«Спартак-Налшыкым» и капитан гъуащхьауэ Iэзэ Бажэ Амир топджэгум дихьэххэм фIы дыдэу яцIыху. Щалъхуа икIи футболым япэ лъэбакъуэхэр щыхича Арщыдан къуажэм щригъажьэри, ар Мэзкуу и «Спартак»-м, Белгород и «Салют»-м, Воронеж и Факел»-м, Пензэ и «Зенит»-м, Владивосток и «Луч-Энергия»-м щыджэгуащ икIи дэтхэнэ зыми лъэужь дахэ къыщигъэнащ. Иджыпсту зэфIэкI ин зэриIэр щегъэлъагъуэ Иорданием и чемпионатым икIи абы щыпсэу ди лъэпкъэгъухэм дэрэжэгъуэ ин ярет.
Аруан щIыналъэм хыхьэ Арщыдан къуажэм Бажэ Амир 1988 гъэм жэпуэгъуэм (октябрым) и 15-м къыщалъхуащ. Пасэу топ джэгун щыщIидзащ щIыпIэ «Бедик» командэм. Япэ тренеру иIар а Iуэхур фIыуэ зылъагъу икIи куууэ хэзыщIыкI и адэ Бажэ Хьэутийщ. И адэ къуэш Дотии къуажэми республикэми хуабжьу щыцIэрыIуэ футболистт.
- ЗанщIу гъуащхьауэ къалэныр къыхэсхащ, - игу къегъэкIыж Амир. - Дэрэжэгъуэ ин къызитырт ди хьэрхуэрэгъухэм я гъуэр щыхэзгъащIэм и деж. ЯпэщIыкIэ ар зэгъэхъулIэгъуейт. Хуабжьу гугъу зезгъэхьын хуей хъуащ си хъуэпсапIэм сытеIэбэн папщIэ.
И ныбжьыр илъэс пщыкIутI хъуа къудейуэ, 2001 гъэм, Амир къэралым и къалащхьэм къыщыхутащ. Мэзкуу и «Спартак»-м и футбол школым зыщызыгъэсэну сабий гуп къащтэрти, и адэ къуэш Бажэ Дотий абы къыщригъэплъыну ишащ. Кавказым щыщ Iэбыдэлъэбыдэ щIалэ цIыкIур занщIэу ягу ирихьащ икIи къащтащ.
- «Сыт Мэзкуу нэс щыпщIэнур, уи пIэ ис», къызжаIэрт куэдым, - къыпещэ и псалъэмакъым Амир. – Сэ абыхэм си лъэр щIагъэхун дэнэ къэна, нэхъри сытрагъэгушхуэрт, ерыщ срагъакIуэрт. Сысабийми, къызгурыIуэрт адрейхэм яхузэфIэкIыр сэри зэрызэзгъэхъулIэфынур. КъищынэмыщIауэ, зэрысщIэжрэ Мэзкуу и «Спартак»-м и джэгукIэм сыдихьэхырт. Арати, мазэкIэ зыгъэсэныгъэхэм къыщыскIэлъыплъри, школым сыщIагъэтIысхьащ, къалащхьэм япэ тренеру щызиIа Бондаренкэ и чэнджэщкIэ. Сакъызыхэхуар къэрал псом и щIыпIэ куэдым къраша сабийхэрт. ЗыхэсщIэрт си хъуэпсапIэр къызэрызэхъулIэр икIи ерыщу зызгъасэрт.
ЩIыпIэ жыжьэм и закъуэу зэман кIыхькIэ зэи щымыIа адыгэ щIалэ цIыкIур къалащхьэм и зэрыхьзэрийм къыхэхутащ. И щхьэ Iуэху езым зэрихуэжыну абы къыхукъуэкIащ икIи хъарзынэу къехъулIащ. Гупым ар апхуэдизкIэ фIыуэ хэзэгъати, и пашэ хъуащ икIи капитану щIэх-щIэхыурэ командэр джэгупIэ губгъуэм къришэрт.
И ныбжьыр илъэс пщыкIух иджыри иримыкъуауэ Бажэ Амир хагъэхьащ Мэзкуу и «Спартак»-м и щIалэгъуалэ гупым. Япэу абы и джэгукIэр щыслъэгъуар «Спартак-Налшыкыр» премьер-лигэм кIуа иужькIэщ. Ди щIалэхэм 2006 гъэм Нарткъалэ къыщрагъэблэгъа мэзкуудэсхэм къахэжаныкIырт ар. ИужькIэ цIэрыIуэ хъуа гъуащхьауэхэу Дзюбэ Артёмрэ Баженов Никитэрэ я гъусэу абы хэгъэрейхэр игъэгулэз зэпытт.
