IэщIагъэ щрагъэгъуэт еджапIэхэм зегъэужьыныр, я пщIэр къэIэтыныр Къэбэрдей-Балъкъэрым и жылагъуэ политикэм и къалэн нэхъыщхьэхэм ящыщщ. Республикэм ит апхуэдэ IуэхущIапIэхэм экономикэм и IэнатIэ зэмылIэужьыгъуэхэр зыхуэныкъуэ IэщIагъэрылажьэхэр къыщIегъэкI.
Къэбэрдей-Балъкъэрым Егъэджэныгъэмрэ щIэныгъэмкIэ и министерствэм епхауэ ди щIыналъэм IэщIагъэ щрагъэгъуэт еджапIибгъу, къэрал университетхэм хэту еджапIибл щыIэщ. Абы къищынэмыщIауэ, пщ1эк1э щрагъаджэу КъБР-м IэщIагъэ щрагъэгъуэт IуэхущIапIищ итщ. «Егъэджэныгъэ» лъэпкъ пэхуэщIэм (проектым) къыхэкI мылъкумкIэ IэщIагъэ щрагъэгъуэт курыт еджапIэхэм псоми лъэщапIэхэр, гъэунэхупIэхэр, лабораториехэр я1эщ. Ахэр зэрыщыту WorldSkills-м къигъэув щапхъэхэм тет техникэкIэ узэдащ, еджэныгъэри лэжьапIэ Iутым и IэнатIэм ещхьу гъэпсащ.
КъБР-м и Парламентым ЕгъэджэныгъэмкIэ, щIэныгъэмрэ щIалэгъуалэм я IуэхухэмкIэ и къудамэм апхуэдэ IуэхущIапIэхэм я лэжьыгъэр гъэпса зэрыхъум, егъэджэныгъэ IэнатIэр зэрызэтраублэм, еджакIуэхэм IэщIагъэрылажьэ нэс къахэкIын хуэдэу бгъэдалъхьэ есэныгъэхэр щыIэ къэрал мардэхэм зэрынагъэсым и нэIэ трегъэт. Иджыблагъэ къулыкъущIэхэр щыхьэщIащ Къэбэрдей-Балъкъэр гуманитар-техникэ колледжым, абы иригъэкIуэкI лэжьыгъэми кIэлъыплъащ. Апхуэдэу зэIущIэм хэтащ КъБР-м и Парламентым и УнафэщI Егоровэ Татьянэ, КъБР-м и Парламентым ЕгъэджэныгъэмкIэ, щIэныгъэмрэ щIалэгъуалэм я IуэхухэмкIэ и комитетым и унафэщI Емуз Нинэ, егъэджэныгъэмрэ щIэныгъэмкIэ министр Езауэ Андзор, щIалэгъуалэм я IуэхухэмкIэ министр Лу Азэмэт, нэгъуэщIхэри.
ЗэIущIэр теухуауэ щытащ еджапIэм «Профессионалитет» къэрал пэхуэщIэм къигъэув къалэнхэр зэригъэзащIэм, абы къишэ зэхъуэкIыныгъэхэм хэлъ фIагъхэмрэ щыщIагъэхэмрэ. ЯпэщIыкIэ хьэщIэхэм еджапIэм зыщрагъэплъыхьащ, абы хэт лъэщапIэхэр ирагъэлъэгъуащ, я1э техникэм щагъэгъуэзащ. Апхуэдэу хьэщIэхэм хеящIэ лэжьыгъэ щрагъэкIуэкI пэшыр ирагъэлъэгъуащ, абы къыщекIуэкIхэр видеом тратхэну Iэмал зэрыщыIэми и гугъу хуащIащ. ЕджапIэр зыхуейхэмк1э къызэгъэпэщащ, япэ медицинэ дэIэпыкъуныгъэ цIыхум щрат пэш, квадрокоптерхэр щызэпкъралъхьэ икIи щагъэунэху лъэщапIэр, нэгъуэщIхэри я1эщ.
