КъБР-м и Парламентым ЕгъэджэныгъэмкIэ, щIэныгъэмрэ щIалэгъуалэм я IуэхухэмкIэ и комитетым иджыблагъэ зэIущIэ щригъэкIуэ-кIащ Сабийхэмрэ щIалэгъуалэмрэ я творчествэмкIэ республикэ уардэунэм. Ар теухуауэ щытащ Къэбэрдей-Балъкъэрым егъэджэныгъэ IэнатIэмрэ щIалэгъуалэм драгъэкIуэкI лэжьыгъэмрэ гъэсакIуэм щиIэ мыхьэнэм зегъэужьыным. Абы хэтащ депутатхэр, КъБР-м и Iэтащхьэмрэ Правительствэмрэ я лIыкIуэу КъБР-м и Парламентымрэ суд IуэхущIапIэхэмрэ щыIэ ДыщэкI Мадинэ, КъБР-м Егъэджэныгъэмрэ щIэныгъэмкIэ и министерствэмрэ КъБР-м ЩIалэгъуалэм я IуэхухэмкIэ и министерствэмрэ я лIыкIуэхэр, КъБР-м и Парламентым и ЩIалэгъуалэ палатэм хэтхэр, нэгъуэщIхэри.
ЗэIущIэр къызэIуахын и пэ, хьэщIэхэм IуэхущIапIэм зыщаплъыхьащ: сурэтыщI гъуазджэмкIэ къызэрагъэпэща зэпеуэ-гъэлъэгъуэныгъэм зыщагъэгъуэзащ, гупжьейхэр зэрыщылажьэм еплъащ.
КъБР-м и Парламентым ЕгъэджэныгъэмкIэ, щIэныгъэмрэ щIалэгъуалэм я IуэхухэмкIэ и комитетым и унафэщI Емуз Нинэ жиIащ нэхъ ипэкIэ щыIа Iуэху бгъэдыхьэкIэхэм нобэрей зэманым къызэрезэгъкIэ щIэ гуэрхэр халъхьэжыну, зыужьыныгъэ иратыну зэрызэхуэсар.
- Совет зэманым гъэсакIуэхэм мыхьэнэшхуэ яIащ. Апхуэдэ IэнатIэ зэрыщыIам и фIыгъэкIэ лэжьыгъэм ехъулIэныгъэфIхэр къыпэкIуэу зэрыщытар дощIэж, - къыхигъэщащ Емузым. - 2023 гъэр ЕгъэджакIуэмрэ гъэсакIуэмрэ я илъэсщ. Шэч хэлъкъым ахэр диIэн зэрыхуейм. Мы Iуэхум лъабжьэщIэ едгъэгъуэтыпхъэщ. Абы щхьэкIэ хабзэ и лъэныкъуэкIи диIэхэм дыхэплъэжын, ахэр едгъэфIэкIуэн хуейуэ къызолъытэ.
КъБР-м Егъэджэныгъэмрэ щIэныгъэмкIэ и министр Езауэ Анзор жиIащ «Егъэджэныгъэ» лъэпкъ проектым къалэн нэхъыщхьэ дыдэхэм ящыщу IуэхугъуитI къызэригъэувыр: егъэджэныгъэ IэнатIэр егъэфIэкIуэнымрэ лъэпкъ хабзэхэмрэ щэнхабзэмрэ я лъабжьэу щIэблэр гъэсэнымрэ абы зегъэужьынымрэ.
- А къалэнхэм дыпэлъэщынукъым IэщIагъэлI-хэм я зэфIэкIымрэ Iэзагъэмрэ хедгъэгъахъуэу щымытмэ. Абы и лъэныкъуэкIэ гъэсакIуэ-ущиякIуэхэр щагъэхьэзыр IэнатIэр сэбэпышхуэ хъуну къызолъытэ, - къыхигъэщащ министрым министрым. - Урысейм ЕгъэджэныгъэмкIэ и министерствэм 2019 гъэм къищтауэ щытащ школхэмрэ курыт щIэныгъэ щрат еджапIэхэмрэ щIэсхэр унэтIыным теухуауэ Iуэху бгъэдыхьэкIэ хэхар. 2021 гъэм апхуэдэ Iэмалыр егъэджакIуэхэми яхуэгъэзауэ ягъэбелджылащ. Къэбэрдей-Балъкъэрым гъэсакIуэхэр гъэхьэзырыным 2018 гъэм иужь дыщи-хьащ - 2018 - 2021 гъэхэм къриубыдэу Налшык къалэм дэт курыт школ №27-м егъэджакIуэу лэжьэн щIэзыдзэгъащIэхэм щадэлэжьащ. Апхуэдэуи 2020 гъэм и бадзэуэгъуэм къыщыщIэдзауэ жэпуэгъуэ пщIондэ «ГъэсакIуэхэм я академием» я зэфIэкIым щыхагъэхъуащ егъэджакIуэ миным нэблагъэм. Ди IуэхущIапIэм игъэбелджылащ егъэджакIуэхэм я Iэзагъэр щIалэгъуалэм зэрыбгъэдалъхьэну щIыкIэр (2024 гъэ пщIондэ тещIыхьауэ).
