Студентхэр къэкIуэжыну хуит ящI
УФ-м ЦIыхухэм щIэныгъэ егъэгъуэтынымкIэ и министерствэм хамэ къэрал 25-м щыщ студентхэр, аспирантхэр, ординаторхэр, ди деж зэрыщеджэнум щыхуагъэхьэзыр, бзэр щрагъащIэ курсхэм щIэсхэр хуит ищIащ Урысей Федерацэм къихьэну. Урысейм и Правительствэм апхуэдэ унафэ къищтэн ипэкIэ «Роспотребнадзор»-м къипщытащ а къэралхэм коронавирус узыфэ зэрыцIалэм теухуауэ щыIэ щытыкIэхэр.
Зи еджэным ди къэралым щыпызыщэжыну хуит ящIахэм ящыщщ Абхъазым, Азербайджаным, Армением, Белоруссым, Вьетнамым, Алыджым, Мысырым, Индием, Къэзахъстаным, Катарым, Къыргъызым, Кубэм, Мальдив Республикэм, Хьэрып Эмират Зэхэтхэм, Сейшель хытIыгухэм, Сербием, Сингапурым, Танзанием, Тыркум, Финляндием, Швейцарием, Эфиопием, Корее Ипщэм, Осетие Ипщэм, Японием щыщ студентхэр. «Роспотребнадзор»-м махуэ къэс жыхуаIэм хуэдэу зэпелъыт узыфэ зэрыцIалэм пэщIэтыным теухуауэ дуней псом щытыкIэм зэрызыщихъуэжыр.
Хуит ящIа студентхэр къызэрыкIуэжынумкIэ хъыбар ирагъэщIэн хуейщ зыщIэс еджапIэхэм, къежьэным махуипщI нэхърэ мынэхъ мащIэ иIэу. Къэсыжыным махуищ иIэжу абыхэм тест ятын хуейщ икIи узыфэр зэрапкърымытыр абы къигъэлъагъуэмэщ ди хэкум къихьэну хуит щащIынур. А щыхьэт тхылъыр урысыбзэкIэ е инджылызыбзэкIэ къагъэхьын хуейщ. Урысей Федерацэм къихьа нэужь, сыхьэт 72-м къриубыдэу абыхэм аргуэру апхуэдэ къэпщытэныгъэ ятыпхъэщ икIи абы кърикIуар наIуэ къэхъухукIэ унэм щIэсыну хуагъэув, онлайн Iэмалым тету еджэу.
Унэм къыщIэкIыну хуит щамыщI зэманым къриубыдэу цIыхум плъыржьэрыгъэ иIэ хъумэ, пыхусыху зыдигъуэмэ, абыкIэ дохутырхэм икIэщIыпIэкIэ хъыбар яригъэщIэн хуейщ. А псом щIытрагъэчыныхьыр гурыIуэгъуэщ - узыфэр зэбграмыхынырщ, цIыхухэм я узыншагъэр хъумэнырщ.
Хэт шхын щхьэкIэ малIэ, хэти ерыскъыр пхъэнкIийм хедзэ
Ерыскъыпхъэ тонн мелуан 930-м щIигъу илъэс къэс пхъэнкIий идзыпIэхэм къыщохутэ. Къапщтэмэ, къащэхуауэ къадэхуа апхуэдиз шхын 2019 гъэм кIэрыхубжьэрыху идзыпIэхэм щыхакIутащ дунейм и къэрал цIыхухэр нэхъ хуэщIауэ щыпсэухэм.
ООН-м дыкъэзыухъуреихь дунейм кIэлъыплъынымкIэ и программэр зыгъэлажьэхэм къызэралъытэмкIэ, ар ерыскъыуэ цIыхухэм къагъэсэбэпым и процент 17 мэхъу. IуэхущIапIэм хэIущIыIу ищIа докладым къызэрыщыгъэлъэгъуамкIэ, Урысейм щыпсэу дэтхэнэ зы цIыхуми илъэсым ерыскъы килограмм 33-рэ хыфIедзэ. А бжыгъэр хуэдитIым нэблагъэкIэ щынэхъыбэщ Украинэм, Словакием, Румынием - дэтхэнэ зы цIыхуми хуэзэу килограмм 70 пхъэнкIийм щрагъэхь а къэралхэм. Армениемрэ Азербайджанымрэ абыхэм ятекIуэжащ - килограмм 93-рэ щыхыфIадзэ зы илъэсым.
Къэхутэныгъэхэм къызэрагъэлъэгъуамкIэ, ЩIы хъурейм щыпсэу цIыхухэм ерыскъыхэкIыу къащэхум и процент 11-р хыфIадзэж, ресторанхэм - проценти 5-р, тыкуэнхэм - проценти 2-р. Псапэ щIапIэтэкъэ яхуэмыгъэкIуэщI шхыныр, хыфIамыдзэу, ныбэкIэ гузэвэгъуэ хэтхэм хуашэу Iуэхур зэтраухуэныр?
Апхуэдиз зэрыхыфIадзэм мылъку хэщIыныгъэу къишэм и гугъу умыщIми, ар икъукIэ зэран хуохъу дыкъэзыухъуреихь дунейм - пхъэнкIий идзыпIэхэм щызэтракIутэ шхыныр зэтеплъхьа нэужь къыхиху гъуэзыр икъукIэ йогуауэ щIыуэпсым. ЩIэныгъэлIхэм къызэралъытэмкIэ, уафэм дрихуей гъуэз псоми я проценти 10-р къызыхэкIыр ерыскъы зэтефыхьахэрщ.