ЗэIущIэр къызэIузыха Егоровэ Татьянэ къыхигъэщащ ар мыхьэнэшхуэ зиIэ Iуэхугъуэм зэрытеухуар. «УФ-м и Правительствэм пхиш стратегие Iуэхугъуэхэм ящыщщ IэщIагъэрылажьэм гъуэгу етыныр. Абы къыхэкIыу дэри ди къалэнщ зи лэжьыгъэм фIыуэ хэзыщIыкI IэщIагъэлIхэр дгъэхьэзырыныр. ЦIыхум IэнатIэ иIэу, сом къилэжьу и Iуэхур зэтес щIыныр – экономикэм и Iуэхугъуэ куэд зэблэзыгъэкI щытыкIэ къудейкъым, атIэ ар жылагъуэ-политикэ щытыкIэри зэтес зыщI Iэмалщ. Арыххэуи, IэщIагъэрылажьэм и пщIэр къэIэтыныр ди хьэкъщ. Дэ дыщогугъ егъэджэныгъэмрэ щIэныгъэмрэ пыщIа къулыкъущIапIэхэм абы хуэунэтIа лэжьыгъэр зэблэу имыIэу ирагъэкIуэкIыну. Нэгъабэ ЕгъэджакIуэмрэ унэтIакIуэмрэ я илъэсу щытащ. Жэрдэмми, пэхуэщIэми, зэхьэзэхуэми куэд дыдэ екIуэкIащ. ДыкъэувыIэ хъунукъым, ар къэгъэнауэ, дыкъэувыIэнкIэ Iэмал иIэкъым, пытщэн, щIэдгъэхуэбжьэн хуейщ. Ди щIыпIэм щыпсэу цIыхум пщIэ зыхуищI гукъэкIщ «Профессионалитет» къэралпсо пэхуэщIэм къигъэув Iуэхугъуэхэр», – жиIащ Егоровэ Татьянэ.
Къэралпсо пэхуэщIэм и гугъу щащIым, IэщIагъэ щрагъэгъуэт 1энат1эм фIы и лъэныкъуэкIэ зригъэхъуэжыну абы зэрыхузэф1эк1ынур къыхагъэщащ. «ПэхуэщIэм дэ къыдитыр технологие и лъэныкъуэкIэ щыIэ зыужьыныгъэр къызэрытлъигъэIэс къудейракъым. Абы IэнатIэм и лъэныкъуэ куэд къызэщIэзыубыдэ IэщIагъэ гупхэр, кластеркIэ дызэджэр, къегъэунэху. Апхуэдэу дэ 2023 гъэм еджэныгъэм къыщыхэтлъхьэфащ «Хабзэхъумэ IэнатIэр зегъэкIуэным» епха кластер. Мы гъэм мэкъумэшымрэ промышленностымкIэ колледжым дэ къыщызэIудох мэкъумэш кластер. Абы УФ-м ЕгъэджэныгъэмкIэ и министерствэм сом мелуани 160-рэ хуиутIыпщащ», – жиIащ Езауэм.
Министрым къыхигъэщащ IэщIагъэм хуеджэр унэтIыным, лэжьыгъэм хэгъуэзэн папщ1э абы нэхъыжьым и нэ1э къытетыным мыхьэнэшхуэ зэриIэри. Абы къыхэкIыу зи Iуэхур фIыуэ зылъагъу, абы хъарзынэу хэзыщIыкI, илъэс куэд лъандэрэ IэнатIэм пэрыт лэжьакIуэхэр пэхуэщIэм нэхъыбэIуэу къешэлIэн зэрыхуейм тригъэчыныхьащ. Апхуэдэу къулыкъущIэм и гугъу ищIащ хэгъэгум ит еджапIэхэм я инагъыр къэралпсо пэхуэщIэм къигъэув мардэхэм щыхуэмык1уи къызэрыхъум. «Ди еджапIэхэм яIэ щIыпIэхэр цIыкIуIуэщ иджырей мардэхэм тету къызэгъэпэщыпхъэ лъэщапIэхэмрэ лабороториехэмкIэ. Мыбы пыщIа щыщIагъэхэри дгъэкIуэдын хуейуэ къытпэщылъщ», – жиIащ министрым. Ар апхуэдэуи тепсэлъыхьащ лэжьакIуэ къэзылъыхъуэ IуэхущIапIэхэмрэ IэщIагъэрылажьэхэмрэ пыщIэныгъэ зэхуамы1эмэ, зы IэнатIэм цIыхур къыщыдэлеекIыу, адрейм щытхуримыкъуу хъункIэ шынагъуэ зэрыщыIэр.
