ЗылI и быну

ЦIыхубэ зэкъуэтыныгъэм и махуэу пщэдей Урысей Федерацэм щагъэ­лъапIэнум ди къэралым и тхыдэ напэ­кIуэцI­хэм дыхурегъэплъэкIыж, абы хэта ­гугъуехьхэр ди нэгу къыщIегъэувэж. Илъэс 400 хуэдизкIэ узэIэ­бэ- к­Iыж­мэ, щытыкIэ гугъу ихуа цIыхубэр зылI и быну зэкъуэувэныр хэкIы­пIэфIу зэ­рыщытам и нэщэнэщ мы махуэшхуэр. Урысей лъэпкъыбэм ап­хуэдэ акъылрэ къарурэ къалъы­къуэкIри, хэкупсагъэмрэ жэуаплыныгъэмрэ зэ­ришэлIащ, къалъыкъуэкIа гугъуехьым а зэкъуэтыныгъэм и фIыгъэкIэ пэлъэщри, гъуэгу захуэм теуващ. 

Ди гъунэгъу къэралхэм ящыщу нэхъ лъэщу щыта Польшэм Урысейр зыIэ­щIилъхьэну къыщытеуэм, нэгъуэщI къэралым и унафэ щIэувэну хуэмей цIыхубэр куэд хъурти, къызэрыIэтащ. А зэщIэхъееныгъэр зэщIагъэуIуащ Минин Козьмарэ пщы Пожарскэ Дмитрийрэ. Дзэзешэу абыхэм ягъусащ адыгэпщ Черкасскэ Дмитрий (Къанщауэ). 
Урысейм и цIыхухэр къаруушхуэ зэ­рыгъэхъуат икIи яхузэфIэкIащ зэ­рып­­хъуакIуэхэр Москва дахужу къэралыр хуит къащIыжын. Абы теухуауэ ягъэува махуэшхуэр XX лIэщIыгъуэр къэсыху илъэс къэс ягъэ­лъэпIащ, ауэ Октябрь революцэ нэу­жьым ар къэралым и махуэшхуэхэм хагъэкIащ. АрщхьэкIэ «Уры­сейм и зауэлI щIы­хьым­рэ фэеплъ ма­хуэхэмрэ я IуэхукIэ» 1995 гъэм гъатхэпэм и 13-м къыдэкIа Федеральнэ законым ипкъ иткIэ, ар зэфIагъэувэжащ, мылэжьэгъуэ махуэуи ягъэп­сащ. 
Нобэ Урысейм и унафэщIхэми, абы щыпсэухэми я дежкIэ лъапIэщ мамы­рыгъэмрэ зыужьыныгъэмрэ, зэкъуэ­тыныгъэмрэ зэгурыIуэныгъэмрэ. Ар япэ зэ­рырагъэщырщ зэманым къигъэув мар­дэхэм щIыпэлъэщыфри, къэралым къару къезытри, зыужьыныгъэм ерыщу щIыхуэкIуэри. 
БлэкIам ухуеплъэкIыжкIэрэ, къэкIуэнур бубзыхун хуейщ. Къэралым, лъэпкъ­хэм я тхыдэм къыхэщыж Iущыгъэхэр, ехъулIэныгъэхэр, ди адэшхуэхэм я Iуэ­хущIафэхэмрэ гупсысэ убзыхуахэмрэ къэтпщытэжурэ иджыри гъуазэ тщIы­фынущ, абыхэм я фэеплъым дыхуэпэжу мамыру дыпсэуфынущ, къыдэкIуэтей щIэблэм гупсысэ куурэ хэкупсэ гъэсэ­ныгъэрэ ябгъэдэтлъхьэфынущ. 
Уи хэкур фIыуэ плъагъумэщ узыпэ­рыт Iуэхур къыщохъулIэнури, узытет гъуэ­гуанэр къыщызэбнэкIыфынури, укъэ­зыу­хъуреихьхэм тыншу уащыдэпсэуфынури. Абы къыхэкIыу дзыхь зэхуа­щIыжу, зэгурыIуэу, зэдэIэпыкъужу цIы­хубэр зэдэпсэумэ, хэкуми, лъэпкъми, унагъуэми, цIыхуми я къарумрэ зэ­фIэ­кIымрэ ефIэкIуэнуращ. Ахэращ къэралыр лъэщ зыщIри, ипэкIэ зыгъэкIуа­тэри. 

Сурэтыр Къарей Элинэ трихащ.