Санкт-Петербург и Эрмитажыр

Эрмитажым и тхыдэр

Ухуэныгъэр XVIII лIэщIыгъуэм икухэм ирагъэжьащ Елизаветэ и унафэкIэ. Архитектор Растрелли Франческэ 1754 - 1762 гъэхэм елэжьащ а ухуэныгъэм. Ар и кIэм нагъэса нэужь, а зэманым тетыгъуэ чэзур зылъыса Екатеринэ ЕтIуанэм Эрмитаж Иныр, Эрмитаж ЦIыкIур, Эрмитаж театр ухуэныгъэр къыпригъэщIыхьащ. 1764 гъэм музейм и лъабжьэр абы игъэтIылъауэ жыпIэ хъунущ.

1771 - 1787 гъэхэм Фельтен Юрэ и проектымкIэ, Нева и Iуфэм Эрмитаж Иныр щаухуащ, тхылъхэмрэ сурэтхэмрэ музейм зэрыщIэмыхуэжым къыхэкIыу. Илъэситху дэкIри, Эрмитаж театрыр къызэзыгъэпэща Кваренги Джакомэ а ухуэныгъэр и кIэм нигъэсащ. Абы спектаклхэмрэ оперэхэмрэ щагъэлъагъуэ. Екатеринэ и зэманым музейм и фондым и гъэтIылъыгъэхэм  зэпымыууэ къыхагъахъуэрт итальян IэпщIэлъапщIэхэм я лэжьыгъэхэм щыщхэр.

Эрмитажыр XIX лIэщIыгъуэм

Франджыхэм щапэщIэта зауэр иухыу ахэр ди къэралым ирахужа нэужь,  Эрмитажым къыщIэнащ Наполеон и щхьэгъусэ Богарне Жозефинэ и гъэтIылъыгъэхэр. 1812 гъэм екIуэкIа Хэку зауэм и нэпкъыжьэ къытенащ Эрмитажым - Николай I и тетыгъуэм а зауэм и лIыхъужьхэм я фэеплъыр яхъумэным телэжьащ. Ухуэныгъэм и пэшхэм дзэзешэхэм я сурэтхэр фIадзащ. А зэманым Эрмитажым и пэшхэр зыхуей хуэзыгъэзар Брюллов Александрщ. 1837 гъэм къэхъуа мафIэсым иужькIэ Петровскэ, Фельдмаршальскэ пэшхэр Стасов Василий и гъусэу зэфIэзыгъэувэжари аращ.

1852 гъэм архитекторхэм сурэтхэм папщIэ ЭрмитажыщIэ яухуащ, нэмыцэ Кленце Лео и проектым тету. Штакеншнейдер Андрей елэжьащ уардэунэр ефIэкIуэным. 60 - 80 гъэхэм музейм щIэлъ хьэпшыпхэм къахэхъуащ да Винчи Леонардэ, Рафаэль, нэгъуэщI сурэтыщIхэмрэ декоративно-прикладной гъуазджэм  щылажьэ IэщIагъэлIхэмрэ я IэдакъэщIэкIхэр. 

Япэ дунейпсо зауэм и зэманым Эрмитажым сымаджэщ къыщызэрагъэпэщащ. 1917 гъэм щэкIуэгъуэм и 12-м Эрмитажыр къэрал музей хъуащ. ЕтIуанэ дунейпсо зауэм щыгъуэ музей зыбжанэ зэрызэхагъэхьэжам, цIыхухэм яхъумэхэм къадэкIуэу, республикэ щхьэхуэхэм хьэпшып лъапIэхэр кърашурэ Эрмитажым къызэрырахьэлIам я фIыгъэкIэ, абы щахъумэхэм хэпщIыкIыу къахэхъуат. Зауэм щыгъуэ хьэпшып куэд Свердловск ирагъэшат. 1945 гъэм щэкIуэгъуэм щыщIэдзауэ ахэр къашэжащ.

Музейм и гъэтIылъыгъэхэр

Къэрал Эрмитажым зыщызыплъыхьахэм зэрыжаIэмкIэ, абы къарита дэрэжэгъуэр псалъэкIэ къэIуэтэжыгъуейщ. А пэшышхуэм зэманыр къыщыувыIэми ярейщ, Европэм и IэпщIэлъапщIэхэм я Iэдакъэ къыщIэкIа вазэхэм, сурэтхэм, скульптурэхэм ущеплъкIэ. Абы щахъумэ дуней псом уасэ зимыIэу къыщалъыта лэжьыгъэхэр. Апхуэдэхэщ Рембрандт и «Возвращение блудного сына», да Винчи Леонардэ  и «Мадонна Литта», «Мадонна Бенуа», Рафаэль и «Мадонна Конестабиле», «Святое семейство», Караваджэ и «Лютнист» сурэт гъэщIэгъуэнхэр, Тициан, Мурильо, Эль Грекэ, нэгъуэщI художник цIэрыIуэ куэдми я Iэдакъэ къыщIэкIахэр. КъыжыIапхъэщ, Франджым и сурэтыщIхэм XIX лIэщIыгъуэм и кIэхэм, XX лIэщIыгъуэм и пэхэм я Iэдакъэ къыщIэкIа лэжьыгъэ купщIафIэ куэд Санкт-Петербург дэт Эрмитажым зэрыщахъумэр. Зэ кIуэгъуэкIэ музейм и пэш псоми зыщуплъыхьыфынукъым.

Къэрал Эрмитажым и къудамэхэр хамэ къэралхэми къыщызэIуахауэ Лондон, Лас-Вегас, Амстердам, Къэзан, Феррарэ, Выборг, нэгъуэщI куэдми выставкэхэр къыщызэрагъэпэщ.

Сабийхэм папщIэ Эрмитажым сурэт щIынымкIэ гупжьейхэр щолажьэ, зэхыхьэ щIэщыгъуэхэр щIэх-щIэхыурэ щрагъэкIуэкI. Балигъхэм папщIэ зыплъыхьакIуэ гукъинэжхэр къыщызэрагъэпэщ.