Дудар Хьэутий Мызэ и къуэр 1921 гъэм накъыгъэм и 15-м Бахъсэн районым щыщ Къулъкъужын Ищхъэрэ къуажэм (Къуэнхьэблэ) къыщалъхуащ. Курыт еджапIэр къиуха нэужь, егъэджакIуэхэм я щIэныгъэм щыхагъахъуэу Налшык дэт институтым и егъэджакIуэ курсхэм 1938 - 1940 гъэхэм щеджащ. 1940 гъэм я къуажэ игъэзэжри, курыт еджапIэм адыгэбзэмрэ литературэмрэ щригъэджащ 1942 гъэ хъуху. И узыншагъэр зэрымыщIагъуэм къыхэкIыу ар зауэм ягъэкIуатэкъым. 1942 - 1944 гъэхэм Дудар Хьэутий Тырныауз вольфрам-молибден комбинатыр зэфIэзыгъэувэжахэм яхэтащ, абы папщIэ СССР-м и Совет Нэхъыщхьэм и Президиумым и унафэкIэ «1941 - 1945 гъэхэм екIуэкIа Хэку зауэшхуэм и зэманым и къару емыблэжу зэрылэжьам папщIэ» медалыр къыхуагъэфэщауэ щытащ.
ЕгъэджакIуэ, журналист лэжьыгъэхэр зэдихьащ абы: газетхэм тхащ, радиом къыщыпсэлъащ. 1945 гъэм ар Радиокомитетым ирагъэблэгъащ икIи илъэситIкIэ «ХъыбарыщIэхэр» редакцэм и редакторащ. 1947 - 1949 гъэхэм «Къэбэрдей пэж» газетым щылэжьащ. ИужькIэ Ленинград дэт консерваторэм щIэтIысхьат, ауэ и узыншагъэм къызэримыхьым къыхэкIкIэ, къиухыну къехъулIакъым.
1952 гъэм къыщыщIэдзауэ Дудар Хьэутий «Къэбэрдей пэж» газетым и литературэ лэжьакIуэщ. КъищынэмыщIауэ и къалэмыпэм къыщIэкIащ драмэ, прозэ тхыгъэ куэд. Абыхэм ящыщхэр къыщыдэкIащ Къэбэрдей-Балъкъэрым и тхылъ тедзапIэм икIи ахэр лъабжьэ зыхуэхъуа спектакль зыбжанэ театрхэм щагъэуващ. Ди республикэм и театр гъуазджэм зегъэужьыным жыджэру зэрыхэлэжьыхьам папщIэ, 1973 гъэм къыфIащащ «КъБАССР-м гъуазджэхэмкIэ щIыхь зиIэ и лэжьакIуэ» цIэ лъапIэр.
Дударыр Урысейм и ТхакIуэхэми Журналистхэми я зэгухьэныгъэхэм хэтащ.
ЩоджэнцIыкIу Алий и цIэр зезыхьэ Къэбэрдей къэрал драмэ театрым и пьесэу щагъэувар зыбгъупщIым нызэрохьэс. «Нэчыхьытх» пьесэр ди театрым къыщымынэу, Адыгейм, Къэрэшей-Шэрджэсым, Дагъыстэным, Башкирием, Шэшэным, Ингушым щагъэлъэгъуащ.
Дударым и гушыIэхэмрэ ауанхэмрэ куэд мэхъу. Абыхэм я нэхъыфIхэр гъэщIэгъуэнщ, купщIафIэщ, щIэщыгъуэщ. ТхакIуэм телъыджэу къигъуэтырт икIи и гурыщIэкIэ, и гупсысэкIэ шэрыуэу иузэщIырт и щIэнэкIалъэхэри и гушыIэхэри. Дерс гуэр хэмылъу, зыгуэркIэ уи гум къемыпIэстхъыу, уимыгъэпIейтейуэ абыхэм яхэтыр мащIэщ.
