Аруан щIыналъэм и мызакъуэу, ди республикэми, къэралми, нэгъуэщI щIыпIэ куэдми щыцIэрыIуэ «Нартхасэ» къэфакIуэ ансамблыр 1966 гъэм къызэрагъэпэщащ. Гуп гъуэзэджэр Нарткъалэ и мызакъуэу, ди республикэми, щыцIэрыIуэщ. Аруан районми абы и къалащхьэми зы щэнхабзэ Iуэхугъуэ щекIуэкIыркъым, гупыр жыджэру хэмыту, и къэфэкIэ екIумкIэ цIыхухэм я гукъыдэжыр къиIэту.
1968 гъэм абы балетмейстеру увауэ щытащ КъБР-м щэнхабзэмкIэ щIыхь зиIэ и лэжьакIуэ Пэрыт Мухьэдин. Ансамблым и тхыдэр апхуэдэу епхащ абы и хормейстеру щыта макъамэтх IэкIуэлъакIуэ ЖьэкIэмыхъу Жансурэт. А цIыху зэчиифIэхэр и пашэу «Нартхасэр» мызэ-мытIэу щытекIуащ творческэ гупхэм я республикэпсо, урысейпсо еплъыныгъэхэм. КъищынэмыщIауэ, абы ехъулIэныгъэшхуэхэр иIэу зыкъыщигъэлъэгъуащ Тыркум, Сирием, Иракым, Болгарием, Чехословакием, нэгъуэщI къэралхэми. «Бгырыс лъэпкъхэм я IуэрыIуатэр» дунейпсо фестивалу Польшэм щекIуэкIам «Нартхасэ» ансамблым къыщыхуагъэфэщауэ щытащ «Дыщэ джыдэ цIыкIу» саугъэт нэхъыщхьэр. А тыгъэ лъапIэр КъБР-м и Лъэпкъ музейм щахъумэ.
Илъэс 40-м щIигъуауэ Нарткъалэ щолажьэ Сапрыкинэ Галинэ зи унафэщI ЩIалэгъуалэ театр-студиер. Бгъэдэлъ зэфIэкI лъагэхэр къалъытэри, илъэс зыбжанэ ипэкIэ гупым къыфIащауэ щытащ «цIыхубэ театр» цIэ лъапIэр. Театрым хэт артистхэм я щIэныгъэм, зэфIэкIым щыхагъахъуэ ди республикэм, Москва, Краснодар, Ярославль къалэхэм щыIэ гъуазджэ еджапIэхэм. ЦIыхубэ театр цIэрыIуэм и джэгукIэр гунэс зыщыхъур ди щIыналъэм и театреплъхэм я закъуэкъым. Театрым игъэув спектаклхэм Iэгуауэшхуэхэр щыхуаIэтащ Германием, Франджым, Чехием, Эстонием, Болгарием, Украинэм.
«Къэбэрдей» ди лъэпкъыцIэ уардэр зэрихьэу куейм зэман кIыхькIэ щылэжьащ творческэ гуп дахэ. Абыхэм ягъэзащIэрт пасэрей, иджырей адыгэ уэрэдхэр. ЦIыхубэ уэрэдымкIэ ансамблым и солистхэт Мэкъуауэ Юрэ, Бэрэгъун Анатолэ, Сэбан Заретэ, Мэкъуауэ Маритэ сымэ. А гупми и художественнэ унафэщIу щытащ уэрэдус Iэзэ, пшынауэ IэкIуэлъакIуэ ЖьэкIэмыхъу Жансурэт. «Къэбэрдейм» ит концертхэр хуэдэт IуэрыIуатэр зи лъабжьэ спектакль хьэлэмэтхэм.
Къэфэным дихьэх нэхъ цIыкIуIуэхэр йокIуалIэ Сэралъп Жаннэ зи пашэу къежьа «Вдохновение» балет гупым. Тхыдэшхуэ имыIэми, гупым ехъулIэныгъэфIхэр зыIэригъэхьащ. Къэбгъэлъагъуэмэ, ар щытекIуащ «Iуащхьэмахуэ къыщхьэщыт вагъуэбэ» республикэпсо еплъыныгъэм.
Нарткъалэ щолажьэ КъБР-м и СурэтыщIхэм я зэгухьэныгъэм и къудамэ. Ар и лъабжьэу къалэм щыIэщ НыбжьыщIэхэр художествэ зэмылIэужьыгъуэхэм щыхурагъаджэ школ. Абы и унафэщIщ зэчий куэд зыбгъэдэлъ егъэджакIуэ IэкIуэлъакIуэ Къардэн Равидэ. Школым къыщызэрагъэпэщ дерсхэр теухуащ ныбжьыщIэхэр сурэт щIыным, пхъэм елэжьыным, ятIагъуэм скульптурэхэр къыхэщIыкIыным егъэсэным. ХудожествэхэмкIэ школым и гъэсэнхэм я IэдакъэщIэкI хьэлэмэтхэр мызэ-мытIэу щагъэлъэгъуащ республикэпсо, къэралпсо утыкухэм, Сабий творчествэмкIэ дунейпсо еплъыныгъэм. Абыхэм къахэкIащ УФ-м ЩэнхабзэмкIэ и министерствэм и стипендие хэха зыхуагъэувахэри.
Макъамэ школыр къызэрызэIуахрэ 2023 гъэм илъэс 65-рэ ирикъуащ. Абы и унафэщI Жылэ Еленэ зэрыжиIэмкIэ, а зэманым къриубыдэу школым къыщIигъэкIащ еджакIуэ миным щIигъу. Фортепианэ, гитарэ, пшынэ еуэфу, уэрэд жаIэфу ирагъасэ ныбжьыщIэхэм ящыщ куэдым макъамэ школым къарита пэщIэдзэ щIэныгъэм адэкIэ щыхагъахъуэ республикэм, къэралым гъуазджэмкIэ и еджапIэхэм «Щэнхабзэ» лъэпкъ проектым ипкъ иткIэ, еджапIэм иджыблагъэ щекIуэкIащ ухуэныгъэ-зэгъэпэщыжыныгъэ лэжьыгъэхэр, ар къызэрагъэпэщащ иджырей мардэм хуэкIуэ макъамэ IэмэпсымэхэмкIэ. Иужьрей илъэсищым къриубыдэу еджапIэм жыджэру щызэхашэ «Фортиссимо» Кавказ Ищхъэрэпсо макъамэ фестивалыр. Абы хэтщ КИФЩI-м щыщ ныбжьыщIэ зэчиифIэ куэд.
