ХьэрычэтыщIэм нэхъри зрагъэужь

КъБР-м и Iэтащхьэ КIуэкIуэ Казбек видеозэпыщIэныгъэ Iэмалхэм тету хэтащ УФ-м и Правительствэм и Унафэ­щIым и Япэ къуэдзэ Белоусов ­Андрей иригъэкIуэкIа зэIущIэм.

Абы щытепсэлъыхьащ хьэрычэт мащIэмрэ курытым­рэ дэIыгъыным, апхуэдэуи «Хьэрычэт мащIэмрэ куры­тым­рэ, щхьэзакъуэ хьэрычэт Iуэху къызэIузыхыну хуейхэм я жэрдэмыр дэIыгъыныр» лъэпкъ проектым кърикIуахэр зэпкърахащ. ЗэIущIэм хэтхэр арэзы техъуащ УФ-м Экономикэ зыужьыныгъэмкIэ и министерствэм къыхилъхьа Iуэхум - хьэрычэт мащIэмрэ курытым­рэ зегъэужьыным Урысейм и щIыналъэхэр зэры­пэлъэщыр кърапщытэн мурадкIэ, рейтинг зэхэгъэувэным.
Министерствэм къита хъыбарым тепщIыхьмэ, хьэрычэт мащIэмрэ курытым­рэ дэIыгъыным хуэгъэпса лъэпкъ проектым 2022 гъэм сом мелард 65-рэ хухахынущ.
Къэбэрдей-Балъкъэрым хьэ­рычэт Iуэхур дэIыгъыныр зи нэIэ щыщIэтыр КъБР-м и ШэсыпIэ фондымрэ КъБР-м Хьэрычэт мащIэмрэ курытым­рэ щIыхуэ мыинхэр етынымкIэ и фондымрэщ. КъБР-м и Шэсы­пIэ фондым 2021 гъэм хьэ­ры­чэтыщIэ 39-м сом мелуан 279-рэ яритащ. ЩIыхуэ мыинхэр тынымкIэ фондым уней хьэ­рычэтыщIэ IуэхущIапIэ зиIэ цIыхуи 166-м псоми зэхэту сом мелуан 69-рэ яритащ.
Республикэм бизнес-инкубатору 6 щолажьэ хьэрычэ­ты­щIэхэм ядэIэпыкъуу. 2022 гъэм щIышылэм и 1-м ирихьэлIэу бизнес-инкубаторхэм хьэры­чэ­ты­щIэ 72-рэ Iуэху щащIэу щIэсщ, абыхэм щылэжьэн щIы­пIэу 296-рэ хухахащ. ЦIыхухэм Iуэхутхьэбзэ щыхуащIэ «Си хьэрычэт Iуэху» центрри мэ­лажьэ, ар ядоIэпыкъу хэгъэгум хьэрычэт щызыщIэ IуэхущIапIэ 44-м къыщIагъэкIхэр дунейпсо электрон хьэпшып щапIэхэм ихьэнымкIэ.
2021 гъэм ди республикэм щадэIэпыкъуащ щытыкIэ гугъу ихуа хьэрычэтыщIэхэм. Хьэ­ры­чэт мащIэмрэ курытым­рэ пэ­рытхэмрэ фейдэ къегъэ­щIы­ным емыпха организацэхэмрэ къэрал мылъкум къыхэкIыу грантхэр хухахащ, ирипсэун ­папщIэ цIыхур нэхъ мащIэ дыдэу зыхуей ахъшэм хуэдиз улахуэу я лэжьакIуэхэм иратыфын папщIэ, къищынэмы­щIауэ, зэрыхудачых щIыхуэхэмкIи ядэIэпыкъуащ. Урысейм и УФНС-м и къулыкъущIапIэу ­КъБР-м щыIэм къызэритамкIэ, 2021 гъэм и щэкIуэгъуэм налог зыт IуэхущIапIэу 1035-м грантхэр хуаутIыпщащ, абыхэм цIыху 3216-рэ щолажьэ. Грант ахъшэу ятащ сом мелуан 41-рэ. МазитIым къриубыдэу льготэ зиIэ кредиту сом мелуани 114-рэ ятащ, ар ялъысащ IуэхущIапIэ 43-м.