Колледжым и унафэщI Абазэ Барэсбий къыхигъэщащ зи Iуэхум фIыуэ хэзыщIыкI IэщIагъэрылажьэхэр щIыналъэм зэрыхуримыкъур. «Дэ едгъаджэ щIалэгъуалэм я нэхъыбэр хьэзырщ «щIым тету» лэжьэну, зыхуэныкъуэ есэныгъэхэр IэщIыхьа нэужь, адэкIэ и щIэныгъэм хигъэхъуэну. Абы къыхэкIыу ди Iэмалхэм зэрытлъэкIкIэ зыдогъэубгъу. Зэредгъаджэ программэхэм мыгувэу къыхыхьэнущ «Электрон шынагъуэншагъэ» унэтIыныгъэр. Ди зэманым ар хуабжьу зыхуэныкъуэ, зэпэубыда IэщIагъэщ», – жиIащ Абазэм. Абы къызэрыхигъэщамкIэ, а пэхуэщIэр гъащIэм хапщэн папщIэ езы еджапIэм и мылъкури халъхьащ.
ЗэIущIэм къыщыпсэлъащ Хьэмдэхъу Башир и цIэр зэрихьэу Къэбэрдей-Балъкъэр мэкъумэш-промышленнэ колледжым и унафэщI Сэхъурокъуэ Анатолэ, КъБР-м къэрал кIуэцI IуэхухэмкIэ щыIэ министерствэм лэжьакIуэхэм ядэлэжьэнымкIэ и къудамэм и унафэщIым и къуэдзэ ХьэщIэлI Ислъам, еджакIуэхэм я адэ-анэхэр. Зэхуэсым хэта дэтхэнэми и Iуэху еплъыкIэхэр къиIуэтэну Iэмал иIащ. КъБР-м и Парламентым къикIа къулыкъущIэхэм зрагъэлъэгъуащ икIи зэхахащ IэнатIэр зыхуэныкъуэ Iуэхугъуэхэр, икIи, псори зэдэарэзыуэ, КъБР-м и Правительствэм хуэгъэза чэнджэщхэр зэрагъэуIуну зэгурыIуащ – ахэри псори щIыналъэм и экономикэр къэIэтыным, лэжьапIэхэм я бжыгъэм хэгъэхъуэным, IэщIагъэл1хэр зыгъэхьэзыр IэнатIэхэм зегъэубгъуным теухуащ.
КъулыкъущIэхэм КъБР-м Егъэджэныгъэмрэ щIэныгъэмкIэ и министерствэр къыхураджащ еджапIэхэм я Iуэху зыIутым, зэрызаужь щIыкIэм и нэIэ тримыгъэкIыну, Iэмал нэхъыфIхэр къигъэсэбэпыну, методикэ и лъэныкъуэкIэ зыхуэныкъуэ лэжьыгъэр иригъэжьэну, зи узыншагъэкIэ сэкъат зиIэ щIалэгъуалэр зыхуэныкъуэнухэми темыплъэкъукIыну.
Абы къищынэмыщIауэ, къулыкъущIэхэр зэгурыIуащ зытепсэлъыхьа Iуэхугъуэхэм бизнес IуэхущIапIэшхуэхэр кърашэлIэну, егъэджэныгъэм пыщIа программэхэр зэхэгъэувэным хагъэхьэну.
«Мы лэжьыгъэр щIэдгъэхуэбжьэн хуейуэ къытпэщылъщ», – жиIащ Егоровэ Татьянэ. – КъБР-м и Iэтащхьэм и унафэкIэ, IэщIагъэ щрагъэгъуэт еджапIэхэр къэзыух ныбжьыщIэхэр лэжьыгъэкIэ къызэгъэпэщыным теухуа программэ мыгувэу зэхалъхьэнущ. Ар 2030 гъэ пщIондэ лэжьэну ягъэпс. Абы щыубзыхуащ IэщIагъэм хуеджэну ныбжьыщIэхэм я бжыгъэр процент 80-м нэгъэсыныр, 9-нэ классхэми IэнатIэ пыухыкIахэм хуэунэтIа классхэр къыщызэIухыныр, егъэджакIуэхэм я щIэныгъэм хэгъэхъуэныр, «Профессионалитет» проектым ипкъ иткIэ «Промышленность псынщIэ», «Мэкъумэш IэнатIэ», «IT-технологиехэр», «Туризм» IэнатIэхэр зи лъабжьэ колледжхэр къызэIухыныр. ДызэдеIэмэ, тхузэфIэмыкIын щыIэкъым», – жиIащ Егоровэм.
