Боннели и жэуапыр

Зэман-зэманкIэрэ тхыдэм дроплъэж. Ди лъэпкъ щэнхабзэр яIэту дуней псом къыщызыкIухьа «Кабардинка» къэфакIуэ гупым и гъуэгуанэм пычыгъуэ-пычыгъуэурэ фыщыдогъэгъуазэ. Ар зи фIыгъэр артистхэр утыку зэрита щIыкIэм къищынэмыщIа, хамэ къэрал зэхуэмыдэхэм абыхэм гъэщIэгъуэну щалъэгъуамрэ гугъуехьу щашэчамрэ ди нэгум щIэкIым хуэдэу зытхыжа Ефэнды Джылахъстэнщ (а зэманым республикэм щэнхабзэмкIэ и министрт) мы тхыгъэ зэддзэкIар зейр.

…Ди Iуэхухэм хэмытыхауэ, «Кабардинка»-р Доминикан Республикэми щыхьэщIащ. «Кабардинка» къэфакIуэ гупым жэуаплыныгъэшхуэ и пщэ дэлът. Совет Союзым и цIыху здэщымыIа Доминиканым щыпсэухэр къыдэхьэхын хуейт, ди къэралым лъэпкъ гъуазджэ хьэлэмэтхэр зэриIэр абыхэм захегъэщIэнри Iуэху цIыкIутэкъым.

         Санто-Доминго и ЦIыхубэ театрыр, цIыху 1600-рэ зыщIэхуэр зыхуей псомкIэ къызэгъэпэщат. Ульбашев Мутай щыгуфIыкIащ абы. Театрыр къэтплъыхьу, абы и унафэщI Диас Боннели деупщIащ цIыху къекIуалIэм и бжыгъэм. «Театрыр зэрыин дыдэм гу лъыфтагъэнщ, закъуэтIакъуэххэрэщ абы щIэз щыхъур», - укIытапэу  къитащ Боннели жэуап.

         КъэфакIуэ гупым и щыIэкIэм, ехъулIэныгъэм, Совет Союзым и цIыхухэм я шыфIэлIыфэ, гъуазджэ, щэнхабзэ, нэгъуэщIу жыпIэмэ, ди гъащIэм теухуауэ сыкъыщагъэпсэлъащ пресс-конференц къызэрагъэпэщам. Доминикан Республикэм щыпсэухэми журналистхэми куэд яфIэгъэщIэгъуэнт... Псалъэ тафэтелэ хэмыту жысIэнщи, «Кабардинка»-м а щIыпIэми цIыхухэм ягу ирихьу зыкъыщигъэлъэгъуащ. «Es un espectaculo magnifico» («Ар спектакль гъуэзэджэщ»), - жаIэрт къыдэхъуэхъухэм. Я IэгуауэкIэ артистхэр тIэу-щэ утыку кърашэжырт, ягу дыхьа къэфэкIэхэм къытрырагъэзэжырт. Апхуэдэу гуапэу къазэрыIущIэм къэфакIуэхэми къаруущIэ къахилъхьэрт, дауи.

         ... Доминикан Республикэм дыщыIэху (концертипщI щитат ансамблым), Санто-Доминго и Автоном университетым и ректор Толентинэ Марио и еджапIэм деблэгъэну дыхунэсащ. Профессорыр сэлам гуапэкIэ къытпежьэри щылажьэ пэшым дыщIишащ. Илъэс куэд щIауэ ар зи унафэщI университетым и тхыдэм абы щыгъуазэ дищIащ. КъызэрыщIэкIамкIэ, университетым и къалэныр унагъуэ къулейсызхэм щыщ щIалэгъуалэр иригъэджэнырт. Курыт школыр къэзыух ныбжьыщIэр абы экзаменыншэу къещтэ, еджакIуэ мин 20-м нэблагъэ иIэщ. Университетым езым и уставрэ бюджет мыинрэ иIэжщ. IэщIагъэ зэхуэмыдэхэм щыхурагъаджэ еджапIэм къытхутепсэлъыхьа нэужь, Марио къызэлъэIуащ ди щIыпIэм щыIэ еджапIэ нэхъыщхьэхэм я гугъу хуэсщIыну. Къэбэрдей-Балъкъэр къэрал университетым и лэжьэкIэр къыхэзгъэщащ. Ди университетым тыгъэ хуищIу ректорым къызитащ Санто-Доминго Автоном университетым  и тхыдэм теухуа тхылъыр, апхуэдэуи я студент ансамблым игъэзащIэ уэрэдхэр зытетха пластинкэри саугъэтыфI тщыхъуащ.