Езауэм дыщIигъуащ гъэсакIуэм и лэжьыгъэр зыхуэдэнум республикэм и курыт еджапIэ псори зэрыщыгъуазэр, ар къызэрагъэсэбэпыр. АрщхьэкIэ абыхэм къыщыгъэлъэгъуакъым а Iуэхум хэт егъэджакIуэхэр зэрагъэгушхуэ Iэмалхэр щыгъэбелджыла Iыхьэхэр. Егъэджэныгъэ IуэхущIапIэхэм езыхэм яубзыхуу аращ гъэсакIуэр зэрагъэгушхуэ-ну Iэмалхэр. Министрым къыхигъэщащ егъэджакIуэхэр зэрагъэгушхуэ Iэмалхэм икIэщIыпIэкIэ зэрелэжьыпхъэр. «2023 гъэр ЕгъэджакIуэмрэ гъэсакIуэмрэ я илъэсу зэрыщытым къыхэкIыу, дгъэзэщIэн хуейхэм ящыщщ: а IэщIагъэхэм нэхъыбэ дегъэхьэхыным хуэгъэза Iуэхугъуэхэр къызэгъэпэщыныр, егъэджэныгъэ IэнатIэм епха махуэшхуэхэм лэжьакIуэхэр гъэлъэпIэныр, я Iэзагъэм хегъэгъэхъуэныр, «Илъэсым и егъэджакIуэ», «Илъэсым и гъэсакIуэ», «Анэдэлъхубзэм и егъэджакIуэ нэхъыфI» щIыналъэ зэпеуэхэр, нэгъуэщIхэри егъэкIуэкIыныр. Апхуэдэуи, зэрыфщIэщи, иджыблагъэ КъБР-м и Iэтащхьэм Iэ щIидзащ егъэджакIуэхэм зэрызыщIагъэкъуэну Iэмалы-щIэм теухуа унафэм - 2023 гъэм щегъэжьауэ зи гугъу сщIа зэхьэзэхуэхэм щытекIуэхэм ахъшэ саугъэту сом мин 200, къыхэжаныкIхэм - сом мини 100 зэрыратынум теухуам. Си фIэщ мэхъу, а Iуэхугъуэри сэбэп хъуну егъэджакIуэхэр я лэжьыгъэм егугъунымкIэ», - дыщIигъуащ Езауэм.
- Интернатхэм къыщIагъэкIхэм ди нэIэ зэратетыпхъэри зыщыдгъэгъупщэркъым. Апхуэдэу, школ-интернат №5-м епхауэ къызэIутхащ ГъащIэм тыншу хэшэнымкIэ центрыр. Абы зы илъэскIэ догъакIуэ гугъуехь хэхуа щIалэгъуалэр. Абдеж гъэсакIуэхэр къащыдолажьэ. Мы зэманым апхуэдэу цIыху 11-м я нэIэ тетщ, - пищащ министрым.
КъБР-м щIалэгъуалэм я IуэхухэмкIэ и министрым и къуэдзэ Ахметов Артур тепсэлъыхьащ къаIэта Iуэхум теухуауэ я IуэхущIапIэр зэлэжьхэм. Абы щапхъэу къихьащ ирагъэкIуэкI «СыгъэсакIуэщ», «Хьэрычэт Iуэхур - къуажэм», «Точка-взлёта» Iуэхухэм. Апхуэдэуи абы къызэхуэсахэр щигъэгъуэзащ социальнэ сетхэм щрагъэкIуэкIа щIэупщIэм кърикIуам. ГъэсакIуэм и къалэным и мыхьэнэр къращIэну зи ныбжььыр илъэс 18 - 35-м итхэм зэреупщIам къызэригъэлъэгъуамкIэ, процент 49-м езыхэр гъэсакIуэ хъуну, процент 28-м апхуэдэхэм я нэIэм щIэтыну зэрыхуейр жаIащ.
И Iуэху еплъыкIэр зэIущIэм къыщигъэлъэгъуащ Сабийхэмрэ щIалэгуалэмрэ я творчествэмкIэ уардэунэм и унафэщI Къалмыкъ Кларэ. Абы игу къигъэкIыжащ совет зэманым а Iэмалыр къагъэсэбэпу зэрыщыта щIыкIэр, езыр а гъуэгум зэрырикIуар, абы и фIыгъэкIэ игъуэта зэфIэкIыр иджы зи унафэщI IуэхущIапIэм къызэрыщигъэсэбэпыр.
КъБР-м Къалэн куэд щагъэзащIэ ЩIалэгъуалэ центрым и унафэщIым и къуэдзэ Къущхьэ Оксанэ тепсэлъыхьащ «СыгъэсакIуэщ» проектыр зэрагъэзащIэм.
ЗэIущIэм къыщыпсэлъащ ЕгъэджакIуэхэм я Iэзагъэм щыхагъахъуэ центрым и унафэщI Шэнтыкъу Иринэ, КъБР-м и Парламентым и ЩIалэгъуалэ палатэм и унафэщI Борисевич Екатеринэ, КъБКъУ-м ПедагогикэмкIэ, психологиемрэ физическэ щэнхабзэ-спортымкIэ и институтым и унафэщI Михайленкэ Ольгэ, нэгъуэщIхэри.
ЗэIущIэм къыщыхалъхьащ ГъэсакIуэхэм я щIыналъэ зэгухьэныгъэрэ а Iуэхум зегъэужьынымкIэ лэжьыпхъэхэр зэзыгъэуIу советрэ къызэгъэпэщынымкIэ щыIэ Iэмалхэм егупсысыну.