Бажэ Амир Мэзкуу и «Спартак»-м и щIалэгъуалэ гупым хэту, абы и капитану мызэ-мытIэу къэралым и чемпион хъуащ икIи топ куэд я хьэрхуэрэгъухэм яхудигъэкIащ, гъуащхьауэ щIалэщIэхэм я зэпеуэм щытекIуэу. КъищынэмыщIауэ, ираджащ зи ныбжьыр илъэс пщыкIубл иримыкъуахэр зыхэт Урысей Федерацэм и ныбжьыщIэ командэ къыхэхам. Апхуэдизу лъэщу абыи хэзэгъати, зэIущIи 8-м топи 6 щыдигъэкIат. Дауи, IэщIагъэлIхэми тренерхэми гу къылъатащ икIи хуабжьу набдзэгубдзаплъэу къыкIэлъыплъу хуежьащ. Амир зэфIэкI псори иIэт къэралым и футболист нэхъыфIхэм ящыщ зы къыхэкIыну. АрщхьэкIэ спортым и хабзэ ткIийхэм ящыщщ, ныбжьыщIэхэмрэ щIалэгъуалэмрэ къахэкIыу цIыхур балигъхэм щахыхьэр. ЗакъуэтIакъуэщ ар тэмэму къызэхъулIэр. Бажэ Амир абыкIэ и насып къимыкIауэ пхужыIэнукъым, арщхьэкIэ щхьэусыгъуэ зэмылIэужьыгъуэхэм я зэранкIэ Урысей Федерацэм футболымкIэ и премьер-лигэм зыщигъэбыдэфакъым.
- Федотов Владимир ди тренер нэхъыщхьэу щагъэувам щIалэгъуалэр балигъхэм нэхъ дыхишэу щIидзащ, - жеIэ Амир. - Владивосток и «Луч-Энергия»-м зэныбжьэгъугъэ зэIущIэ дедгъэкIуэкIыу япэ дыдэу балигъхэм сахэту джэгупIэ губгъуэм сыкъихьащ икIи тайм псо езгъэкIуэкIащ. Дауи, хуабжьу сыгузавэрт. Иджыри къэс нэхъыбэм телевизоркIэ фIэкIа сымылъэгъуа, зи джэгукIэм хуабжьу сыдихьэхыу щыта Титов Егор, Калиниченкэ Максим сымэ хуэдэхэм иджы срагъусэу Мэзкуу и «Спартак»-м и щIыхьыр схъумэрт!
Зи ныбжьыр илъэс пщыкIуий иджыри иримыкъуа Бажэ Амир занщIэу премьер-лигэм и зэрызехьэшхуэм хадзэну дзыхь ящIакъым. И IэпкълъэпкъкIи IэзагъкIи нэхъ псыхьа хъун папщIэ бэджэнду иратащ япэ дивизионым щекIуэкI зэхьэзэхуэм хэт «Спартак-МЖК»-м. 2007 гъэм абы зэIущIэ тIощI щригъэкIуэкIати, тIэу къыхэжаныкIащ. Ар профессиональнэ футболым щича япэ лъэбакъуэт.
КъыкIэлъыкIуэ илъэсым Бажэр Мэзкуу и «Спартак»-м къашэжащ. Абы зэи игу ихужыркъым официальнэу щыт зэIущIэм япэу къызэрырагъэхьар зыгъэса командэм и балигъ гупым хэту. Ар къыщыхъуар 2008 гъэм шыщхьэуIум (августым) и 6-рщ. Урысей Федерацэм и кубокыр къэхьыным ехьэлIа зэхьэзэхуэм и 1/16-нэ Iыхьэм ипкъ иткIэ «Спартак»-р Брянск къалэм щIыпIэ «Динамо»-м щыIущIэрт. Хухаха зэманыр мащIэ дыдэми, Амир абы тегушхуэныгъэ къритащ икIи и командэр 2:1-уэ текIуэри, адэкIэ зэхьэзэхуэм щыкIуэтащ.
Апхуэдэу щыт пэтми, Бажэ Амир Мэзкуу и «Спартак»-м и щIыхьыр афIэкIа зэи ихъумэжакъым. Япэ дивизионым зыкъыщызыгъэлъагъуэ Дон Iус Ростов и СКА-м 2008 гъэм и гъэмахуэм бэджэнду иратащ икIи а илъэсыр иухыхукIэ зыхэта зэIущIэ 13-м топи 2 щыдигъэкIащ.
АдэкIэ Белгород и «Салют»-р къыпэплъэрт. Бэджэнду зрата япэ дивизионым и командэ нэхъыфIхэм ящыщ зым Амир фIы дыдэу хэзэгъащ икIи пэщIэдзэ зэIущIэ пщыкIутхум хэнейрэ къыщыхэжаныкIащ. Абы иужькIэ белгороддэсхэм ар зыхашэпащ икIи къыкIэлъыкIуа илъэсищым 86-рэ яхуэджэгуащ икIи я хьэрхуэрэгъухэм топ 25-рэ яхудигъэкIащ. АрщхьэкIэ иужькIэ мылъкукIэ я Iуэхухэр зэIыхьэри, «Салют»-р етIуанэ дивизионым къекIуэтэхащ, абы и капитан Бажэ Амир гъунэгъу Воронеж и «Факел»-м гуфIэжу зэхигъэхьащ. АрщхьэкIэ абыи зыщимыIэжьэу Пензэ и «Зенит»-м ди лъахэгъур Iэпхъуащ.
