Шотландиер Инджылызым гуэту зы щIыналъэщ. Инджылызыбзэр щызекIуэ щхьэкIэ, шотландхэми лъэпкъ щхьэхуэу зыкъалъытэж, къэралыгъуэу псэуным щIохъуэпс. Апхуэдэ хуитыныгъэ яIэн щхьэкIэ, IэIэт ирагъэкIуэкIыу, нэхъыбэр Инджылызым гуэкIыну арэзы хъун хуейщ. Ауэ референдум къыщыдахыфынур Инджылызым и суд нэхъыщхьэм хуит къищIмэщ.
Шотланд лъэпкъ партым и унафэщI, япэ министр Стерджен Никола хэIущIыIу ищIащ референдум ирагъэкIуэкIыну мурад зэраIэр. 20I9 гъэм апхуэдэ дыдэ лъэIу бгъэдалъхьат а зэманым Великобританием и премьер-министру щыта Джонсон Борис, ауэ абы Iуэхур къызэпиудауэ щытащ. «Шотландием щыпсэухэм нахуэу къагъэлъэгъуащ Британием и гъусэну зэрыхуейр, дэри къалэн зыщытщIыжащ абы и хьэтыр тлъагъуну», - жиIащ абы щыгъуэ Джонсон. Борис зи гугъу ищIыр 20I4 гъэм екIуэкIа референдумырт. Шотландиер зыутIыпщыну хуэмей Инджылызыр фIыуэ хэIэбауэ къалъытэ абы щыгъуэм утыку кърахьа процент бжыгъэм.
Ауэ Iуэхур и кIэм нагъэсыным тезыгъэчыныхь езы шотланд тетыгъуэм зэрыжиIэмкIэ, Инджылызыр Евросоюзым къызэрыхэкIыжам куэд ехъуэж. Стерджен хэIущIыIу ищIакIэщ референдумыщIэр, ядэ-ямыдэми, 2023 гъэм и жэпуэгъуэм зэрырагъэкIуэкIынур. ИтIани, хабзэм тету, судым хуит зыкърагъэщIэным иужь итхэщ.
Зи гугъу ящIыр «референдум чэнджэщ» жыхуаIэм хуэдэщ. ЩIыналъэм ис цIыхухэм я нэхъыбэм Инджылызым гуэкIын гукъыдэж къагъэлъагъуэу щытми, абы къикIыркъым занщIэу Шотландиер гуэкIыну. Ар къыхуадэн щхьэкIэ, Британиемрэ Шотландиемрэ я парламентхэм зэгъусэу Iуэхум хуэфэщэн хабзэ зэхалъхьэн хуейщ.
«Сэ Шотландием и демократиер Джонсон Борис е нэгъуэщI премьер-министрым ищIынкIи хъуну унафэм Iурыплъыхьу къэзгъэнэнукъым, - жиIащ Стерджен Никола. – Хуитыныгъэм теухуа унафэр кIэрыутIыпщ пщIыи, демократие IэмалкIэ фIэкIаи зэфIэпх хъунукъым. Сыт уигу тебгъахуэ мыхъуну хэлъыр лъэпкъхэр езыхэм я гукъыдэжкIэ зэдэпсэун-зэдэмыпсэун Iуэхум? Референдумым и унафэр судыншэу зэрызэфIэмыкIым езы Инджылызым и тепщэгъуэм и Iуэхур зыIутри IупщIу къегъэлъагъуэ».
IэIэт ирагъэкIуэкIын Iуэхум шотланд министрыр 202I гъэм и накъыгъэм щегъэжьауэ топсэлъыхь. Ирландие Ипщэм щекIуэкIа хэхыныгъэм лъэпкъщIэкъухэр щытекIуащ. Абы шынагъуэ къегъэхъу Британиер лъэлъэжынкIэ. Аращ Шотландиеми и нэр щIамыгъаплъэр.
Стерджен Никола 202I гъэм фокIадэм и 7-м къиIэтауэ щытащ нобэ зытепсэлъыхь, 2023 гъэм ирагъэкIуэкIыну IэIэтым и Iуэхур. Абы щыгъуэми къыхигъэщат референдумыр уз зэрыцIалэр мыбэяужауэ къызэрыдамыхынур. «Хуитыныгъэм дытепсэлъыхьыным и чэзу къэсащ, - жиIащ абы щыгъуэм Никола. - АфIэкIа Шотландиер Великобританием и правительствэм игу къэкIынкIи хъунум ещхьэпэплъу щысыжыфынукъым».
Стерджен и псалъэхэр диIыгъащ Шотландием щыщ «удзыфэхэм» я тепщэ Харви Патрик. Британ правительствэм шотланд цIыхубэм и гукъыдэжыр къыфIэIуэхукъым, щIыналъэр экологие, цIыхубэ гъащIэ, экономикэ я лъэныкъуэкIэ хокIуэдэжыпэ, - жиIэрт абы.
Великобританием и Iуэхур зэрымыщIагъуэр Шотландием и унафэщIхэм имыкIуэтыжу къыщагъэлъэгъуащ «Ди Шотландиер доухуэ» зыфIаща дэфтэрхэм. Инджылызыр езым хуэдэ европей къэралхэу Швецием, Финляндием, Ирландием, Данием ирагъапщэри, псоми яужь зэритыр къыщIагъэщащ.
Джонсон Бориси иджыблагъэ премьер-министр къулыкъум трагъэкIа Трасс Элизабети зэакъылэгъут «Шотландиер референдумум зэрыхуэмыхьэзырым» теухуауэ. Илъэсий ипэкIэ апхуэдэ IэIэт щрагъэкIуэкIам, цIыхубэм я процент 55-м Инджылызым къыхэнэну гукъыдэж къагъэлъэгъуауэ щытащ. Ар фIэгъэнапIэ ищIащ Джонсон шотланд тетыгъуэм и гукъыдэжыр щызэпиудым. «20I4 гъэм референдум екIуэкIащ, апхуэдизрэ а Iуэхур къыщIэпIэтыжын щхьэусыгъуэ щыIэкъым», - жиIауэ щытащ Джонсон.
«20I4 гъэ лъандэрэ дунейм зихъуэжащ, - педзыж абы Стерджен Никола. - Шотландием щыщхэм иджы нэхъ хуиту жаIэфынущ гуэкIыну хуейрэ хуэмейрэ». Никола жиIэм и щIагъыбзэр Великобританиер Евросоюзым къызэрыхэкIыжарщ.
Накъыгъэм и I8-м «Лъэпкъ фейдэ» газетыр тепсэлъыхьащ Шотландиер Инджылызым гуэкIмэ, НАТО-м и шынагъуэншагъэр нэхъ тIасхъэ зэрыхъунум. Абы хуэкIуэмэ, НАТО-м и кхъухьхэр щигъэувын игъуэтынукъым. Шотландиер щхьэхуэ хъумэ, Европэр зэрыщыту гугъу ехьынущ.
Дызэрыт зэманым екIуэкIа къэпщытэныгъэхэм япкъ иткIэ, Шотландием щыщу процент 58-м Инджылызым гуэкIыныр, къэрал щхьэхуэу псэуныр нэхъ къащтэ. Ауэ референдум ирагъэкIуэкIын папщIэ, Великобританием хуитыныгъэ къыIахын хуейщ.
