Къэбэрдей-Балъкъэрым и Iэтащхьэ КIуэкIуэ Казбекрэ «РусГидро» компанием и правленэм и унафэщI - генеральнэ директор Хмарин Викторрэ я зэIущIэ махуэкум КъБР-м и Правительствэм и Унэм щекIуэкIащ.
ЗэIущIэм щытепсэлъы-хьащ Кавказ Ищхъэрэм, къапщтэмэ, Къэбэрдей-Балъкъэрым и щIыналъэм гидроэнергетикэ мыиным зыщегъэужьыным ехьэлIа программэр гъэзэщIа зэрыщыхъум. КИФЩI-м и щIыуэпсыр хуэщIащ гидроэлектростанц мыинхэр щыгъэлэжьэным. Абыхэм я фIагъхэм ящыщщ экологие и лъэныкъуэкIэ шынагъуэншэу зэрыщытынур. Электрокъарур станцым къилэжьын щхьэкIэ ихъуреягъым щыIэ щIыуэпсым и зэхэлъыкIэр къута хъунукъым, апхуэдэуи ГЭС мыинхэр зытращIыхьыну псым и фIагъыр игъэнэхъыкIэнукъым, абы хэс бдзэжьейхэми егуэуэнукъым. КъищынэмыщIауэ, и гугъу ящIащ республикэм и щIыпIэ пхыдзахэр электрокъарукIэ ирикъуу къызэгъэпэща хъунымкIи электростанцхэм мыхьэнэшхуэ зэраIэм.
КIуэкIуэ Казбек къыхигъэщащ щIыналъэм щагъэзащIэ энергетикэ проектхэм экономикэми зэрызрагъэужьыр. Хмарин Виктор жиIащ дэтхэнэ зы гидроэлектростанцри адрейхэм къазэрыщхьэщыкIыр, ахэр республикэм ехъулIэныгъэкIэ зэрыщаухуэм къегъэлъагъуэ компаниер щIына-лъэм купщIафIэу зэрыдэлажьэр. КъБР-м щаухуэну нэгъуэщI ГЭС мыинхэм я проектхэми щытепсэлъыхьащ зэIущIэм.
Фигу къэдгъэкIыжынщи, ди республикэр нэгъабэ хэтащ УФ-м Энергетикэм зыщегъэужьынымкIэ и зэгухьэныгъэм къызэригъэпэща рейтингым. А Iуэхум къриубыдэу я лэжьыгъэр къапщытауэ щытащ Урысей Федерацэм хыхьэ щIыналъэ 66-м. Ди республикэр а рейтингым хэтам имызакъуэу, «Урысейм и гидроэнергетикэ IэнатIэ пашэ» унэтIыныгъэм щытекIуащ. Апхуэдэ ехъулIэныгъэ лъагэм лъабжьэ хуэхъуа Iуэхугъуэхэм ящыщщ блэкIа илъэситхум къриубыдэу ди щIыналъэм электростанц мыин зыбжанэ зэрыщаухуар.
ЗэIущIэ нэужьым КъБР-м и Iэтащхьэ КIуэкIуэ Казбекрэ «РусГидро»-м и правленэм и унафэщI - генеральнэ дирек-тор Хмарин Викторрэ ирагъэжьащ Шэрэдж гидроэлектростанц мыиным и ухуэныгъэр.
Япэ бетон кубометрыр щыдакIэ гуфIэгъуэ зэхыхьэм хэтащ Урысей Федерацэм и Къэрал Думэм и депутат Геккиев Заур, КъБР-м и Правительствэм и УнафэщI Мусуков Алий, абы и япэ къуэдзэ Говоров Сергей, КъБР-м и Парламентым и УнафэщIым и къуэдзэ Къардэн Мурат, республикэм энергетикэмкIэ, промышленностымрэ сатумкIэ и министр Iэхъуэбэч Щамил, «РусГидро»-м и генеральнэ директорым и япэ къуэдзэ Карпухин Николай, Аруан муниципальнэ щIыналъэм и администрацэм и Iэтащхьэ Ажий Валерэ, нэгъуэщIхэри.
Хмарин Виктор и къэпсэлъэныгъэм къыхэщащ Къэбэрдей-Балъкъэрым гидроэлектростанц мыинхэр щыухуэным ехьэлIа лэжьыгъэхэр «РусГидро»-м илъэс зыбжанэ хъуауэ зэрыригъэкIуэкIыр.
«Зэтеублауэ мэлажьэ Зэрэгъыж, Балъкъэр Ипщэ МГЭС-хэр, Бахъсэн Ипщэ гидроэлектростанцым и проектыр гъэхьэзырын щIадзащ. Нобэ зи ухуэныгъэ едгъажьэ станцым илъэс къэс къитынущ электрокъарууэ киловатт-сыхьэт мелуан 87-рэ. Мыр щIыуэпсым зыкIи зэран хуэмыхъу электрокъару къызэралэжь IэмалыфIщ. Шэрэдж МГЭС-м лэжьэн щIидзэмэ, Къэбэрдей-Балъкъэрым и унагъуэ мин 70-м щIигъу электрокъарукIэ къыхузэгъэпэщынущ. Дэтхэнэ ухуэныгъэщIэри ар электрокъару хэгъэхъуапIэщ, налогхэмкIэ, лэжьапIэ IэнатIэщIэхэмкIэ щIыналъэм и социально-экономикэ щытыкIэр езыгъэфIакIуэщ», - жиIащ «РусГидро»-м и унафэщIым.
