«Жанхъуэтхьэблэ (Псыгуэнсу): хужьхэмрэ плъыжьхэмрэ я зэпэщIэтыныгъэ»

         Апхуэдэ фIэщыгъэм щIэту Котляровхэ Мариерэ Викторрэ я тхылъ тедзапIэм къыщыдэкIащ Iэпщацэ Вадим и тхылъ.

         Къуажэдэс щIалэ къызэрыгуэкIым, фIыщIэ хуэфащэу, илъэс куэд хъуауэ къуажэм и тхыдэ жыжьэр щIеджыкI, архивым хэлъ дэфтэрхэр къигъэсэбэпурэ. Апхуэдэу абы къыпикIухьакъым езыр къызыхэкIа Iэпщацэхэ я лъэпкъым и къежьапIэм и пэжыпIэр  къэлъыхъуэнми. Иужьрейм теухуауэ 2018 гъэм «КъаруIэпщэ» зыфIища япэ  тхылъыр къыдигъэкIащ.

         Нобэ зи гугъу тщIы етIуанэ документальнэ лэжьыгъэм, Жанхъуэтхьэблэ жылагъуэ закъуэм и щапхъэмкIэ, Iэпщацэм къыщигъэлъэгъуащ, граждан зауэм цIыхубэм къахуихьамрэ абы къыдэкIуа зэхъуэкIыныгъэхэмрэ.

         «ЗэщIэхъееныгъэ хужь» зыфIища япэ Iыхьэм авторым зэрыхузэфIэкIкIэ щызэхуихьэсыжащ езыхэр хуейуэ Iэщэр къащтэу Къэбэрдей шуудзэ полкым хэту зауэм кIуа къуажэдэс куэдым я цIэ-унэцIэхэр, абыхэм ятеухуа щыхьэт тхылъхэр, н.къ.

         «ЗэщIэхъееныгъэ плъыжь» фIэщыгъэм щIэт етIуанэ Iыхьэм дыщрохьэлIэ зауэ лъэхъэнэм къэунэхуа зэпэщIэтыныгъэхэм. Мыбдежми, ди жагъуэ зэрыхъунщи, Iуэхум и пэжыпIэр къыщыхуэмыгъуэтаи къыхэхуащ: красноармейцхэм ящыщ куэдым къагъэзэжакъым, абыхэм я цIэ-унэцIэхэр къыщыгъэлъэгъуа тхылъымпIи щыIэххакъым. Апхуэдэу документ куэдым къыхощ  а зэрыхьзэрийм бэм къахуихьа тхьэмыщкIагъэр: цIыхуу щаукIам нэмыщI, зауэм Iухьэ шууейхэм яфIэкIуэдащ дыжьын хуэIухуэщIэхэм, Iэщэ лъапIэхэм къыщыщIэдзауэ, адыгэш къабзэхэмкIэ иухыжу куэд - зым ейр адрейм къытрихащ.

         ЩIы реформэм хуэгъэпса кIэух Iыхьэри дэфтэр гъэщIэгъуэнхэмкIэ къулейщ: унагъуэ къэс яIа Iэщ щхьэбжыгъэхэр, джэдкъазхэр, щIыр. ЗэрыгурыIуэгъуэщи, щIыр къазэремэщIэкIым къыхэкIыу, гъавэщIапIэхэмрэ мэкъупIэхэмрэ къуажэм фIыуэ пэжыжьэт. Абы къыхэкIыу бэджэнду къэзыщтэхэри къахэкIащ, ар нэхъ яфIэтыншу. Тхылъым къуажэдэсхэр зэрыщыгуфIыкIынум шэч хэлъкъым.