«Ухань щекIуэкIам теухуа пэжыр» - ар и фIэщыгъэу Америкэм щыщ щIэныгъэлI Хафф Эндрю тхылъ къыдигъэкIащ. Дохутырым США-м и тетыгъуэр егъэкъуаншэ ковид уз зэрыцIалэр дунейм къызэрытриутIыпщхьамкIэ.
Америкэм узыншагъэр хъумэнымкIэ и министерствэм и нэIэ щIэту лажьэ «Экохелс альянс» IуэхущIапIэр илъэсипщI хъуауэ Китайм щыIэ Ухань къалэм дэт лабораторэм долажьэ. Американ тетыгъуэм мылъку яхуиутIыпщу, тIасхъэщIэх хабзэхъумэхэри япыщIауэ, къэралитIым щыщ щIэныгъэлIхэм эксперимент дзыхьщIыгъуэджэхэр ирагъэкIуэкIырт. ИкIэм-икIэжым а къэхутэныгъэхэр «САРС, ковид-2» узым хуэкIуащ.
Узыр къызэрежьэрэ псоми я гулъытэр Ухань дэт биолабораторэхэм яхуэгъэзат. Ковид лIэужьыгъуэхэм елэжь а IуэхущIапIэм зэрымыщIэкIэ къыщацIэла гуэрым узыр цIыхухэм яхихьэу зиубгъуауэ хуагъэфащэрт. КъызэрыщIэкIари аращ, ауэ Хафф Эндрю тегъэчыныхьауэ жеIэ а эксперимент шынагъуэхэр США-м и ахъшэкIэ зэрырагъэкIуэкIар. Узыр къызыхэхъукIа ген налъэхэри Китайм езытар США-рщ. Сыт хуэдэ щIыкIэу? Узыфэ къызыхэкI налъэ гуэрхэр нэхъ гуащIэ зэрахуэщIым еплъыну, епэщэщырт «щIэныгъэлIхэр». Дохутырым зэрыжиIэмкIэ, Ухань дэт IуэхущIапIэр илъэс куэд хъуауэ кIэлъыплъырт уз зэрыцIалэр зрагъэуэлIа дзыгъуэнэфхэм а узыр адрей псэущхьэхэм зэрылъагъэIэсыфым. А Iуэхур и пэщIэдзэм щегъэжьауэ зэрымыщIагъуэм ищIыIужкIэ, США-ми Китайми узыр лабораторэм къыщIэмыкIын папщIэ, зэрырикъункIэ зыхуэсакъыпхъэхэм хуэсакъакъым. Китайм япэ махуэм щегъэжьауэ ищIэрт зи Iуэху зэрахуэр цIыхум и лIэужьыр (геныр) зыхъуэж узыфэу зэрыщытыр.
«Си щхьэфэцым зрисат тщIар зищIысыр къыщызгурыIуам, - щетх Хафф и тхылъым. – ИпэжыпIэкIэ дэ дуней псом цIыху мелуан бжыгъэ щызыукIа биологие Iэщэ къэзыгупсысахэм ахъшэ яIэщIэтлъхьауэ аращ. А псор зыщIэж США-ми ар ибзыщIащ. БгъэщIагъуэ хъунукъым Китайм дыкъызэригъэпцIари, узыр езыр-езыру къежьа хуэдэу зэригъэIуари, пэжыр зыщIэ ди тетыгъуэр абы щыхьэт зэрытехъуари».
Вирусыр къыщежьа зэманым ирихьэлIэу, «Экохелс альянсыр» илъэсипщI хъуауэ дэлажьэрт Ухань дэт лабораторэм. Фаучи Энтони зи унафэщI узыншагъэр хъумэнымкIэ США-м и министерствэри абы и нэIуасэт.
Мыбыхэм ирагъэкIуэкI лэжьыгъэр сыт хуэдэ жыпIэмэ, уз зэрыцIалэр къэзышэ налъэхэр яхъуэжурэ, абыхэм зэрызащIым йоплъ. Ар щIащIэр апхуэдэ щIыкIэу цIыхум къеуалIэ узхэр ягъэхъужу зрагъэсэн папщIэ хуэдэу жаIэ. Ауэ ипэжыпIэкIэ апхуэдэ эксперимент шынагъуэхэр зращIылIэ налъэхэр псэ зыIутхэм нэхъ тыншу еуалIэу мэхъу. Ар егъэлеяуэ зэрышынагъуэм къыхэкIыу, мы къэхутэныгъэхэр къэралхэм я нэхъыбэм хабзэкIэ щадэркъым. США-ми ар 20I4 гъэ пщIондэ щамыдэу щытащ, ауэ 20I7 гъэм щегъэжьауэ хуит ящIащ.
«Апхуэдэ щIыкIэу, - жеIэ Хафф, - «Экохелс альянс»-р Ухань дэт лабораторэм США-м и тетыгъуэм и унафэкIэ дэлажьэурэ, дунейм темыт уз зэрыцIалэр къезыгъажьэ налъэр яхъуэжурэ, куэдкIэ нэхъ узыфэ гуащIэ къыхащIыкIащ».
Хафф зэрыжиIэмкIэ, яIэщIэщIар къагурыIуэжа иужь, США-ми Китайми лэжьыгъэр «щэху дыдэм» хуагъэкIуащ. Уз зэрыцIалэр къызэрежьэнур иджыри 20I9 гъэм и шыщхьэуIум къагурыIуакIэт.
ЗыхэпщIа хъуа Iуэхур къызэрыгурыIуэу, Хафф абы тепсэлъыхьын щIидзати, яукIын шынагъуэ щыIэу зыкъомрэ псэуащ, къызэрыкIэлъыплъыр ищIэу. И жьэр зэтрагъэпIэн щхьэкIэ, къулыкъу лъаги къыхуагъэлъэгъуат, ауэ идакъым. ИужькIэ и къэхутэныгъэхэр утыку кърихьэри, тхьэрыIуэкIэ щIигъэбыдэжащ, абы щегъэжьауи суд йокIуэкI.
Мис апхуэдэ лъабжьэщ иIэр Китай лабораторэм къыщежьа ковидым.
