зэIущIэ щекIуэкIащ урыс, украин тхакIуэ, зэдзэкIакIуэ цIэрыIуэ Вовчок Маркэ къызэралъхурэ илъэси 190-рэ зэрырикъуам теухуауэ.

Зы усыгъэ дуней дыщыхоплъэ Къаныкъуэ Заринэ и «Хэку» усэ тхылъым. Усэ тхылъым и пэщIэдзэщ Нало Заур Къаныкъуэм и усыгъэм теухуауэ итхауэ щыта «Псэрыусэ» тхыгъэр.

Новеллэ

Си шыр тхьэмахуищ нейкIэ шэщым щIэтащ – щIэзэшыхьакъэ! Нобэ сышэсри, уанэ тесхакъым сыхьэтитIкIэ. Шыр ешащ, тхъурымбэр къохуэх. Абы гу лъыстащ, Вадар псыхъуэ дыдыхьа нэужь. Шыр ешами, сэ сыкъызэрыкIа къудейт. ЩIопщ уэгъуэ есхри, шым зричащ. Дзэлычым си напэр щIехулыкI, жьыр фийуэ зэхызох. Зыгуэрым срихьэжьауэ къысщохъу, жьыбгъэ сышэса хуэдэщ. «Илъэс щитху хуэдэ и пэкIэ сыкъалъхуатэми!» – а зыращ си гур зэрызгъэфIыр. Илъэс щитху и пэкIэ сыкъалъхуауэ щытамэ, дуней жыхуаIэр фэзгъэлъагъунт! НеIэмал… Дыкъалъхуакъым и чэзум…

Хьилагъэр зэбэкI бажэжь цIыкIум гъунэгъугъэкIэ зыри къыхуейтэкъым.

«ЩIыбинэ, щIыбохъуэ хъулатIыжь, тIыжь дыукIмэ… щхьэ лъэныкъуэр дадэ ешх, и нэкулъ лъынэхэр нанэ ешх, и тхьэкIумэшхуэхэр си щIалэм ешх», - жиIэурэ, адэшхуэм къуэрылъхур и щIыбым щыщIиупскIэрт, унагъуэм щикъалэнхэр зэфIигъэкIарэ ажафэ нэмэзлыкъ щабэм тесу пщыхьэщхьэу ар здэпсэхум.

- Дадэ, ди мэл щхьэхужьра жыхуэпIэр? – упщIащ къуэрылъху ТIалэ цIыкIу, дадэрэ езырэ, Хъымыщ и къуэ Батэрэз сымэ я хъыбархэри хэту, псысэ-шыпсэ куэд жаIэу здэщысым.

Жулабов Узеир

(Балъкъэр тхакIуэ)

ИлъэсыщIэ зыгъэпсэхугъуэр духри, еджэн щIэддзэжат. А махуэ дыдэм ди егъэджакIуэм и гъусэу зы хъыджэбз цIыкIу классым ныщIишащ, и напэр гуэгуш джэдыкIэм ещхьу уэгушыбзэу.

- Мы цIыкIур къалэм къикIащ, ди классым щеджэнущ. И адэри къуажэм щылэжьэну къагъэкIуащ, - ар жиIэри егъэджакIуэр сэ къызбгъэдыхьащ, хъыджэбз цIыкIур щIыгъуу.

Новеллэ

Бжей жыгхэм я пщIащэр жьым зэрихьэрти, уэчылым, Хьэжы Намыкъ, и

тхылъымпIэхэр зэщIикъуэжащ, жьым ирихьэжьэнкIэ шынэри. Щхьэгъубжэр хуищIащ, бжэри къридзылIэжынути, бжэщхьэIум нэсауэ, лIы лъахъшэ цIыкIу пщIантIэм къызэрыдыхьэр илъэгъуащ. И плIэм хъуржын зэпедзэкI илъщ лIы лъахъшэ цIыкIум, шыди IумпIэкIэ иIыгъщ.

– Еблагъэ, Алий Хъуэжэ! – къицIыхужащ уэчылым лIы лъахъшэр. – Сытым укъытхуихьа? Бэзэрым махуитI иIэжщ иджыри, щхьэ укъежьа?

И нэр щIиукъуанцIэри, лIы лъахъшэ цIыкIум тхьэмыщкIафэ зытригъэуащ.