Мыхьэнэшхуэ зиIэщ

КлиматкIэ йоджэ щIыпIэ хэгъэунэхукIа гуэрым деж дунейм и щытыкIэм и зыхъуэжыкIэу илъэс псом къыщекIуэкIым, е нэгъуэщIу жытIэмэ, уэмрэ щIымрэ я зэблэхъукIэу гъэм и кIыхьагъкIэ илъэсым и кIуэцIкIэ къыщекIуэкIыр зыхуэдэм.
ЗэрыгурыIуэгъуэщи, мы зэманым цIыхуу дунейм тетхэми дяпэкIэ къэунэхуну щIэблэхэми я щыIэкIэ-псэукIэр зыхуэдэнур «дызыхэсыхь» щIыуэпсым и нобэрей щытыкIэм куэду елъытащ.
Дунейм и щытыкIэм и зэблэхъукIэу гъэм и кIыхьагъкIэ къыщекIуэкIым зыдезыгъэкIур а щIыпIэм ис цIыхухэм я закъуэкъым, атIэ абдежыр зи хэщIапIэ псэущхьэхэми, къуалэбзухэми, гъудэ-бадзэхэми, уеблэмэ къэкIыгъэхэми зыдагъэзэн хуей мэхъур. Арагъэнущ, псэ зыIут псоми (къэкIыгъэхэри ядэщIыгъуу) зыхащIэу, языныкъуэхэм дежи къатехьэлъэу щIыщIадзэр уэмрэ щIымрэ я зэдекIуэкIыкIэу дызэсэжам дызыпэмыплъа зэхъуэкIыныгъэ дызыхуэмейхэр къыщыхыхьэм деж. АтIэми, ди жагъуэ зэрыхъущи, апхуэдэ «зэщымыщхъуныгъэхэр» иужьрей илъэс пщIы бжыгъэхэм къыщыунэхурей хъуащ ЩIы Хъурейм и щIыпIэ зэхуэмыдэхэм. Ахэр, шэч хэмылъу, зэрыщыту къатщтэмэ, ди планетэм и къэкIуэнум хуэмыщхьэпэн, дэри дызыхуэмей зэхъуэкIыныгъэхэр къэзышэщ.
ЩIыгур, дызэрыбауэ хьэуар кIуэ пэтми нэхъ хуабэ зэрыхъум уэгъухэр, псыдзэхэр, нэгъуэщI тхьэмыщкIагъэхэр куэду къагъэщI, хы щхьэфэр къегъэукъубейри псыIур къегъэIэпхъуэ, ищхъэрэ, ипщэ жыжьэхэм илъэс мин бжыгъэкIэрэ щызэтрищIа мыл дзакIэшхуэхэр щегъэткIу. Ди планетэм дежкIэ хуабжьу шынагъуэщ къытщхьэщыт уэгум гъуэз щхъухьзехьэхэр зэрыщызэтрихьэри.
Зи гугъу тщIыхэр зэрыхэплъэгъуэм экологхэр, щIэныгъэлIхэр тIэкIу-тIэкIуурэ щыхьэт зэдытехъуащ. ИкIи, Iуэхум ирипIейтей къудейкIэ зэрыпэмылъэщынур къагурыIуэри, къызэдыхалъхьащ Климатым и дунейпсо махуэ зыфIаща Iуэхугъуэхэр гъатхэ къэс егъэкIуэкIын хуейуэ.
Япэ дыдэу а Iуэхум зэIухауэ щытепсэлъыхьар I992 гъэм Рио-Де-Жанейрэ щекIуэкIа, къэрали 180-м щIигъум (СССР-м хыхьэу щытахэри яхэту) я лIыкIуэхэр щызэIущIа, «ЩIым и саммит» зыфIаща зэхыхьэшхуэрщ. А зэхуэсым щызэрихьэлIахэм Iэ щIадзащ ООН-м и Конвенцэм, ди планетэм и климатым и зыхъуэжыкIэ шынагъуэм теухуам. Мы зэгурыIуэныгъэрат щаубзыхуари гъуэз «дыджхэр» атмосферэм щызэтремыгъэхьэным пыщIауэ япэ дыдэу зэфIэгъэкIыпхъэ Iуэхугъуэхэр зыхуэдэри.
ЩIым и саммитым (зи гугъу тщIы зэIущIэхэм апхуэдэу йоджэ) и ещанэ конференцыр 1997 гъэм и кIэухым Японием хыхьэ Киото хытIыгум щызэхашат. Мыбдежым щызэIущIахэм 1992 гъэм екIуэкIа япэ зэхыхьэшхуэм къыщащтауэ щыта Конвенцэм щыщIагъужат иужькIэ дуней псом цIэрыIуэ щыхъуа Киото унафэр - къэрал зызыужьахэмрэ зи экономикэр зэблэкIыгъуэ лъэхъэнэм итхэмрэ уэгум хаутIыпщхьэ гъуэзыр 2008-2012 гъэхэм ягъэмэщIэн зэрыхуейм теухуа къыхуеджэныгъэр.
Илъэси 10 дэкIри, 2007 гъэм и дыгъэгъазэм Индонезием и Бали къалэм аргуэру щызэхэтащ ООН-м мы Iуэхум триухуа и къыкIэлъыкIуэ конференц. Абыи щхьэтечу щытепсэлъыхьащ дунейм и щытыкIэм къыщыхъу зэхъуэкIыныгъэ шынагъуэхэм. Къэрали I90-м я лIыкIуэхэу а зэхыхьэм щызэIущIахэм абдежым Iэ щытрадзащ сату-промышленнэ IуэхущIапIэхэм уэгум хаутIыпщхьэ гъуэзхэр ягъэмэщIэным къыхуезыджэ дунейпсо зэгурыIуэныгъэм.
Зи гугъу тщIы махуэр ягъэлъапIэ экологие шынагъуэншагъэр къызэгъэпэщыным телажьэ къэхутакIуэхэм, щIыуэпсым и щытыкIэм кIэлъыплъ IуэхущIапIэхэм я IэщIагъэлIхэм, къэрал властым щыщхэм, щIэныгъэлIхэм, нэгъуэщIхэми.
Дыкъэзыухъуреихь дунейр къабзэу щыгъэтыныр, щIыуэпсым хуэсакъыныр тщыщ дэтхэнэми ди фарзщ. Автомобилхэр нэхъ мащIэрэ къэдгъэсэбэпрэ электрокъарур ямылейуэ дымыгъэкIуэщIу, жыгыщIэхэр дгъэтIысрэ щхъуантIагъэхэми зедгъэубгъуу дыкъекIуэкIмэ, ахэр псори, шэч къызытумыхьэжынур аращи, сэбэпынагъ ин къэзышэщ. Зи гугъу тщIыхэр Iуэху цIыкIуфэкIуу къытщыхъунри хэлъщ, ауэ ЩIы Хъурейм цIыхуу тетым апхуэдэхэр длэжьмэ, мыхьэнэ ин дыдэ зиIэу къыщIидзыжынущ.

КЪУМАХУЭ Аслъэн.
Поделиться:

Читать также:

29.03.2024 - 12:46 НОБЭ
27.03.2024 - 15:00 НОБЭ
26.03.2024 - 08:01 НОБЭ
25.03.2024 - 12:07 НОБЭ