Осетие Ищхъэрэ - Аланием хыхьэ Беслъэн къалэм дэт школ №1-м щIэпхъаджащIэхэр зэрытеуэрэ мы гъэм илъэс 19 мэхъу. Ар пIалъэ ину къызыщыхъуни щыIэу къыщIэкIынщ, ауэ гуауэр Iэ щIыIэкIэ зыхэIэба унагъуэхэм я уIэгъэр ноби кIыжакъым, зэгуэр кIыжынуи фIэщ щIыгъуейщ.
ФокIадэм и 1-м щегъэжьауэ махуищкIэ а школым залымыгъэкIэ щаIыгъащ цIыху 1200-рэ. Дуней псор къэзыгъэскIа а хъыбар гуауэм кIэух хуэхъунум ежьэу, нэхъыфIым щыгугъыу а Iуэхум кIэлъыплъат цIыхуцIэ зиIэр. Ауэ, цIыхугъэкIэ узыщыгугъ хъунур цIыхуращ, мыбы теуахэр цIыху сэфэтым иту аркъудейт…
Гуауэр зэманым игъэхъужу жызыIар хэтми щыуащ, игъэхъужыркъым, цIыхум гуауэр и гум щигъэпщкIуу зрегъасэ армыхъу. Фи фIэщ мыхъумэ, фокIадэм и 1-м «МелыIычхэм я къалэм» фыкIуи, абы ит сынхэм ябгъэдэтхэм феплъ.
Къуэш республикэм щыпсэухэм къатепсыха гузэвэгъуэр щызэхаха дакъикъэхэм щегъэжьауэ, беслъэндэсхэм щIыбагъ быдэ зэраIэр зыхрагъащIэу, Къэбэрдей-Балъкъэрым щыпсэухэри ябгъэдэтащ. Уеблэмэ ди щIыналъэм щыщ куэд а щIыпIэм илъэс къэс фокIадэм и 1-м кIуэурэ гуауэм хигъэщIахэм ябгъурытщ. Сэри зыбжанэрэ Беслъэн сыщыIащ. Уи гупсысэм, дунейм еплъыкIэм зыщихъуэж щIыпIэщ ар.
Школ блынхэм кIэрызщ сабийхэм я сурэтхэр. Зи нэм гъащIэр щIэз, дыгъэр зи нэгум кърих сабийхэр гуфIэжу къоплъ. Ихъуреягъым псы кърагъэувэкIащ, сытым хуэдэу псы хуагъэлIат а цIыкIухэр, псы хуэлIэм илIыкIаи яхэту. Гукъутэщ абы зи бын, къуэрылъху-пхъурылъху, анэкъилъху хэкIуэда, гуауэм итхъунщIауэ абдеж щытхэм уахэплъэныр.
«МелыIычхэм я къалэ» зыфIаща кхъэм кхъэкIи уеджэну къыпхуегъэкIуркъым – илъэсипщI, илъэсибл, илъэсиплI ныбжьым ит сабийхэм я кхъащхьэ зэкIэлъхьэужьхэм укъагъэуIэбжь. Зы унагъуэм щыщу тIу, щы, зэкъуэшхэм, зэунэкъуэщхэм я бын хэкIуэдахэм я сын цIыкIухэр зэгъунэгъущ. Абыхэм я адэ-анэм я гум телъ удыныр гущIэгъурэ гу щабагъкIэ пхуэгъэхъужыну щытамэ, дунейм цIыхуу тетыр зэхыхьэнти, ядэIэпыкъунт.
Беслъэндэс Антонинэ (мыбыи адэкIэ зи гугъу тщIынухэми я унэцIэр къидмыIуэмэ нэхъ къащтащ) и пхъурылъху цIыкIум и сыным бгъэдэсу дыбгъэдыхьащ.
- Дэ диIэ хъуа псэукIэм хуэдэ, мыр къыдэзыщIам фIэкIа, нэгъуэщIым иремылъагъу. Дыпсэу хуэдэу, ныбжьу дыкъытенауэ аращ дэ мы дунейм, - жеIэ абы. - Иджыри къыздэсым абдж къутахуэу гуауэр ди Iэпкълъэпкъ псом къыхыдохыж. ЖэщкIэ дыкъыхэмыскIыкIыу дыжейркъым, гуауэм Iэпхлъэпх дищIауэ допсэу. Си пхъурылъхум и гъусэу сэри сыщыIащ абы щыгъуэ школым, лагъым къауэу спортзалым мафIэ къыщыщIэнам, а цIыкIум и хьэдэр мафIэм къыхэсхат. Къажыхьурэ, мафIэр яхуэмыгъэункIыфIурэ, куэд исащ. Гузэвэгъуэшхуэт ар, Тхьэм зыми къахуимыхькIэ!
Галинэ и шыпхъумрэ и дэлъху цIыкIумрэ хэкIуэдащ:
- КъывэхьэлъэкIрэ жыпIэмэ - къыдохьэлъэкI. А гуауэр зылъэIэса дэтхэнэми и гъащIэр IыхьитIу гуэша хъуащ – ар къэмыхъу щIыкIэрэ къэхъуа иужькIэрэ. Си благъэхэр сигу къихьэурэ куэдрэ согъ, сэ схуэдэкъэ мы кхъэм щыплъагъу дэтхэнэри. ЛIаращ тхьэмыщкIэр, армыхъу псэууэ къэнахэр, дыхуей-дыхуэмейми, допсэу, нэпс шыугъэм гъащIэр нэхъ шыугъэж ищIауэ.
Зэзэмызэ щыжысIэ щыIэщ, си шыпхъур хэкIуэдами, сабийр къеламэ, сыт хъунт, жысIэу. Сабийхэр сигу къыщIетхъ… Дыщыгугъат кърагъэлыну, ауэ Iэмалыншэу къыщIэкIащ. А гузэвэгъуэм зи къуаншагъэ хэлъхэм яхуэбгъэгъу хъунукъым - гущIэгъу зымыщIэм гущIэгъу хуэфащэкъым… ЦIыху балигъыр езым хуэдэм щезауэм, щеныкъуэкъум деж ар къыбгурыIуэ хъунущ, ауэ сабийхэм я лажьэр сытыт?.. ГъащIэм щыгуфIыкIыу, я щIэщыгъуэу, гукъыдэж яIэу ахэр а махуэм зыкIэ дахэу школым кIуати…
«МелыIычхэм я жыг» зыфIаща фэеплъ сыныр кхъэм хэтщ. Гъуаплъэм къыхэщIыкIа фэеплъыр скульптор Iэзэхэу Корнаев Аланрэ Дзанагов Заурбэчрэ ящIащ. МелыIычхэр зытез жыгыр зи плIэр зэгъэкъуа бзылъхугъищым лъагэу яIэтауэ яIыгъщ, а цIыкIухэр гуауэми, гукъеуэми, хьэзабми, нэщхъеягъуэми щахъумэну хэт нэхъей.
«Сабий зэрымыс унагъуэм насып илъкъым», - жеIэ адыгэм, ар уи фIэщ ещI и быным и кхъащхьэм щхьэщыс анэм и гъы макъыр щызэхэпхкIэ, къуэпсыншэу къэна адэм ущыIуплъэкIэ.
КъызэрагъэлъагъуэмкIэ, а махуищым цIыху 334-рэ хэкIуэдащ, ауэ и пэжыпIэр жыпIэмэ, илъэс 19 ипэкIэ яукIар куэдкIэ нэхъыбэ мэхъу - быным уеуэмэ, анэм утохуэ.