Дудар Хьэутий дунейм ехыжащ 1994 гъэм накъыгъэм и 5-м.
ГушыIэм и махуэм тфIэигъуащ абы и тхыгъэхэм щыщ гуэрхэр теддзэну.
Дауэ пхуэгъэгъуа?
Ахьмэд шыгукIэ бэзэрым къикIыжырт. Абы и бэзэр Iуэхухэри хъарзынэу зэфIигъэкIати, адыгэ уэрэдыжьыр къыхидзарэ зригъэщIеикIауэ шыгум ист. ШитIыр апхуэдизкIэ уэдыкъуати, я дзажэналъэ къыхэпIиикIхэм утеуIуамэ, Ахьмэд жиIэ уэрэдым и макъамэр тыншу къыпхуигъэкIынт.
Ауэрэ здэкIуэм, щIалэ гъуэгурыкIуэ къыхуэзащ.
- КъитIысхьэ, ныбжьэгъу, уздэсшэнщ! – жиIащ Ахьмэд.
ГъуэгурыкIуэм, шыгум къызэритIысхьэххэу, шитIыр зэпиплъыхьу хуежьащ.
- СлIо, ныбжьэгъу, шы уи щыпэлъагъу? Мы си шитIыр сыту хуабжьу зэпуплъыхьрэ?
ЗдэкIуэм нэсыху гъуэгурыкIуэм зыри жиIакъым.
- Бэзэр кIуам зы дзажэ цIынэ къэсщэхуати, схуэмыгъэгъуу хьэпIацIэм сфIызэщIищтащ, – жэуап итыжащ щIалэм, шыгум щелъэжым. – Е гъуэгу махуэ, хьэпIацIэ химыщIэу уэ мы уи шитIыр дауэ пхуэгъэгъуа?
Яку дэлъ тIэкIурщ
Ди къуажэ псом Хьэдис нэхъ щIалэфI дэстэкъым. Ауэ, езым гу лъимытэжурэ, ар фадэм дихьэхащ. Фадэм япэрей Хьэдис щIалэфIым и хъубжэр хуригъэщIыжри, етIуанэрей Хьэдис цIыху кIуэдар абы и пIэм иригъэуващ.
Иджы Хьэдис и цIэр щыгъупщэжыху ефэрт, кIуэжырти, и бынунагъуэ хъарзынэм яхэзэухьырт. Абы и щхьэгъусэр куэдрэ къелъэIуащ: «КхъыIэ, Хьэдис, дызэдэбгъэпсэунумэ, фадэр щыгъэт!» – жиIэурэ. Щымыхъужыххэм, фызыр щIэпхъуэжащ.
ИтIани Хьэдис ефэрт. Нэхъ Iеижу ефэрт. Ауэ, гъэщIэгъуэнратэкъэ, ефэ пэтми, фадэр езэгъыртэкъым: щефэкIи тхьэусыхэрт, щыпкърыкIыжкIи гызырт.
Зы пщэдджыжь гуэрым Хьэдисхэ я гъунэгъу лIыжьыр къеупщIащ:
- Уи Iуэху дауэ щыт, си щIалэ? – жиIэри.
- Хьэлэчщ! Дыгъуасэ сефауэ си щхьэр фIех! - гурымащ Хьэдис.
- Уи Iуэхур къызгурыIуэркъым, си щIалэ, - пищащ лIыжьым и псалъэм. - УщефэкIи утхьэусыхэу жаIэ, щыппкърыкIыжкIи уогыз: щомызэгъкIэ щхьэ уефэрэ?
- Сыщефэмрэ щыспкърыкIыжымрэ яку дэлъ тIэкIуращ сыщIефэр! - жэуап итыжащ Хьэдис.
- А-а!.. Iэлэхьэ, си щIалэ, мис иджы къызгурыIуам уэ узытеунэхъуар! – жиIэри лIыжьыр щэтащ.