         Санто-Доминго щытлъэгъуащ: япэ дыдэу абы щаухуа мывэ унэр, Колумб Христофор и кхъащхьэр, XVI лIэщIыгъуэм яухуа «Санта Клара» члисэр. ЗэдгъэцIыхуащ щIыпIэм и радио IуэхущIапIэри – «Радио Миль» зи фIэщыгъэр. Ауэ къэдгъэзэжынщ «Кабардинка»-м мы республикэм щита и концертхэмкIэ. Адрейхэм хуэмыдэу, иджы «Къафэм» арэзы дыдэ сыкъищIат. Хъарзынэу Мамбэт Хьэсэн абы солор щигъэзэщIащ. МацIэ Русланрэ Щомахуэ Хьэмидбийрэ я «ЗэныбжьэгъуитI» къафэр куэдым ягу ирихьащ, Щоджэныр и сэпэхэтIэхэмкIэ, Ало Жаннэ, БжэныкIэ Надеждэ, Iэсей Светланэ, Шэбэзджэрий Рае сымэ я «Хъыджэбз къафэмкIэ», ДзыхьмыщIхэ Къэралбийрэ Зарэрэ «ИслъэмеймкIэ», Мысачэ Валентинэ «Гандо-ГанымкIэ», Нэгъуд Борисрэ Джатэжь Хьэмидбийрэ «ПсэлъыхъухэмкIэ», Балъкъэр СэфрэIил, Соттаев Къанщауэ, КIэрэф Анатолэ, Молай Алихъан сымэ «Мэлыхъуэ къафэмкIэ», Жабоевэ Еленэрэ Нэгъуд Любэрэ «Акушин къафэмкIэ», Къэрэжь Людмилэрэ Мэрыш Зауррэ «КартулимкIэ» цIэрыIуэ щыхъуат Доминикан щIыналъэм. А зэманым ирихьэлIэу, къэфакIуэ гупым къызэпичат Аргентинэ, Эквадор, Колумбие, Панамэ, Коста-Рикэ, Никарагуэ, Сальвадор, Перу, иужьрейуэ - Доминикан Республикэр.

         Къыхэзмыгъэщу хъункъым Доминиканым и Президент Балагер Хоакин дызэригъэхьэщIари. Дельгадо ЦIыхубэ унэм и пэш удзыфэм драгъэблэгъащ. Балагерым зырызыххэу артистхэми сэри сэлам къыдихащ, Совет Союзым япэу икIа дэ лIыгъэшхуэ къызэрыддилъэгъуар псом япэу абы къыхигъэщащ. «Кабардинка»-м и къафэ гъуазджэр иджы япэу ялъагъуу аращ ди цIыхухэм, ар абыхэм гъэщIэгъуэн ящыхъуащ, уеблэмэ фIыуэ ялъэгъуауэ къысщохъу. Мы Iуэху къефхьэжьар хабзэ дахэ тхуэхъуу, ди щIыналъэхэр нэхъ гъунэгъу зэхуэтщIамэ, ди гуапэ хъунут», - жиIащ Iэтащхьэм. Сэ абы жесIащ Союзым нэгъуэщI IуэрыIуатэ гуп хьэлэмэтхэри, уэрэджыIакIуэ, къэфакIуэ хъарзынэ Iэджи зэриIэр. Балагер Хоакин куэдым щIэупщIащ: абы фIэхьэлэмэтт СССР-м щэнхабзэ и лъэныкъуэкIэ и Iуэху зытетри, щIалэгъуалэр зэрыдгъасэ Iэмалхэри, нэгъуэщIхэри. Я къэралыр къызэрытщыхъуам, цIыхубэр къызэрытIущIам теухуауэ къыщыдэупщIым, и цIыхухэм - гуапагъэ, щIыналъэм - дахагъэ зэрыдэтлъэгъуар къыхэзгъэщащ.

         «Триумф «Кабардинки». Арат фIищар и тхыгъэм Мехиком къыщыдэкI «Эль Диа» газетым ди япэ концертыр а щIыпIэм щыщалъэгъуам щыгъуэ. «Дызэрыщыгугъауэ, «Кабардинка» ансамблым фIыуэ зыкъыщигъэлъэгъуащ «Аудиторио Насиональ» театрым. КъэфакIуэ хъыджэбзхэм я дахагъэр къыхегъэщ я фащэхэм: дыщэ IуданэкIэ хадыкIа шылэ щэкIым пыIэ лъагэр щIыгъужу - зы телъыджэщ. Ар йокIупс цIыхухъухэм я фащэ зэкIужми... «Кабардинка»-м игъэлъэгъуащ ар IуэрыIуатэ ансамбль нэхъыфI дыдэхэм ящыщ зыщI и къэфэкIэр. Гупыр ткIийуэ тетщ лIэщIыгъуэкIэрэ и лъэпкъым къыдэгъуэгурыкIуа къафэжьхэм, ахэр абы къегъэщIэрэщIэж. Усыгъэр, къабзагъэр я лъабжьэу Кавказым нэс къытхураха гъуазджэм хэплъэгъуэнущ я лъахэм теухуа хъыбархэр. «ИслъэмейкIэ» зи концертыр къыщIэзыдзэу «Къамэ зауэ къафэ», «Хъыджэбз къафэ», «ФIыуэ зэрылъагъухэм я къафэ», «Мэлыхъуэ къафэ», нэгъуэщI телъыджэ куэдми дыхэзыгъэплъа «Кабардинка»-р Мехикэм щыпсэухэм я гум дыхьащ». 

         Мынэхъ мащIэу лэжьыгъэ хъарзынэ ансамблым щригъэкIуэкIащ Кубэ Республикэми.

         МазиплI гъуэгуанэм - Латин Америкэм и къэрал II. Абы куэд къыбжеIэ...

БАГЪЭТЫР Луизэ.