ИстамбылакIуэ

(Къэхъуа)

Дыгулыбгъуей пощт гъуэгум ипщэкIэ къытесу, ДыгулыбгъуеишхуэкIэ зэджэу щытам щыщу ГъущIапщэ Iумэт жаIэри, зы лIыжь къулей щыIэгъащ, бжьэ и куэду. Сэ ар слъэгъуауэ щытащ 1902 гъэм. А гъэр арат сэ мыдрисэм сыщыщIэтIысхьари. Абы къуитI иIэт сэ сщIэуэ - Ахьмэдрэ Мыхьмудрэ.

Ахьмэдым щхьэгъусэ къишауэ щIалэ цIыкIу быдзафи иIэт. ЛIыжьым хуабжьу зигъэцIыхуфIырт, жэнэтым зэрыкIуэн лъагъуэ лъыхъуэ фIэкIа, нэгъуэщI зэгупсыс щыIэтэкъым. Арати, а унагъуэр зэгурыIуащ 1903 гъэм Истамбыл кIуэжыну. Щам кIуэуэ абы псэупIэ щаубыдыну. А лъэхъэнэм адыгэхэм я фIэщ ящIауэ щытт къемэт махуэм жэнэтыр абы щащIыну, абы къыщытэджыжхэр тыншу жэнэтым ихуэну.

Ахьмэд и щхьэгъусэр Хьэтуей щыщт, Тэрчокъуэ Машэ и шыпхъут. А цIыхубзыр, сыт ямыщIэмэ, Истамбыл яхуэкIуакъым. И сабийр зэриIыгъыу и дыщым кIуэжащ. Мыдрейхэми - сыт ящIэнт: къагъанэри Истамбыл икIыжахэщ.

Ауэрэ илъэсищ дэкIа, плIы дэкIа, щIалэ цIыкIум и адэ Ахьмэдыр къэкIуащ и сабийр ихьыжыну. Налшык окружной судым и утыку ихьэри (абы щыгъуэм хабзэкIи шэрихьэткIи быныр адэм ейуэ, анэр зыми хуимыту арат), унафэ къыхуащIащ и къуэр къратыжыну.

Окружной судым я постановленэр иIыгъыу ГъущIапщэр Хьэтуей нэкIуащ. Сэри а лъэхъэнэм а къуажэм сыдэст седжэу, илъэс пщыкIублым ситу къыщIэкIынт. Судым я постановленэр иIыгъыу правленэм екIуэлIащ. Правленэм Тэрчокъуэ Машэ, щIалэ цIыкIум и анэм и дэлъхур, ираджэри унафэ къыхуащIащ, сабийр дихыжу и адэм иратыжыну. Машэ сыт ищIэнт хабзэмрэ шэрихьэтымрэ фIэкIыу! КъэкIуэжащ я деж сабий цIыкIур и адэм иритыжыну.

АрщхьэкIэ, бгъуэтмэ къащтэ - я уни, я пщIантIи, я гъунэгъуи-къэгъунэгъужми щагъуэтакъым сабийри и анэри. Нэхъ я пэжыжьэIуэу унагъуэ гуэрхэр щыIэт, Догъутлыкъуэ, жаIэри, абы я чэтышхуэм мэл шхахуэр пыпхъуэу щIэлът.

Фыз тхьэмыщкIэм и сабий закъуэр и бгъафэ щIэлъу а шхахуэм щIэпщхьэри абы зыщигъэпщкIуауэ къыщагъуэтащ. КъыщIалъэфыжри, Машэр шууэ, щIалэ цIыкIур и IэплIэм ису, сабий насыпыншэр гъуэгыу, мо лIышхуэр «ялыхь бэлыхьыр къытелъхьэ дэ мы бэлыхьым дыхэзыдзам!» жиIэу, нэхъеижу пыхьэжу, сабийр и адэм иритыжыну дихыжырт. Анэ мыгъуэри зичэтхъэжу къакIэлъыщIэпхъуауэ блащхъуэкIийм еджэу къамыгъакIуэу яIыгът. Мис апхуэдэу яIихыжри Истамбыл ишэжащ, анэIэ щабэ а сабийм и щхьэфэм теIэбэжакъым.

Апхуэдэ гукъутэу ИстамбылакIуэм мащIэ къахуихьакъым зи насыпым игъэзэжа адыгэм. А махуэм а хьэблэм гуIэгъуэу, нэщхъеягъуэу дэлъар зыхуэдизыр мырщ жыпIэу пщIэнтэкъым. А къуажэм щымыщыххэу абы ирихьэлIа дэ, ди нэпсыр къытфIелъэлъэхыу, дыплъэу дыщытащ.