Хмарин Виктор республикэм и унафэщIхэм фIыщIэ яхуищIащ гидроэнергетикэм и проектхэр гъэзэщIэнымкIэ лэжьэгъу къазэрыхуэхъум пап-щIэ икIи ухуэныгъэм хэт псоми ехъуэхъуащ проектыр ехъулIэныгъэкIэ зэфIагъэкIыну.
ГЭС-р Аруан районым хыхьэ Псыгуэнсу къуажэм пэмыжыжьэу Шэрэдж псым тращIыхьынущ. Ар щIыналъэм щынэхъ ин дыдэ Шэрэдж Ищхъэрэ энергокомплексым еплIанэу хыхьэнущ. Каскадым къызэщIеубыдэ гидроэлектростанцищ: Къэщкъэтау, Аушыджэр, Зэрэгъыж щаухуахэр. Псори зэхэту абыхэм къат мегаватти 155,7-рэ. Иджырейм и ухуэныгъэр 2024 гъэм яухыну траухуащ.
ГуфIэгъуэ зэхыхьэм кърихьэлIахэм ирагъэлъэгъуащ Шэрэдж Ищхъэрэ каскадым и къежьапIэм теухуауэ трахауэ щыта фильмыр. Абы хыхьэ япэ станцыр Къэбэрдей-Балъкъэрым и япэ Президент КIуэкIуэ Валерий хэту 2002 гъэм и мазаем ирагъэжьауэ щытащ.
КъБР-м и Iэтащхьэ КIуэкIуэ Казбек къызэхуэсахэм захуигъазэри, фIыщIэ яхуищIащ республикэм и япэ Президентым и фэеплъыр зэрахъумэм, илъэс куэд щIауэ щIыналъэм купщIафIэу зэрыдэлажьэм папщIэ. «Шэрэдж Ищхъэрэ МГЭС-хэм хыхьэ къыкIэлъы-кIуэ станцым и ухуэныгъэм Къэбэрдей-Балъкъэрым и экономикэм зегъэужьыныгъэм хэлъхьэныгъэшхуэ хуэхъунущ, - къыхигъэщащ Iэтащхьэм. - Ар энергетикэ IэнатIэм зегъэужьыным хэлъхьэныгъэ хуэхъум и закъуэкъым, атIэ республикэр электрокъарукIэ къызэгъэпэщыным, абы щымыщIэным хуащI хэлъхьэныгъэщ. Проектым экономикэр иригъэфIэкIуэнущ, къэкIуэну щIэблэм ягъэзэщIэну инвестицэ проектхэм лъабжьэ яхуэхъуу», - жиIащ КIуэкIуэ Казбек. Республикэм и унафэщIыр «РусГидро»-м и лэжьакIуэхэм ехъуэхъуащ гидроэнергетикэ мыиным зегъэужьыным ехъулIэныгъэщIэхэр къыщахьыну.
СтанцыщIэм и щытыкIэнум щытепсэлъыхьым къыхагъэщащ Шэрэдж ГЭС мыиныр псы хъумапIэ хэмыту, псы ежэхым и щытыкIэм зрамыгъэхъуэжу зэраухуэнур. Станцым екIуэлIэну псыр къыхашынущ Зэрэгъыж ГЭС-м пыщIа кIэнауэм. Абы и фIыгъэкIэ мылъкушхуэ зытекIуэ-дэну ухуэныгъэхэр ирамыгъэкIми хъунущ. Псым пшахъуэри хазыкIынукъым, сыт щхьэкIэ жыпIэмэ ищхьэкIэ щыIэ МГЭС-м ар къабзэу къыщIэжынущи.
Шэрэдж гидроэлектростанц мыиным и лъабжьэр щагъэтIылъым бетоным халъхьащ къэкIуэну щIэблэм яхуэгъэза тхыгъэрэ ухуэныгъэр щыщIадза зэманым щегъэжьауэ ар зэрекIуэкIыну зэманыр къэзыбжыну электрон капсулэ-рэ. ЗэIущIэм хэтахэм къыкIэлъыкIуэу Iэ тра-дзащ гидроэлектростанц мыиным и япэ кубо-метрым кIэралъхьэну фэеплъ пхъэбгъум. ЗэIущIэм и кIэухым КIуэкIуэ Казбек «РусГидро»-м къыбгъэдэкI фэеплъ саугъэт тыгъэ къыхуащIащ.
ГуфIэгъуэ зэIущIэм кърихьэлIахэм я нэгу зрагъэужьащ «Кабардинка», «Балкария» къэфакIуэ ансамблхэм.
«РусГидро»-р Урысей Федерацэм и энергетикэ компание нэхъ лъэщхэм ящыщщ. Абы къызэщIеубыдэ электростанц 400-м щIигъу. Богучан ГЭС-р хэту «РусГидро»-м къызэщIиубыдэ электростанцхэм я лъэщагъыр гигаватт 38-м щIегъу.