Мыпхуэдэ бжыгъи къахь ООН-м и IэщIагъэлIхэм - 2019 гъэм цIыху мелуан 690-рэ мэжэлIащ, ЩIым щыпсэухэм ящыщу цIыху мелардищым езыхэм ягу ирихь, я узыншагъэм хуэщхьэпэну ерыскъы тэмэм ягъуэтакъым.
Тонн мелуан 930-р цIыху мелуан 690-м ятевгуаши феплъыт иджы. А бжыгъэхэр зэпэплъыта нэужь уемыгупсысынкIэ Iэмал иIэкъым: дапщэщу пIэрэ зы къэралым къыхуэмыгъэсэбэпхэр зимыIэхэм Iэрагъэхьэфу ди зэхэтыкIэр абы щынэсынур? ХыфIадза ерыскъыхэр хуэныкъуэхэм хурагъэшамэ, ныбэ гузэвэгъуэ хэт щыIэнтэкъым дунейм. Апхуэдэ зэхэщIыкI, зэфIэкI дэтхэнэ зыми къыткъуэмыкIауэ мы дунейр зэтес хъуну фIэщхъугъуейщ.
Нобэ
♦Къэмэх узыфэр зыпкърытхэм я дунейпсо махуэщ
♦1872 гъэм Урысейм япэ пощт карточкэр къыщыдэкIащ.
♦1903 гъэм Iэщэ щащIу Златоуст дэт заводым и рабочэ зыкъэзыIэтахэр пащтыхьыдзэм зэтриукIат.
♦1941 гъэм Сталиным и цIэр зезыхьэ саугъэтыр ягъэуващ. ИужькIэ абы Къэрал саугъэткIэ еджэ хъуащ.
♦1944 гъэм ЕтIуанэ дунейпсо зауэм и зэманым советыдзэхэр, Хэкур хуит къащIыжурэ, СССР-м и къэрал гъунапкъэм, Прут псым деж хуэзэм, нэсащ.
♦1956 гъэм Москва областым хыхьэ Дубнэ къалэм Iэ щытрадзащ ядернэ къэхутэныгъэхэмкIэ институт зэгуэт къызэгъэпэщыным теухуа зэгурыIуэныгъэм. А зэгухьэныгъэм хыхьат къэрал 18.
♦1989 гъэм СССР-м щыяпэу къэралым щекIуэкIащ зы депутат мандатым цIыху зыбжанэ щыщIэбэна хэхыныгъэхэр.
♦1995 гъэм Шенген зэгурыIуэныгъэм къару игъуэтащ. Абы ипкъ иткIэ паспорт, таможеннэ кIэлъыплъыныгъэхэм хэмыту зэкIэлъыкIуэну хуит хъуащ Бельгием, Германием, Франджым, Люксембургым, Нидерландхэм, Испанием, Португалием щыпсэухэр.
♦1996 гъэм Дунейпсо валютэ фондым Урысейм къритащ доллар меларди 6,9-рэ хъу щIыхуэр. МВФ-м и тхыдэм къриубыдэу ята ахъшэ щIыхуэ нэхъыбэ дыдэу къалъытэр аращ.
♦2000 гъэм, Ельцин Борис и къулыкъум зэрытекIам къыхэкIыу, Урысей Федерацэм щекIуэкIащ зи мычэзу президент хэхыныгъэхэр. Абы щытекIуауэ щытащ Путин Владимир.
♦2003 гъэм Марсым тенджыз щта къыщагъуэтащ.
♦2006 гъэм «Зэклассэгъухэр» социальнэ сетым лэжьэн щIидзащ.
♦1898 гъэм къалъхуащ кавказыбзэхэр зыджа щIэныгъэлI, филологие щIэныгъэхэм я доктор, профессор, Куржым щIэныгъэхэмкIэ и академием и академикыу щыта, Абхъазым, КъБР-м, Шэшэн, Ингуш, Дагъыстэн республикэхэм щIэныгъэмкIэ щIыхь зиIэ я лэжьакIуэ, Куржым и къэрал саугъэтым и лауреат Чикобавэ Арнольд.
♦1911 гъэм къалъхуащ США-м щыщ тхакIуэ, драматург цIэрыIуэ Теннеси Уильям.
♦1935 гъэм къалъхуащ Палестинэ къэралыгъуэм и унафэщI Аббас Мэхьмуд.
♦1938 гъэм къалъхуащ урысей актёр, РСФСР-м и цIыхубэ артист, УФ-м и Къэрал саугъэтыр зыхуагъэфэща Петренкэ Алексей.
♦1946 гъэм къалъхуащ Композитор, уэрэджыIакIуэ, «Самоцветы» гуп цIэрыIуэм хэта, УФ-м щIыхь зиIэ и артист Пресняков Владимир.
♦1945 гъэм къалъхуащ совет гимнаст, Олимп Джэгухэм тIэунейрэ я чемпион Воронин Михаил.
♦1946 гъэм къалъхуащ СССР-м лъэрыжэкIэ къызэдэжэн спорт лIэужьыгъуэмкIэ щIыхь зиIэ и мастер, Олимп Джэгухэм я чемпионкэ Титовэ Людмилэ.
♦1951 гъэм къалъхуащ урысей актёр, УФ-м и цIыхубэ артист Булдаков Алексей.
♦1972 гъэм къалъхуащ урысей къэрал къулыкъущIэ, экономист, УФ-м и Правительствэм и УнафэщIым и къуэдзэу лэжьа, ФИДЕ-м и президент Дворкович Аркадий.
Дунейм и щытыкIэнур
«pogoda.yandex.ru» сайтым зэритымкIэ, Налшык пшэр техьэ-текIыу щыщытынущ. Хуабэр махуэм градуси 7 - 9, жэщым градуси 2 - 3 щыхъунущ.
Лъэпкъ Iущыгъэ:
Нанэ хьэлIамащIэщ, дадэ кIэрыщIэнщ.