«Хьэрычэт мащIэмрэ куры­тым­рэ щхьэзакъуэ хьэ­рычэт Iуэху къызэIузыхыну хуей­хэм      я жэрдэмыр дэIыгъыныр» лъэпкъ проектым и зэхэ­лъы­кIэщIэм ипкъ иткIэ, «Зи щхьэ хьэрычэт хуэзыщIэ цIыху­хэм Iэмал къахузэгъэпэщын», «Хьэ­рычэт Iуэхур тыншу къызэ­рагъэпэщын, лажьэу зэтраублэн папщIэ ядэIэпыкъун», «Хьэрычэт мащIэмрэ курытым­рэ псынщIэу зэтраухуэн» щIыналъэ проектхэр ди хэгъэгум щолажьэ. 2021 гъэм щIыналъэ проектхэм хухахащ сом мелуани 144-рэ, ахэр мэкъу­мэш IэнатIэм хьэрычэт Iуэху къыщызэзыгъэпэщахэм иратащ. 2021 гъэм кърикIуахэм ятепщIыхьмэ, лъэпкъ проектхэр ди республикэм гъэзэщIа щыхъуащ.
«Хьэрычэт Iуэхум зегъэу­жьынымкIэ сэбэпышхуэ хъуащ къэралыр зэрадэIэпыкъуар. Ди хэгъэгум нобэкIэ хьэрычэтыщIэ 19144-рэ щолажьэ, нэгъабэ еплъытмэ, щхьэзакъуэ хьэры­чэ­тыщIэхэмрэ Iуэху цIыкIу, курыт зыгъэлажьэхэмрэ я бжыгъэм проценти 7,2-кIэ хэхъуащ. Абы щылажьэхэм я бжыгъэри процент 19-кIэ нэхъыбэ хъуащ, хьэрычэт Iуэхум IэнатIэ щаIэщ цIыху мин 54-м», - жиIащ ­КъБР-м и Iэтащхьэм.
«Налог тыкIэм и хабзэщIэм и фIыгъэкIэ, зи щхьэ хьэрычэт хуэзыщIэжхэм я бжыгъэр 2021 гъэм хуэдийкIэ нэхъыбэ хъуащ. Иджыпсту ахэр цIыху 15589-рэ мэхъу. ГурыIуэгъуэщ хьэрычэт пщIэн папщIэ къэралым Iэмал псори къузэритыр, псом хуэмыдэу пандемием и лъэхъэнэм хуабжьу защIигъэкъуащ. Зи щхьэ хьэрычэт хуэзыщIэхэм псоми зэхэту сом мелуан 900 къалэжьащ, абы щыщу республикэ бюджетым налогыу сом мелуан 21-рэ ­халъхьащ», - дыщIигъуащ КIуэ­кIуэ Казбек.
Iэтащхьэм жиIащ хьэрычэт мащIэмрэ курытым­рэ къызэ­Iузыххэм я бжыгъэр нэхъыбэ, налог Iуэхур тынш зэрыхъуам и фIыгъэкIэ республикэ бюджетым и хэхъуэри зэрынэхъыбэр. «ЩIышылэ мазэм тещIыхьауэ жыпIэмэ, щIыналъэ бюджетым езым и хэхъуэу иIэр нэгъабэ и апхуэдэ пIалъэм елъытауэ процент 30-кIэ нэхъыбэщ, ахъшэкIэ къапщтэмэ, ар сом мелуан 860-рэ мэхъу. А мылъкур псэукIэр егъэфIэ­кIуэным текIуэдэнущ. Хьэры­чэтыщIэ Iуэхур хэгъэгу экономикэм ­лъабжьэ хуэхъу пкъы­гъуэщ. ДяпэкIи иужь дитынущ хьэ­рычэт мащIэмрэ курытым­рэ ират дэIэпыкъуныгъэм нэхъри зэрыхэдгъэхъуэным, абы фейдэ нэхъыбэ къызэредгъэ­щIыным», - жиIащ КIуэкIуэ Казбек.