Бажэ Амир и зэфIэкIыр къыщызэкъуиха, и къаруилъыгъуэ лъэхъэнэм «Спартак-Налшыкыр» премьер-лигэм хэтащ. Абы и тренер нэхъыщхьэ Красножан Юрэ пресс-конференцхэм щIэх-щIэхыурэ дыщеупщIырт Мэзкуу и «Спартак»-м щагъэса ди лъахэгъу щIалэр къыщалъхуа щIыналъэм къыщIимышэжым и щхьэусыгъуэмкIэ, ар езыр хуабжьу зэрыщIэхъуэпсыр тщIэрти. Жэуап пыухыкIаи зэи къыдитыфыртэкъым, езым а къулыкъу лъагэр къылъызыгъэсар 2005 гъэм Налшык и «Спартак»-м и унафэщIу щыта Амир и адэ къуэш Бажэ Дотийуэ щыт пэтми. Ди командэм и ветеранхэу Сыжажэ Валерэрэ Гогибедашвили Заурри абы трагъэчыныхьырт. Сытми, Красножан и щхьэр едгъэужэгъури, зэхьэзэхуэм и пэ къихуэ зыгъэсэныгъэхэм ящыщ зым Амир иригъэблэгъащ. Зэныбжьэгъугъэ зэIущIэ гуэрым дакъикъэ зыбжанэкIэ къыщригъэхьэри, иутIыпщыжащ, къыдимыхьэхауэ жиIэри.
МылъкукIэ и Iуэхухэр зэIыхьэу «Спартак-Налшыкым» премьер-лигэри, къыкIэлъыкIуэу япэ дивизионри ибгына иужькIэщ Бажэ Амир Къэбэрдей-Балъкъэрым и командэ нэхъыщхьэм къыщрагъэблэгъэжар. ЗанщIэуи ар гупым и пашэ хъуащ. 2014 гъэм щыщIэдзауэ Амир командэм и капитанщ икIи абы лъандэрэ зэIущIэ 98-рэ налшыкдэсхэм яхэту иригъэкIуэкIащ. Арщыдан щIалэм абыхэм топ 20 я хьэрхуэрэгъухэм щахудигъэкIащ.
Къыщыхъуа щыIэщ 2017 - 2018 гъэхэм екIуэкIа зэхьэзэхуэм Владивосток и «Луч-Энергия»-м и фащэр щыщIитIэгъа. А командэр премьер-лигэм игъэзэжыну хущIэкъурти, Бажэ Амири и зэфIэкI абы щеплъыжыну хуейт. АрщхьэкIэ, мылъкукIэ къакъуэувэн ягъуэтатэкъыми, Iуэхум къикIаишхуэ щымыIэу, Налшык къэкIуэжри, ди командэм къыхыхьэжащ.
Бажэ Амир и хъыбарыфI щыIуар Хэкужьым и закъуэкъым. Хамэ къэрал щыпсэу ди лъэпкъэгъухэри абы и зэфIэкI лъагэм щыгъуазэу къыщIэкIащ икIи мы илъэсыр иухыхукIэ щыджэгуну Иорданием и командэ нэхъ лъэщхэм ящыщ «Аль-Ахьли»-м яшащ. ИтIанэ «Спартак-Налшыкым» къигъэзэжыну и мурадщ, иужь лъэхъэнэм абы уэру къыхыхьа ди щIыпIэм къыщалъхуа икIи зыщызыгъэса щIалэгъуалэм и зэфIэкIымрэ IэзагъымкIэ ядэгуэшэн, ахэр тригъэгушхуэу футболым и гъуэгу бгъуфIэм тригъэувэн папщIэ.
Спортым зэрыхэтым къыдэкIуэу, Бажэ Амир щIэныгъэ нэхъыщхьи зэригъэгъуэтащ. Абы ехъулIэныгъэкIэ къиухащ Физическэ щэнхабзэмкIэ, спортымкIэ, щIалэгъуалэмрэ туризмэмкIэ Урысей къэрал университетыр. Ари гъащIэм хуабжьу къыщыхуэсэбэпыну IуэхугъуэфIщи, Тхьэм иригъэфIакIуэ!
«Спартак-Налшыкым» и капитан Бажэ Амир.
Мэзкуу и «Спартак»-м щыхэтам.
Сабий зеиншэхэр егъэгушхуэ.
ЕбгъэрыкIуэныгъэр сыт щыгъуи и гъуазэщ.
