ЗызыщIэж щыIамэ…

Урым папэм зэрыжиIэмкIэ, «Украинэм щызауэхэм нэхъ гущIэгъуншэу яхэтыр Урысейм щыщу мыурыс лъэпкъхэм къахэкIахэрщ: шэшэнхэр, бурятхэр, къинэмыщIхэр».  Зыми и гуапэ гуапэ хъуакъым лъэпкъ зэхэгъэжкIэ  утыку къихьа чыристан духьэшым и гущIэгъу щIыкIэр.

Политикэ къэхутэныгъэхэмкIэ институтым и унафэщI Марков Сергей зэрыжиIэмкIэ, псори къызыхэкIыр урым папэм Украинэм щызэIуащэ пцIыр жыIэзыфIэщу къызэрищтэрщ. Урысейм щыпсэу лъэпкъхэр зэпэщIагъэувэжын гуращэр къазэремыхъулIэм къыхэкIыу, иджы нэгъуэщI Iэмалым хуекIуэу аращ ар зыгъэпсалъэхэр. Украин зауэлIхэм я лъэпкъ благъэу щыт урысхэм ебгъэрыкIуэныр къатемыхьэлъэн хуэдэу, иджы зэзауэхэр хамэ дыдэу, бийуэ я фIэщ нэхъ ящIын щхьэкIэ, ар къагупсысысащ.

«Урым папэр Хьисэ лъапIэм пэувауэ аращ, - щетх Марковым и телеграм напэкIуэцIым. - Хьисэ «алыджи журти [лъэпкъ зэхэдз] щыIэкъым» жиIэу щытащ. Иджы урым папэм лъэпкъ щхьэхуэхэр егъэпуд, гущIэгъуншэ яфIищауэ. ЗэрыпсэлъыкIри зи пцIыр лIэщIыгъуэ зыбжанэкIэ пхузэтемыхыжын киев тетыгъуэм ягъэIухэрщ. И напэр итхьэщIыжын щхьэкIэ, абы къыхуэнэр зы закъуэщ: Кадыров Рамзан езым и деж иригъэблагъэу, и пащхьэм лъэгуажьэмыщхьэу къиувэнырщ».

«Мыр «урысхэм гужьгъэжь яхуиIэн» жыхуаIэми къыщынэркъым, - пэджэжащ чыристан дин лэжьакIуэм Захаровэ Марие. – БгъущI гъэхэм «урысхэмрэ славянхэмрэ Кавказым щыпсэу лъэпкъхэр дакъузэ» жаIэу щытащ. Иджы, къызэрыщIэкIымкIэ, Кавказ лъэпкъхэм урысхэм ди фэр трах. Апхуэдизу пэжыр зэгъэдзэкIынкIэ щхьэ ерыщу ущытын хуей? Дэ бурятхэри, шэшэнхэри, лъэпкъ куэдрэ дин зыбжанэу зэхэт ди къэралым щыпсэу адрей псори ди гъусэу дызыунагъуэщ».

«Папэм жорзехьэхэмрэ чыристан инквизицэмрэ зэрахьа лейхэр игу къэзгъэкIыжыфынут, - дин лэжьакIуэм жэуап езытахэм къахэуващ Кадыров Рамзани. - Е Iэщэ ямыIыгъыу украин щIэпхъаджащIэхэм яIэщIэхуа зауэлIхэм иращIахэр. Ауэ шэшэнхэм ди цIэ къыщриIуакIэ, зауэ губгъуэм Iут дэтхэнэ зы шэшэнми игу илъым щыгъуазэ сщIынщ ар.

Дэ зы зауи щIэддзэркъым, «ДызэгурывгъаIуэ» жыдмыIэу. Ар Алыхьым и нэфIыр зыщыхуа ди Бегъымбар лъапIэ Мухьэмэд и хабзэщ. Дэтхэнэ муслъымэнми ещIэ шэхьадэр (Алыхьыр зэрызакъуэр, Бегъымбарыр зэрыхьэкъыр) къэзыпсэлъа бийр букIи Iумпэм пщIыи зэрымыхъунур. Уеблэмэ тобэ къэзыхьыжам ищIа псори хуэбгъэгъупэн хуейщ. Зи цIэр дуней псом хэIуа чыристан дин лэжьакIуэм дежкIэ емыкIущ ахэр имыщIэну. Ди зауэлIхэм фадафи наркомани яхэткъым, дэтхэнэ зыри и диным тетыжщ. Дэтхэнэ зыми ещIэ узыбгъэдэтыр бий дыдэу щытми, абы и цIыхущхьэм пщIэ хуэпщIын зэрыхуейр».

«Дэ къыдгуроIуэ урым папэми адрей европей къулыкъущIэхэми ягу темыхуэр, - къэпсэлъащ Шэшэным лъэпкъ политикэм, республикэ щIыб зэпыщIэныгъэхэм, печатымрэ информацэмкIэ и министр Дудаев Ахьмэд. – Ар ди унафэщI Кадыров Рамзан ткIийуэ дунейпсо мыхъумыщIагъэм зэрыпэщIэуварщ. Езыхэм я диным имыгъэдурыс Iуэхухэр къабыл зэрищIым нэмыщIыж, иджы шэшэнхэм ди деж къэсащ. Сыт узэрыщыгугъынур зы цIыху лъэпкъым къыхэкIахэм (цIыхубзитIым е цIыхухъуитIым) нэчыхь зэдатхыну арэзы хъу чыристан дин лэжьакIуэм?»

Папэм хуэгъэза псалъэ игъэIуащ Шэшэным я Дин IуэхущIапIэм и унафэщI Межиев Салахьи: «Шэшэнхэр зыхуэткIийр бийхэращ, ныбжьэгъухэмрэ я телъхьэхэмрэ къуэшым хуэдэу яхущытщ. Бгырыс хьэлыр зригъэцIыхуну хуеймэ, Лермонтовым и тхыгъэхэр щIреджыкI урым папэм».

Бурятхэм къащхьэщыжащ Бурятием и унафэщI Цыденов Алексей: «Бурятием щыщ зауэлIхэм я напэр къабзэу я къалэныр ягъэзащIэ. Дин зезыхьэ цIыхум лъэпкъ щхьэхуэр гущIэгъуншэу жиIэу зэхэпхыныр нэхъ мащIэ дыдэу гъэщIэгъуэнщ».

Урым папэ хъужыр 2013 гъэм гъатхэпэм и 13-м къулыкъум теува Бергольо Хорхе Мариощ, диныцIэу Франциск зыфIищыжауэ. И IэщIагъэкIэ химик-технологщ, ауэ литературэмкIи психологиемкIи иригъэджащ, Достоевский Фёдор и тхылъхэм фIэфIу щIоджыкI.